Без рубрики
АЗГАДАВ (предатель нации)
Книгу можно скачать по следующей ссылке
Издательская верстка книги в формате PDF (73․1 Mb) « АЗГАДАВ » (предатель нации)
ԽՈՍՔ ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՈՒ ՑԱՎԻ
« Գիտակցենք վերջապես, որ ժողովուրդների բախտավորության և անբախտության, հզորության և տկարության աղբյուրը գտնվում է իրենց մեջ » : Գարեգին Նժդեհ
Կցանկանայի խոսքս մի հետաքրքիր փաստից։ Երեկ երեկոյան (26 Հոկտեմբերի 2023 թ) ռուսական հեռուստատեսությամբ՝ « Երեկո Վլադիմիր Սոլովյովի հետ » հաղորդաշարի ժամանակ հյուրերից մեկը՝ Իսրայելի ազգային անվտանգության նախկին սպա Յակով Կեդմինը իր ելույթում ասաց. « 54 տարի առաջ Իսրայելից Մոսկվա իմ ծնողներին գրած առաջին նամակում գրել էի, այդ ո՞ր ապուշն է ասել, որ հրեաները խելացի ժողովուրդ են, ու վերջին ժամանակներս ժամանակակից Իսրայելը ավելի հստակորեն հաստատվում է դա »։ Այս մեջբերումը շատ հստակորեն է բացահայտում այն ինչ պետք է գրեմ շարունակությունը, քանի որ հայ ժողովուրդը չգիտես ինչու միշտ իրեն համեմատում է հրեաների այսպես ասած՝ ջհուդների հետ։ Կարելի է հստակորեն ասել, որ Յակով Կեդմինը երևի հրեաների վերջին խելքն է, ինչպես սովորաբար մենք հայերս խոսում ենք հայի վերջին խելքի մասին։ Իսկ կա՞ արդյոք հայի վերջին խելքը, որը չգիտես ինչու ոչինչ չի անում․․․ Իհարկե կա, այդ հարցի պատասխանը պետք է առանց համեստության ասեմ, որ գուցե ես եմ իմ ընկերների ու անձնակազմի հետ միասին։ Բացատրությունը քիչ ավելի ուշ, որովհետև կարծում եմ սա վերջին ծավալուն բացատրությունն է լինելու, որովհետև հայի վերջին խելքը նախընտրում է Ագռավաքարի մութ ու խոնավ քարայրը, քան թե այս անբարոյական միջավայրը, որտեղ սեփական հողը փախչում է ոտքերիդ տակից։ Երեկ գրել էի, որ հերթական անգամ Յութուբը արգելափակեց մեր՝ իմ և « Մոնթե » ստուդիայի ստեղծագոծական խմբի մի քանի տարիների աշխատանքը։ Այսինքն Յութուբյան ալիքը՝ Բիզիմդիր․․․․ Ինչու՞, ու՞մ էր ձեռնտու․․․ Պատասխաները ակընհայտ են, մեր մշտական դիտորդները ու բաժանորդները գիտեն պատասխանները, այն փաստը, որ դեռ 2019-ին մեր առաջին արգելափակված ալիքի վրա եղած բողոքների արդյունքում ջնջեցին 600 — ից ավելի փաստագրական ֆիլմեր, որոնք բացահայտում էին Հայաստանի հանցավոր իշխանավորների պահելաձևն ու վարքը։ Մեր ստեղծագործական խումբը որոշեց, որ պետք չէ հուսահատվել ու դժվարությամբ գտանք Յութուբյան ալիքի ջնջված տեսանյութերը ու նոր ալիքով ու էջով ներկայացանք հանրությանը։ Ասեմ, որ Յութուբյան առաջին ալիքում ունեինք՝ 34 հազարից ավելի բաժանորդներ, բազմաթիվ դիտողներ, սակայն մենք երբեք քանակի ու լայքերի համար չենք աշխատել, արել ենք մեր համեստ աշխատանքը։ Սակայն երկրորդ նոր բացված ալիքում չկարողացանք գտնել ավելի դիտողներ, կողմնակիցներ ու գաղափարակիցներ, որոնք կարող էին իրենց մասնակցությամբ օգնել մեր տղաների աշխատանքին։ Ես չեմ մեղադրում մեր ալիքը դիտողներին կամ բաժանորդներին, գուցե՞ մեղավորը մենք ենք, որովհետև չգտանք համապատասխան ու ճիշտ մոտեցում։ Իսկ ի՞նչ էր ներկայացնում Մոնթե ստուդիան, ու մեր Յութուբյան ալիքը, իմ ասելով դա ՀԱՅԵԼԻ էր, որտեղ արտացոլում էր հայ ժողովրդի ոչ միայն արտաքին դեմքը, այլև հոգին, նրա ներկան ու անցյալը, նրա հոգևոր ու մշակութային ձեռքբերումները, հայի ժառանգական ախտորոշիչը, ոչ միայն հայրենիքում ու Արցախում այլև սփյուռքահայերի հոգում թաքնված հայի վերջին խելքը։ Չնայած մեր Յութուբյան առաջին ալիքի վրա ոտնձգությունը ապացուցեց՝ արևմտյան երկակի ստանդարտների առկայությունը, ու անբարոյական վարքը։ Շատերը կհարցնեն ինչու՞ եմ գրում գլոբալիստական անհասկանալի տերմիններից, կամ ի՞նչ կապ կա մեր ու Արևմուտքի միջև։ Այն որ մենք ապահովագրեցինք ինքներս մեզ, զգուշանալով նման ոտնձգություններից, մեր ֆիլմերը ու տեսանյութերը տեղադրեցինք մի շարք սոցիալական ցանցերում ու կայքերում, որտեղ միաժամանակ Յութուբյան տեսանյութերը հայտնվում էին ռուսական սոցիալական հարթակներում այդ թվում՝ dailymotion, Rutube, Vimeo, Play.md և այլն։ Փաստը այն է, արևմտյան կայքերում մեր տեսանյութերը կամ ալիքները ջնջվում էին ու հեռացվում, իսկ ռուսական հարթակներում մեր տեսանյութերը մնացել են անփոփոխ։ Հիմա բացատրեմ թե մենք ի՞նչ կապ ունենք արևմուտքի, արևմտյան արժեքների ու գլոբալիստների հետ։ Շատերը հարց են տալիս թե ո՞վ Նիկոլ Փաշինյանին բերեց իշխանության․․․ Ոմանք կարծում են, թե նախկինները՝ Լևոնը, Սերժը, թուրքերն ու անգամ Պուտինը։ Սակայն Նիկոլ Փաշինյանին իշխանության բերեց հայ ժողովուրդը ու Արևմուտքը, ավելի կոնկրետ գլոբալիստներ՝ Ջորջ Սորոսը, ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչությունը և Մեծ Բրիտանիայի M-6 հետախուզական ծառայությունները։ Շատերը կզարմանան թե ինչպե՞ս կարող է խլնքոտ ու փնթի՝ Նիկոլ Փաշինյանը պետք է այդպիսի հզոր հովանավորներ ունենա ,կամ թե ինչու՞ են այդ կազմակերպությունները Նիկոլի վրա խաղադրույքներ արել, մանավանդ իմանալով, որ նա բանսարկու, վախկոտ, ստախոս լինելուց բացի անողնաշարավոր է ու հարբեցող։ Պատահական չէ, որ հաճախակի եմ համեմատում Նիկոլ Փաշինյանին ու Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու հետ, նրանք իրար նման են ամեն ինչում, անողնաշավոր, հարբեցող ու թմրամոլ, ստախոս ու ստրկամիտ։ Այդպիսի թույլ մարդկանց օգտագործելը մեծ ջանքեր չի պահանջում, հիշու՞մ եք Վրաստանի նախկին նախագահ՝ Միխեիլ Սաակաշվիլին, որը հիստերիայի մեջ իր փողկապն էր ուտում։ Թմրամիջոցներից կամ արկոհոլից կախում ունեցող շիզոֆրենիկների ու մոլագարների վրա խաղադրույք անելու նպատակը միայն մեկն է՝ Ռուսաստանի դուրս շպրտել Կովկասից կամ տարածաշրջանից։ Ի տարբերություն Ռուասատանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինից ես չէի հավատում, որ Արևմուտքը՝ ԱՄՆ-ն ու Բրիտանիան երբևէ հրաժարվել են Ռուսաստանը ոչնչացնելու ծրագրից, որովհետև Արևմուտքի բոլոր քայլերը տանում էին դեպի պատերազմի ու Ռուսաստանին ծնկի բերելու գաղափարից։ Այդ պատճառով իրենք օգտագործում էին ոչ միայն իրենց հնարավորությունները այլև Ռուսաստանի ներուժը ու ինչու չէ բարեկամ ու հարևան ժողովուրդների անհաշտությունն ու թշնամանքը դեպի ռուսները։ Ինչպես ասում են. « բաժանիր որ տիրես »: Հիմա այս վերջին ժամանակներն են ի հայտ գալիս ամերիկացի գլոբալիստների արտահայտած հակառուսական մտքերը, որոնք Ռուսաստանի ոչնչացման խմբակի անդամներ էին հանդիսացել։ Մինչ Ռուսաստանում միամտաբար ձգտում ենի Արևմուտքի հետ հարաբերությունները լավացնել, արևմուտքը՝ դավադրություններ էր կազմակերպում ու պատրաստում։ Կարծում եմ ավագ սերնդակիցները շատերն են հիշում 90- ականների « Sex, Coca-Cola, Rock n Roll, Play Boy » ու նման բաներ, որոնք երիտասարդությանը դեգրադացնելու արգելված պտուղն էր։ Հոլիվուդյան պոռնո ֆիլմերից սկսած վերջացրած հասարակ ու մանրուք բաներ, որոնք առաջին հայացքից հասարակ բան է թվում, բայց գայթակղության ետևում դեգրադացիան է ու ապականությունը սեփական Ես-ի մարդկային արժանապատվության ոչնչացումը։ Ես դեռ անցած տարի ՌՈՒՍ -ՈՒԿՐԱԻՆԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄ նյութում գրել էի, որ 40-ականներին Արևմտյան ու ԱՄՆ-ի կողմից ստեղծված՝ «Ազատության ռադիոկայանը » Ազատ Եվրոպա ռադիոկայան հակախորհրդային քարոզչամեքենան՝ « Ամերիկայի ձայնը» և .«Ազատության ռադիոկայանը » անխափան աշխատանքը տեսնում ենք առ այսօր։ Իսկ հարց ինչու՞ 90- ականներին այդ ամենը չդադարեց, եթե արդեն Խորխրդային Միություն չկար, որովհետև իրենց նպատակը անծայրածիր Ռուսաստանի մասնատումն էր ու կործանումը։ Արևմուտքի շնորհիվ էր Միխայիլ Գորբաչովը հաստատվեց իշխանությունում, հետո ազգամիջյան ընդհարումները Խորհրդային ողջ տարածքում, այնուհետև հարբեցող՝ Բորիս Ելցինին բերելով իշխանության սկսեցին երկրը կործանել ներսից, բանակը, ռազմական արդյունաբերությունը, գյուղատնտեսությունը անգամ մշակութային արժեքները ու կրթությունը։ Չեչենական պատերազմները դրա ամենափայլուն օրինակներն էին, որովհետև չեչեն անջատողականերին ու ահաբեկիչներին Բրիտանիայում ու ԱՄՆ-ում կոչվում էին հեղափոխականներ, նրանց տալով քաղաքական ապաստան։ Վստահ եմ, շատերն են հիշում 1999 թվականի Հարավսլավիայի ռմբակոծումը ՆԱՏՕ-ի ուժերի կողմից, մարտի 24- ից մինչև հունիսի 10-ը օդային հարվածներ հասցվեցին Բելգրադին ու Հարավսլավիայի մի շարք քաղաքներին ։ Արևմուտքի ու ՆԱՏՕ-ի ուժերի կողմից ռմբակոծությունը ոչ ուղված էր այդ ժամանակվա Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետության (ՀԴՀ) նախագահ Սլոբոդան Միլոշևիչի դեմ, որքան՝ Ռուսաստանի իշխանություններին, որովհետև Ռուսաստանը կորցրեց իր ազդեցության գոտին։
Ռուսաստանը փուլ առ փուլ կորցնում էր իր ազդեցության գոտիները՝ Կուբայում, Լատինական Ամերիկայում, Բալկաներում, այդ թվում նախկին Խորհրդային տարածքում՝ Մերձբալթյան երկրներում, Միջին Ասիայում։ ԽՍՀՄ-ի կողմից 1955 թվականին ստեղծված Վարշավայի պայմանագրի կազմակերպություն ստեղծված էր ՆԱՏՕ-ի ուժերին հակադարձող պաշտպանական ռազմաքաղաքական դաշինք, որը ապահովում էր եվրոպական սոցիալիստական պետությունների ու ԽՍՀՄ- ի անվտանգությունը, ( Բարեկամության, համագործակցության և փոխօգնության պայմանագիր 1955 թվականի մայիսի 14- ից մինչև 1991 թվականի հուլիսի 1-ը ): Սակայն 1991 թվականի հուլիսի 1-ը կազմալուծվեց Վարշավայի պայմանագիրը ու Ռուսաստանը կորցրեց Եվրոպայում իր ազդեցության գոտին՝ եվրոպական սոցիալիստական պետությունները։ Արևմուտքը ու ՆԱՏՕ-ն չսահմանափակվեց դրանով, շարունակեց ընդլայնվել ու մեծանալ, մոտենալով Ռուսաստանի Դաշնության անմիջական սահմաններին։ Գիտեմ շատերին է ձանձրալի այս պատմական փաստերի վերընթերցումը, բայց հենց այստեղից է սկսում հայ ժողովրդի ու պետության կործանման մերկնարկը։ Հակառուսական տրամադրությունները բորբոքելու տարբեր միջազգային հասարակական, բարեգործական, հումանիտար ու կրթական ու հոգևոր քարոզիչների ու էմիսարների անվան տակ քողարկված Սորոսի հիմնադրամը ու հետախուզական ծառայությունները սկսեցին իրենց գործը անել, հովանավորելով այդպես կոչված սեռական, գենդերային այլասերվածների բուծումն ու բազմացումը, ընտանեկան, ազգային կրոնական աղանդների, բնության ու կենդանիների պաշտպանության, կրթական ու առողջապահական անհայտ ու տարօրինակ ծրագրերով սկսեցին ոչ միայն սերունդների դեգրադացիան այլև ապականումը սեփական հայրենիքի ու արժեքների նկատմամբ, ստրկացնելով ու կողոպտելով նրանց հայրենիքը, երկիրը։ Այդ ամենին գումարվում էր նաև միջազգային վարկային բանկերի կամ ֆինանսական կառույցների կողմիվ վարկեր տրամադրելը։ Տեղին է հիշել Ամերիկացի տնտեսագետ Ջոն Պերկինսի խոստովանությունը․ « Երկրների վարկային ստրկացումը շատ ձեռնտու է որոշ անձանց, որոնք զգալիորեն մեծացնում են իրենց եկամուտը հասարակ մարդկանց հաշվին, մեր և ձեր հաշվին: Սա միայն մեկ օրինակ է մեր սպառողական հասարակության կյանքից: Մենք երկրներին այնպիսի պայմաններով ենք փոխառություններ տրամադրում, որ դրանք մարելը գրեթե անհնարն է: Ընդերքում գտնվող ռեսուրսներն այդ վարկերի գրավն են հանդիսանում: Եվ որոշակի պահին … Պարտքի մարումը ռեսուրսներով է կատարվում»։ Ստացվում է, որ կամավոր ստրկությանը նպաստում ենք մենք ինքներս, անգամ չհասկանալով, որ դա աղետալի արդյունք է ունենալու մեր ժառանգների ու եկող սերունդների վրա։ Տեղին է նշել նաև ինտերնետը, որը ինչպես լավ, այնպես էլ վատ կողմերը ունի, նայած թե ինչպե՞ս ես այն օգտագործում ու ի՞նչ նպատակով։ Ես նախորդում գրել էի, որ համացանցը, ինտերնետը ու սոցիալական ցանցերը ոչ միայն բացահայտում է անհատի տեսակն ու կերպարը այլև ժողովուրդի ու ազգերի խառնվածքն ու բնավորությունը, դա ազգի արտացոլանքն է հայելու մեջ։ Տեղին է նշել Ռուսաստանի՝ «Կուրչատովի ինստիտուտ» գիտնականներից մեկի Միխայիլ Կովալչուկի միտքը, որտեղ նա բարձրաձայնեց արևմտյան էլիտաների գլոբալ քաղաքականության հիմնական նպատակներն ու գործիքները՝ ուղղված կայուն ստրկատիրական հասարակության, այսպես կոչված «սպառողական համակարգի ստրուկի», «ծառայողական» մարդու կայացմանը։ Դատելով ռուսական հասարակության «թվայնացումից»։ Փաստորեն, խոսքը հետևյալի մասին է՝ այսօր գաղութացման ու ստրկացման իրավիճակը փոխարինվել է տեխնոլոգիական ստրկությամբ։ Եթե նախկինում դա անում էիր ռազմական ուժի օգնությամբ, իսկ այսօր դա անում ես տեխնոլոգիապես։ « Ես ձեզ մի պարզ օրինակ բերեմ՝ ինտերնետ: Ի՞նչ է ինտերնետը: Սա «թվային Գուլագ» է ՝ իր մաքուր տեսքով: Բայց ի տարբերություն Գուլագի, որտեղ մարդկանց բռնում էին, դնում փշալարերի հետևում և հսկում էին, այստեղ (համացանցում — ադմինիստրատորի նշումը) այս մարդիկ բոլորն ինքնուրույն են եկել: Նրանք իրենք են եկել այս «թվային Գուլագ» և այնտեղ շատ հարմարավետ են ապրում։ Եթե մարդուն բացատրել են, որ ամեն ինչ Վիքիպեդիայում է, սովորելու կարիք չկա, և ամեն ինչ ինտերնետում է, ապա մենք հետո կառուցում ենք մարդկանց հասարակություն, որտեղ ստրուկներ են։ Պարզ բան՝ անջատեցի անջատիչը և կտրեցի. այս բոլոր մարդկանց գլուխները։ Վերջ, այլևս հարց չկա »։ Այնպես չէ, որ այս ամենը մարդկանց ստրկացնելու ու դեգրդացնելու ծրագիրը նոր է, սա դեռ Ֆաշիստական Գերմանիայում ծրագրավորած մարդուն կենդանի դարձնելու բանաձևերից մեկն էր։ Սակայն այդ ամենը արվում էր միայն Ռուսաստանին ոչնչացնելու համար ու տիրանալու նրա անսպառ բանական ու ջրային ռեսուսներին, այդ թվում գիտական ու ստեղծագործական մտքին։ Պատահական չէ, որ Արևմուտքը որդեգրել է կրկնակի ստանդարտ կամ երկակի բարոյականություն ձևաչափը։ Այն որ ամեն ինչ բարոյական է ու ընդունելի, եթե դա ուղղաված է Ռուսաստանը քանդելու համար, էական չէ դա կլինի բռնության,ահաբեկության կամ բազմահազար զոհերի գնով։ Այն ինչին ականատես ենք լինում այսօր՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմից։ Երկրներ կործանելու դեպքում պետք չեն բանակներ ու միջուկային զենք, բավական է երկրի ղեկավարին դարձնել գործիք, որպեսզի այն իր ձեռքով քանդի ու ավերակ դարձնի իր սեփական երկիրը։ Պետք է ասել, որ Արևմուտքին չհաջողվեց Ռուսաստանի նախագահ Պուտինին օգտագործել ինչպես արեցին՝ Ելցինի ու Գորբաչովի տարբերակում։ Դա ավելի բարդացրեց վիճակը ու այստեղ սկսեց գործել Արևմուտքի հաջորդ ծրագիրը, պղտոր ջրում ձուկ բռնել։ Սակայն Պուտինը քիչ ավելի ուշ հասկացավ՝ 2014 թվականին Ղրիմի ազատագրումից հետո, որ Արևմուտքը իր հակառուսական գործելաոճից չի հրաժարվել երբեք: Նրանք երեսուն տարի հովանավորել են Ռուսաստանում այսպես կոչված հասարակական հակառուսական գործակալներին, որոնք ներսից պետք է ճոճեին ու հետո պաթեցնեն երկիրը։ Արևմուտքի խաչակրաց արշավանքը Ռուսաստանի դեմ ավելի թեժացավ Ուկրաինային ՆԱՏՕ-ի անդամ դարձնելու ծրագրով, որից Արևմուտքը հրաժարվելու միտք չունի։ Արևմուտքը Ռուսաստանին արժեզրկելու, վարկաբեկելու ու պարտության մատնելու համար գնաց ամեն ինչի, ընդհուպ իր հայտարարած մարդու օրենքները ոտնահարելու գնով։ Սակայն ինչպես ասացի, իրենք որդեգրել են իրենց քաղաքական ուղին, ամեն գնով ոչնչացնել Ռուսաստանը։ Ինչպես ռուսներն են ասում « американцы готовы биться до последнего украинца »: Այսինքն, « ամերիկանցիները պատրաստ են պատերազմել մինչև վերջին ուկրաինացին »: Այստեղ կարելի է ավելացնել, ոչ միայն վերջին ուկրաինացին, այլև վերջին վրացին, հայը, չեչենը, բելառուսը, մոլդովացին անգամ թուրքը, որն իր դաշնակիցն է։ Արևմուտքը ամեն ինչ անում է, որպեսզի Ռուսաստանին զրկի հզորագույն պետության կարգավիճակից ,այլև մեկուսացնի ու շրջապատի թշնամիներով։ Չմոռանանք 90-ականներ Չեչենական երեք պատերազմները, որոնք հովանավորվում էին Արևմուտքի ու ՆԱՏՕ-ի կողմից։ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիան իր ուրույն դերը ուներ ուժեղացնելու իր ու արևմուտքի ազդեցության գոտին Կովկասում կրոնական ու քարոզչական, այդ թվում թուրքալեզու ժողովուրդներին պառակտելու ու բաժանելու մեջ։ Սակայն նրանց ծրագիրը Կովկասում տապալվեց, Վրաստանում նույնպես Արևմուտքը անհաջողության հասավ, չհաշված Թուրքյայի տնտեսական մուտքը Աջարյա։ Աբխազիան և Հարավային Օսիան դե ֆակտո անկախություն ստացան ի շնորհիվ Ռուսաստանի, որը ապահովվում էր ոչ միայն իրենց անվտանգությունը, այլև կրոնական, ազգային, լեզվական ու մշակութային ազատությունները ի տարբերություն Արևմուտքի դեգրադացիային։ Պատահական չէ, որ Մերձբալթյան երկրներում, Մոլդայում, Ուկրաինայում ռուսաֆոբիան հասել է գագաթնակետին ֆաշիզմի ու ազգայնամոլությունը դարձել է հիվանդագին, երեսուն տարի Սորոսի հիմնադրամը կարողացավ իր սև գործը անել, երբեմնի եղբայրական ժողովուրդին իրար դեմ հանել։ Ինչպես ասում են, կրկնում եմ․ « Բաժանիր որ տիրես․»:․
90-ակաների ժամանակները անցավ, եկեք չմոռանանք Խորհրդային Միության հզորությունը, դա 20 -րդ դարի ռուս ժողովրդի կարևորագույն նվաճումներից մեկն էր, վերջապես այդ երկիրն ու ժողովուրդն էր, որ առաջինը նվաճեց տիեզերքը, առաջին ատոմային սառցահատը, գիտական ու մշակութային հանճարների երկիր, ռազմական ու սպորտի տիտաներ, որոնք անգամ հազարամյակների խորքից դեռ մնացել են օլիմպիոսի գագաթին։
Հիմա խոսենք հայ ժողովրդից, այս աշխարհաքաղաքական վիճակից՝ Արևմուտքի ու Ռուսաստանի առճակատումից։ Եկեք նախ փաստենք, որ Հայաստանը 90- ականերից սկսած բացի արևմուտքի վերոհիշյալ արժեքները ու դեգրադացիան ներմուծելը իր սեփական տականքներին դարձրեց պետական իշխանավորներ ու սկսեց հոշոտել և Խորհրդային 70 տարիների ստեղծածը ու կառուցածը, այլև սկսեց կործանել ամեն ինչ պատմամշակութային արժեքներից սկասծ վերջացրած կրթություն, առողջապահություն այդ թվում պատմական պատմական փաստերի կեղծումն ու ապականումը։ Այն ինչ արժեքավոր էր ,ոչնչացվում էր առանց ափսոսանքի, հինը քանդելով, բայց չկառուցելով նորը։ Ինչպես արեցին ՀՀՇ-ի հրեշները։ Ինչպես կասեր Նացիստական Գերմանիայի հրեշներից մեկը Յոզեֆ Գեբելսը․ « Խլիր ժողովրդից իր պատմությունը և որոշ ժամանակ անց այն կվերածվի ամբոխի, իսկ մեկ սերունդ հետո նրան կարող ես կառավարել ինչպես նախրի » :
Սովետական Հայաստանը հանդիսանում էր Խորհրդային Միության ռազմաարդյունաբերության ամենահզոր արտադրողն ու մատակարարը, Հայաստանի գործարանները էլեկտրոնային ճշգրիտ սարքերից սկսած վերջացրած հաշվիչ մեքենաներով, սուզանավերի ու տիեզերանավերի, այդ թվում հրթիռների ու հրետանային չափիչ սարքերը բոլորը արտադրվում էին Հայաստանում։ Դրան գումարած կաբելներ, էլեկտրոնային մալուխներ, բարձիչներ ու տարբեր էլեկտրոնային սարքավորումներ, հաստոցներ ու մեքենաներ։ Բազմաբնույթ գործարանները ռազմական նշանակության կարևորագույն օբյեկտներ էին ու Արևմուտքը լավ գիտեր դրանց կարևորության մասին, ու չէր կարող անտարբեր գտնվել Ռուսաստանից զրկելու Հայաստանյան այդ արտադրանքից։ Չնայած մինչ Արևմուտքի գործակալները Հայաստանում կիրականացնեին իրենց ծրագիրը, հայերը ավելի շուտ քանդեցին ամեն ինչ, սկսած դպրոցներից ու մանկապարտեզներից։ Սկզբում ռուսական դպրոցներն ու մանկապարտեզները ոչնչացրեցին, իսկ մասնաշենքերը հետագայում սեփականացրեցին ու վաճառեցին։ Չեմ գրի Արցախյան շարժումից ու պատերազմից, դրա մասին գրված է իմ գրքերում, սակայն այդ պատերազմի իր հերթին հնարավորություն տվեց իշխանավորներին արդարացնելու իրենց թալանը ու կողոպուտը, այդ թվում ժողովրդին մթի ու ցրտի մեջ պահելով աննկատ կողոպտեցին ամենը՝ հանրային ու պետական գույքը, սկսած կոլտնտեսությունների անասուններից վերջացրած համայքների անշարժ գույքն ու մշակույթային օջախները։ Շատերը չգիտեն, որ Արցախյան պատերազմի անվան տակ, որոշ սփյուռքահայ կամավորականներ եկել էին հայրենիք հենց թմրամիջոցների ցանքատարածություններ հիմնելու համար, որովհետև պատերազմող տարածքներում դա արվում է ավելի աննկատ։ Չեմ գրի նրա անունը, սակայն կասեմ, որ դա Մոնթե Մելքոնյանը չէր, իսկ այն փաստը, որ սփյուռքից ընդամենը 12 կամավոր է մասնակցել Արցախյան պատերազմին դա արդեն հաստատված է։ Արևմուտքի գործակալները Հայաստան մտան ոչ միայն սփյուռքահայերի անվան տակ, այլև հասարակական, կրոնական, աղանդավորական ու միջազգային հումանիտար ու սփյուռքի կուսակցությունների միջոցով։ Սկսած Ժիրար Սեֆիլյանից, Բևեռի որբերով ու Արա Պապյանի պես վիլսոնյան սուտ քարոզներով։ Ջորջ Սորոսի հիմնադրամի կողմից հովանավորված մշակութային ու առողջապահական, լրատվական ու տնտեսական, կանանց իրավունքներից սկսած գենդերների իրավունքներով վերջացրած, իրենք ամեն տեղ հովանավորում էին ու պատրաստում ռուսաֆոբների մի բանակ, որոնց պետք է օգտագործեին մինչև վերջին խազը։ Այդպես Արևմուտքի գաղտնի ծառայությունները ու Սորոսի գրասենյակը Հայաստանում երեք տասնամյակում կարողացան բուծել ռուսաֆոբների մի բանակ, որը ոչ միայն լրատվական ու ինֆորմացիոն դաշտում են, այլ ամենուրեք պատահական չէ, որ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալը հովանավորված էր Բրիտանիայի կոզմից հանձինս նախկին Նախագահ՝ Արմեն Սարգսյանի, որը Բրիտանիայի քաղաքացի լինելով հանդերձ՝ Սերժիկ Ազատիչը բերեց ու նշանակեց նախագահ։ Նա էլ պետք է կազմակերպեր Նիկոլի Փաշինյանի հաղթարշավը։ Հիմա հարց է ծագում Արցախյան 44- օրյա պատերազմի ժամանակ ինչու՞ Հայաստանը իր ունեցած Իսկանդերով չթիրախավորեց Բաքու-Ջեհրան նավթամուղին, լավ իմանալով, որ դա Ադրբեջանին կարող է զգաստացնել, չհաշված, այն փաստը, որ առաջնագիծում երեսուն տարիների ընթացքում համապատասխան ինժեներական պաշտպանիչ ոչինչ չի կառուցվել, նույնիսկ եղածն են ավիրել ու ոչնչացրել։ Բրիտանիայի ԱՄՆ- ի ու Արևմտյան երկրների կապը Ադրբեջանի հետ ակնհայտ էր, չհաշված ՆԱՏՕ ի դաշնակից Թուրքիայի, բայց Հայաստանի իշխանությունները ոչինչ չարեցին գոնե Ռուսաստանի ու հարևան Իրանի հետ դաշինք կազմելու, ամեն ինչ արվեց հակառակը ռուսական ազդեցության գոտին թուլացնելու համար։ Հայի ապերախտության մասին շատ է գրվել, չէի ցանկանա կրկնվել, սակայն իրենց երկրի պետական շահերը ու ժողովրդի անվտանգությունը վաճառեցին ում պատահի, ի՞նչ է ձեր կարծիքով Ռուսաստանում չէին տեսնում տասնամյակներով աճող հակառուսական կրքերը։ Ինքս հոգեբան լինելով ավելի լավ եմ ճանաչում ռուսներին, որոնք արժանապատվությունը ավելի բարձր են դասում, քան կեղծավոր բարեկամությունը ու անգամ իրենց պետական շահերը։ Այն ինչ ստեղծվեր էր մեր պապերի կողմից եղբայրության ու վստահության այլևս չկա, միայն մնացել են նախկին ժանգոտած քրեական աղբը ու քաղաքական դիվանագետ կոչվածները; Հիշու՞մ եք սկզբում նշել էի Յակով Կեդմինի խոսքերը « Այդ ո՞ր ապուշն է ասել, որ հրեաները խելացի ժողովուրդ են »: Եթե հրեա իմաստունն է այդ խոսքը ասում հրեաների մասին, ապա ես ի՞նչ կարող եմ ասել իմ ժողովրդի մասին, որը երբեք իր ողջ պատմության ընթացքում չկարողացավ տարբերել իր թշնամուն ու բարեկամին, չկարողացավ տարբերել հայրենասերին ու ազգադավին։ Ինչպես ասել է աշխարհը, տեկտոնական տեղաշարժի մեջ է, փոխվում են աշխարհաքաղաքական բևեռներն ու քարտեզները, փոխվում են արժեքները ու մոտեցումները, փոխվում են բարքերը ու կանոնները։ Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես է Արևմուտքը գործում առանց կանոնների ,Ռուսաստանը ընտրել է իր ուղին ու առաջնորդվում է առանց Արևմուտքի հետ հաշվի նստելու, իսկ մենք՝ հայերս չենք կարողանում կողմնորոշվել, թե ինքներս ի՞նչ ենք ուզում,երբ խաղաղության դարաշրջանի դատարկամիտ գաղափարով փորձում ենք միջազգային հանրության խղճմտանքը առաջացնել։ Վախկոտներին երբեք ոչ մի ժամանակ չի հարգել ու դաշնակից չի եղել, ապերախտներին առավել ևս։ Հիմա վերջում ավելացնեմ այն փաստը, որը կապ ունի հենց իմ ընկերների աշխատանքի հետ։ Մի քանի տարի Մոնթե ստուդիայի Յութուբյան ալիքով ցուցադրում էինք ոչ միայն Հայաստանը հոշոտող գիշատիչներին, այլև ոչխարի մորթի հագած սփյուռքահայերին, որոնք առիթը բաց չեն թողում ռուսներին մեղադրել իրենց անհաջողությունների ու ողբերգությունների մեջ։ Արդյոք սրտացավ քանի՞ հայ է հետևել մեր ֆիլմերին, քանի՞ մարդ է կիսվել ու հասկացել դավաճանության և ազգադավությամ մասին, քանի՞ մարդ է գլուխը բարձին դնելուց առաջ մտածել իր հայրենիքի ու ժողովրդի մասին։ Ճշմարտությունը կարևոր զենք է, սակայն, երբ ճշմարտությունը օդում ցնդում է գնում, ավելորդ է դառնում անգամ դրա մասին մտածել ու՞ր մնաց արտահայտվել։ Սա իմ վերջին ծավալուն մտահոգությունն էր, որը կարծում եմ հերթական անգամ մատնվելու է անուշադրության ,ուստի չասել չէի կարող։ Ամեն ժողովուրդ իր ճակատագիրն ու ուղին է ընտրում, մեր ընտրածը կամ անհայտություն է, կամ էլ Դեր Զոր։
Հարգանքներով՝ Գեհենի Առաքել 27․10․2023
« Նվաստություն, ներողամտություն, խոնարհություն, սրանցով գուցե և կարելի լինի երկարել հիվանդությունը, բայց այս բարոյազուրկ միջոցները չեն փրկի նրան ո՛չ հիվանդությունից, ո՛չ էլ` մահից: Փրկություն չէ հոգեվարքի երկարումը: Ինչպես և ցավերի ժամանակավոր մեղմացումը, երբ հիվանդությունը պիտ շարունակի մնալ և սպառնալ մահվամբ: Ցավերը վերացնելու համար հիվանդությունը, պատճառներն են, որ պետք է բառնալ: Թուլությունն է, որ պետք է խաչ հանվի: Անիծված թուլությունը, որի պատճառով դարերով տառապանքի և ստորացումի դառն բաժակն է դատարկել մեր ժողովուրդը: Գիտակցենք վերջապես, որ ժողովուրդների բախտավորության և անբախտության, հզորության և տկարության աղբյուրը գտնվում է իրենց մեջ: Հայ հոգուց դուրս չէ և հայ տառապանքի, անլուր քաղաքական զրկանքների աղբյուրը: Հարազատե՛նք այդ ճշմարտությունը, հա՛յ երիտասարդ, հասկանա՛նք` փրկվելու համար» : Գարեգին Նժդեհ
Հայրենիքը ու դատարկամիտները
«Անհայրենասեր ժողովուրդը, եթե այսօր չէ, անհայրենիք կդառնա վաղը»: Գարեգին Նժդեհ
Իմ ՖԲ ընկերներս լավ գիտեն, որ ես երբեք իրենց չեմ առաջարկում կիսվել կամ տարածել որևէ նյութ կամ գրված, սակայն կխնդրեի բանականություն ունեցող ընկերներիս, որպեսզի այս ակնարկը կիսվեն իրենց ընկերներին ու այն դարձնեն հասանելի մյուսների համար, նախօրոք շնորհակալություն եմ հայտնում։ Ինչպես տեսնում ենք այսօր համացանցում կամ հեռուստատեսությամբ քննարկում են ոչ միայն Արցախի հարցը ու արցախցիների վերադարձի հարցը, այլև Հայաստանի լինել չլինելու հարցը, ամեն փնթի անտառաճանաչ իրեն դրել է քաղաքական ու ռազմական փորձագետի, վերլուծաբանի տեղ ու ինչ-որ անիմաստ բաներ է խոսում չհասկանալով անգամ ինչի մասին է խոսքը։ Ասացե՞ք խնդրեմ, եթե խոսեցիք լուծումներ ու գաղափարներ առաջարկեցիք դրանից փախստական դարձած արցախցուն օգնելու՞ եք․․․ Իհարկե ո՛չ․․․ Այդ դատարկամիտ խոսքերից Արցախը վերադարձնելու՞ եք, իհարկե ո՛չ․․․ Որպես հոգեբան` կարծում եմ անբարոյականություն է անընդհատ խոսել կամ երգել բաներից, որը անօգուտ է ու անիմաստ, կեղծ հայրենասիրություն խաղալով բզկտված հայրենիքը չեք կարող երբեք բուժել, ու՞ր մնաց թե վերականգնեք․․ Ես գրել էի վերջերս, որ ինչքան Անին ու Կարսը, Էրզրումն ու Վանը ետ բերեցիք, այնպես էլ` Շուշին ու Արցախը ետ կբերեք․․․ Անբարոյականություն է անընդհատ լացել ու ողբալ, երբ այդ ամենի պատճառը ու մեղավորը դուք եք։ Բավական է անիմաստ հարցազրույցներով ու վերլուծություններով մարդկանց ուղեղները բռնաբարեք, միևնույն է ինքներդ էլ լավ գիտեք ,որ ոչինչ չեք կարող անել կամ փոխել․․․ Դատարկախոս զազրախոսները չեն կարող անգամ իրենց փոխել, ու՞ր մնաց երկրի հարցը լուծեն․․․ Երեկ հեռուստատեսության 5-րդ ալիքով` լուրերով ցուցադրում էին Արցախի երեխաներին, խոսելով նրանց տառապանքի ու ողբերգության մասին, ցուցադրելով նրանց անելանելի վիճակը․․․ Դա անբարոյականություն է երեխաների` դժբախտությունը օգտագործել սեփական գովազդի ու փիառի համար։ Ի՞նչ է միայն Արցախը տալուց հետո հիշեցի՞ք, որ Արցախցի երեխաները դժբախտության ու սովի մեջ են, երբ այդ նույն Արցախի հրեշները՝ Ռոբերտ Քոչարյանից սկսած կողոպտում էին Արցախցի մանուկների ճակատագիրը, նրանց ապագան, հոշոտում էին նրանց մանկությունը։ Հոշոտում էին այդ Արցախի բնական ռեսուսները, բնությունը, բանակի զենքն ու զինամթերքը։ Հիմա հանկարծ գթասիրտ Ռոբերտ Քոչարյանի սեփական լրատվական 5-րդ ալիքը հիշեց Արցախի մանուկներին։ Երեսուն տարի Արցախի մանուկներին հենց իր ոհմակը խոշտանգեց ու հոշոտեց, հիմա բարեգթությունից են խոսում։ Քոչարյանի հարսը՝ Սիրուշոն հենց այդ արցախցի երեխաների արյունով էր տեսահոլովակներ նկարում, Արցախի ու Հայաստանի երեխաների արյունով սնեց իր փոքրիկ հրեշներին, որոնք դեռ չծնված արդեն միլիարդատեր էին։ Հիմա արժե՞ գթասիրտ ձևանալ, երբ այս ամենի մեղավորը ոչ միայն ներկաներն էին այլև նախկինները։ Լրատվական մեկնաբանները չգիտես ինչու ամեն անգամ շեշտում են « Հայաստանի սուվերեն տարածք » բառակապակցությունը, իսկ որևէ մեկը հարց չի ուզու՞մ տալ, թե ի՞նչ սուվերեն տարածքի մասին է խոսքը, ինչպես կասեր հայոց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը «Մենք բոլորս ապրում ենք մի վայրում, որի կադաստրի վկայականը չունենք »։ Հայաստանը Հանրապետությունը 1990 թվականից երբեք սուվերեն տարածք չի եղել, այն եղել է սկզբից Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հոր բոստանը, հետո Վանոյի ու Վազգենի հետո էստաֆետը տվել են Ռոբերտ Քոչարյանին ու Սերժիկ Ազատիչին, ու այդպես առ այսօր հիմա էլ Նիկոլի ու Ալիևի հոր բոստանն է։ Այնպես որ դադարեք ուղեղներ բռնաբարել ձեր « սուվերեն տարածքով »։ Իսկ ամենահետաքրքիրը Արցախի ԱԺ « Արդարություն» խմբակցության ղեկավար` Դավիթ Գալստյանի խոսքն էր, նրա ասելով` Արցախը չի ընկել կամ հայաթափվել, այլ ուղղակի արցախցիները եկել են օդափոխվելու։ Իսկ արցախի հրեշներից մեկը՝ Սյամոն(Սամվել Բաբայանի) ասելով ինքը պատրաստ է գնալ Բաքու բանակցությունների, ի՞նչ են կարծում այս անասունները, որ Ալիևը իրենց պես անողնաշար է թե՞ հիմար, մարդը եկավ Ստեփանակերտ ադրբեջանի դրոշը բարձրացրեց ու դրանով վերջացրեց․․․ Հիմա արժե՞ որևէ բան խոսել բանակցություններից կամ արցախցիների վերադարձից Արցախ։ Սպասե՛ք, շուտով Ադրբեջանի անկլավներն են վերադարձնելու այդ թվում նաև Սյունիքի միջանցքն էլ են բացելու։ Այնպես որ ցանկացած հարցազրույց ու վերլուծություն անիմաստ է, երբ դրա ետևում չկան գաղափար, գաղափարականներ ու գործողություն։ Արհասարակ հայությունը իր ողջ պատմության ընթացքում այսպես ողորմելի ու տառապանքի մեջ է հայտնվել իր կամքով ու ցանկությամբ։ Գենետիկական հատկությունները փոխելու փոխարեն մնաց համառ ավանակի պես, իր փալանը իր մաշկին կպած, երբեք չմտածեց իր զավակի ու իր երկրի ապագայի մասին։
Գեհենի Առաքել 17․10․2023
« Այո՛ աշխարհակալ ազգերի սուրը չպիտի կարողանար բաժանել հայ երկիրը, եթե հայ պետական գործչի նախանձը ու անհամերաշխությունը չնպաստեին թշնամուն: Տրամաբանորեն ին՞չ է հետևում այդ ամենից. – Այն, թե հայ ժողովուրդի պատերազմներում պարտվելու պատճառները եղել են գերազանցորեն հոգեբանական. թե մեր ցեղի անմիաբանության բերումով հայ զենքն ու բազուկը ավելի օտարին են ծառայել քան հարազատ երկրին, թե թշնամին հաճախ տիրել է Հայաստանին ոչ թե հաղթական սրով, այլ այս կամ այն հայ պետական գործիչի դավով ու դավաճանությամբ: Կարճ. արտաքին թշնամին իր զենքի հաջողությունները Հայաստանի հողի վրա ավելի մեր հոգեբանական թերություններին է պարտական, քան իր կարողություններին »: Գարեգին Նժդեհ
ՊԵՏԱԿԱՆ ԴԱՎԱՃԱՆՈՒԹՅՈՒՆ տեսաֆիլմ
« Այո՛ աշխարհակալ ազգերի սուրը չպիտի կարողանար բաժանել հայ երկիրը, եթե հայ պետական գործչի նախանձը ու անհամերաշխությունը չնպաստեին թշնամուն: Տրամաբանորեն ին՞չ է հետևում այդ ամենից. – Այն, թե հայ ժողովուրդի պատերազմներում պարտվելու պատճառները եղել են գերազանցորեն հոգեբանական. թե մեր ցեղի անմիաբանության բերումով հայ զենքն ու բազուկը ավելի օտարին են ծառայել քան հարազատ երկրին, թե թշնամին հաճախ տիրել է Հայաստանին ոչ թե հաղթական սրով, այլ այս կամ այն հայ պետական գործիչի դավով ու դավաճանությամբ: Կարճ. արտաքին թշնամին իր զենքի հաջողությունները Հայաստանի հողի վրա ավելի մեր հոգեբանական թերություններին է պարտական, քան իր կարողություններին »: Գարեգին Նժդեհ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԿՈՐԾԱՆՈՒՄԸ ՈՒ ՀԱՅԵՐԸ
« Ազգերը անմահական չեն: Եւ եթէ մի ազգի մահուան պատճառը իր իսկ ներսից է »: Հովհաննես Քաջազնունին
Վերջին տարիներին են միայն սկսել « Օվերտոնի պատուհան », չեմ փորձի այն մանրացնել, սակայն համառոտակի կբացատրեմ։ Օրինակի համար եթե հասարակությունը ինչ-որ չափանիշներից ելնելով մերժում է այս կամ այն գաղափարը կամ ծրագիրը, ապա գործի է դրվում քաղտեխնոլոգիաների տարբեր մոտեցումները, դա կլինեն հասարակական կամ սոցիալ տնտեսական, այդ թվում հասարակական խմբեր կամ հայտնի դեմքեր, որոնք համոզում են ու ներկայացնում են, որ տվյալ միտքը ու գաղափարը ճիշտ է, որովհետև ժամանակը ու պայմանները դա են պարտադրում, տարբեր ճանապարհնեով, շեղում են հասարակական կարծիք և դարձնում իրենց համար ոչ միայն օգտակար, այլև թույլատրելի Արևմուտքի ու ԱՄՆ ի հետախուզական ծառայությունները բազմիցս անգամ կիրառելով Օվերտոնի պատուհանը պարտադրում են երկրներում իրականացնել ոչ միայն գունավոր հեղափոխություններ, այլև ազգամիջյան, կրոնական պատերազմներ, այդ թվում ետին պլան մղելով ազգային ու ընտանեկան արժեքները ստանալ իրենց համար օգտակար որոշումներ։ Այսքանը « Օվերտոնի պատուհանի » մասին։
Իսկ հիմա պարզենք թե ինչպես « Տրոական ձի » կոչված Արևմուտքի ծրագիրը մտավ Հայաստան կործանելով ամեն ինչ ներսից, չնայած կործանելու բարենպաստ պայմանները նախորոք ստեղծվել էին հայ ժողովրդի կողմից, դեռ մի քանի դար առաջ, սակայն արագացնող գործընթացը խթանվեց հենց Արևմուտքի էմիսարների կողմից՝ Ջորջ Սորոսի «Բաց հասարակության հիմնադրամի » ու բևեռական շնագայլերի կողմից։ Սակայն չխորանանք Սորոսի հիմնադրամի գործունեության մեջ միայն կենտրոնանանք այդ բացահայտումներին։ Նախ նշենք որ « Բաց հասարակության հիմնադրամը » – Հայաստան (այսուհետ՝ OSFA կամ Հիմնադրամ) ավելի քան 63 միլիոն ԱՄՆ դոլարի ներդրում է կատարել Հայաստանին 1997 թվականից ի վեր: հետաքննող լրագրողական լրատվամիջոցներ, իրավապաշտպաններ և ընտրությունների և պետական ծախսերի մոնիտորինգ իրականացնող կազմակերպություններ և այլն։ Այդ ֆինանսական միջոցներից նաև օգտվեցին նաև «Վերսուս» ստուդիայի հիմնադիր Տիգրան Պասկեւիչյանը ու Արա Շիրինյանը ( Versus — латинское слово, означающее «против» Versus Studio/Վերսուս ստուդիա ) Այդպիսով 2015 թվականին « Վերսուս » ստուդիա և թուրքական « Tarih Vakfı » Պատմության հիմնադրամի (նախկինում՝ Տնտեսական և սոցիալական պատմության թուրքական հիմնադրամ) կողմից նկարհանվում է « ՓԱԿ ՍԱՀՄԱՆԻ ԵՐԿԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ » վավերագրական ֆիլմն․ կրկնում եմ « Վերսուս » ստուդիան Թուրքիայի պատմության հիմնադրամի (Tarih Vakfı) համագործակցությամբ և Ստամբուլի « Ժամանակ » օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Արա Գոչունյանի անշահախնդիր աջակցությամբ։
Ֆիլմում նկարահանվել են անցած շուրջ 25 տարվա ընթացքում Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կանոնավորման գործընթացում կարևոր դերակատարում ունեցած պետական պաշտոնյաններ, հասարակական գործիչներ և գործարարներ։ Նկարահանումները կատարվել են Հայաստանում, Վրաստանում և Թուրքիայում։
Ֆիլմը ստեղծվել է Եվրոպական Միության ֆինանսական աջակցությամբ` «Աջակցություն Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացին» ծրագրի դրամաշնորհային ենթածրագրի շրջանակներում:
Ֆիլմի տևողությունը՝ 54 րոպե։ Հեղինակներ՝ Տիգրան Պասկեւիչյան (նախագծի ղեկավար, սցենարիստ), Արա Շիրինյան (ռեժիսոր)։
Հիմա հուսամ ֆիլմը դիտողները հետևություններ կանեն ու կհասկանան թե ինչպես հայ ժողովուր քանդեց իր երկիրն ու բնօրանն։ Միայն հիշեցնեմ Րաֆֆու խոսքերից մի քանիսը․ « Թուրքը այսօր անկիրթ բարբարոս է, բայց քաղաքակրթվելուց հետո կդառնա կրթյալ ավազակ, և այն ժամանակ ավելի վտանգավոր կդառնա »։ Րաֆֆի․
«Շունը երբ ղասաբ խանա կմտնի, մի ոսկոր նվեր կառնե (երբ թուրքը հայի
տուն է մտնում, ձեռքը դատարկ դուրս չի գալիս)»։
« Փնտրեք հայի սուրն այնտեղ, որտեղ հայի արյուն կա » : Րաֆֆի
Գեհենի Առաքել 28․09․2023
Tarih Vakfı Պատմության հիմնադրամը (նախկինում՝ Տնտեսական և սոցիալական պատմության թուրքական հիմնադրամ) ոչ կառավարական կազմակերպություն է, որը հիմնադրվել է 1991 թվականի սեպտեմբերի 14-ին՝ համախմբելով տարբեր մասնագիտությունների և ծագման մարդկանց, հատկապես պատմաբաններին և սոցիոլոգներին, նպատակ ունենալով բարելավել պատմական իրազեկությունը Թուրքիայում։ Հիմնադրամի հիմնադիրներից Օրհան Սիլիերը հայտարարեց, որ իրենք հիմնադրել են 1980թ. սեպտեմբերի 12-ի հեղաշրջումից հետո Թուրքիայի ժողովրդավարացման գործընթացին նպաստելու և այն ասպեկտներում, որտեղ Թուրքական պատմական ընկերությունը բացակայում էր, արդյունավետ գործելու համար։
ԻՆՉՈՒ՞ ՊԱՐՏՎԵՑԻՆՔ
« Փնտրեք հայի սուրն այնտեղ, որտեղ հայի արյուն կա » : Րաֆֆի
ԶԱՎԵՇՏԱԼԻ Է երբ ամեն քոսոտ խոսում է մեր պարտության պատճառներից, անգամ Տիկտոկի մինետուհիներն են խոսում պարտությունից, արժեքներից։ Իսկ ավելին անտանելին նա է, երբ դավաճանն է խոսուում՝ դավաճանությունից, իբր թե հո մենակ ես չե՞մ դավաճանել, բոլորս ենք դավաճանաել․․․ Ինչպես Արայիկ Հարութունյանն էր արդարանում, ցույց տվեք մի ապիկար սրիկայի, որը չի նպաստել մեր պարտությանը։ Քոսոտ բլոգերներից սկսած վերջացրած քաղաքական գործիչներ կոչվածների աղբակույտը, հեռուստաաստղեր, երգիչ կոչված աղբակույտը, գեներալ ու պատգամավոր, մտավորական ու հոգևորական մի խոսքով բոլորը սկսած երկրապահներից վերջացրած շարքային էլեկտրիկը։ Այդքանից հետո հիմա ամեն փնթի օնլայն կամ ելույթ է հրապարակում թե « ինչու՞ պարտվեցինք», իրենց կարճ ուղեղով փորձում են լայքել հավաքել իրենց էշության համար, ահա այդ բիոմասան, որը անգամ դժբախտության վրա է լայքեր հավաքում։
Իսկ պարտության պատճառների մասին խոսելիս ոչ մեկ իրավունք չունի խոսել բացի մարդկանցից, որոնք վաղուց էին տեսել դավաճանությունը, դեռ 1988 թվականի Երկրաշարժից սկսած, երբ ապիկար հանցագործները թալանում ենի ոչ միայն Աղետի գոտու համար ստացված միջազգային հումանիտար օգնությունը, այլև աղետի շինհրապարակների համար նախատեսված շինարարական տեխնիկան ու վերամբարձ կռունկները, որոնք մետաղի ջարդոնի գնով վաճառեում էին Իրանին։ Գուցե մոռացել եք, որ դրա հմուտ վարպետը՝ Անդրանիկ Քոչարյանն է, որը հիմա ԱԺ ում անվտանգության խորհրդի ղեկավարն է։ Եթե անվտանգությունը դավաճան հանցագործի ձեռքին էր, էլ ի՞նչ պետք է լիներ․․․
Իմ ազատամարտիկ ընկերների հուշագրությունները ու գրքերը վաղուց եմ հրապարակել, որոնք զգուշացրել էին այս օրվա աղետի մասին, բոլոր մանրամասնություններով։ Այնպես չէր, որ նրանք գուշակություն էին անում կամ պայծառատես էին, նրանք գիտերին անուն առ անուն, թե ովքեր են երկիրը քանդողները։ Ազատամարտիկ ընկերներս պնդում են, որ մեր այս պարտության պատճառները պետք է փնտրել 1992 ին, երբ ՀՀ իշխանությունների դավաճանությամբ ու դավադրությամբ հանձնեցին Հյուսիսային Արցախի Շահումյանի շրջանը ու Արծվաշենը ավանը։ Ես « Ազգադավը » գրքում գրել եմ ովքեր ու ինչպես ծախեցին այդ տարածքները, ուղղակի այս ամենից խուսափելու համար պետք էր միայն կարդալ գիրքը ու հետևություններ անել, ցավոք սրտի Հայաստանում արգելվեց այդ գիրքը, որովհետև հանցանքների ու դավաճանությունների կնքահայրերը մնացին անպատիժ իսկ նրանց ժառանգներն ու ընկերները շարունակեցին դավաճանի կիսատ թողածը։
Կրկնում եմ կրկին, որ այս պարտությունների պատճառը պետք է փնտրել 1992 ին երբ սպարածերտ կոչված ազգադավ Վազգեն Սարգսյանի թեթև ձեռքով դաշնակ Շահեն Մեղրյանի ձեռքով հանձնեցին Շահումյանի շրջանը իր 12 գյուղերով, բնակիչներով, զենքի ու զինամթերքի պահեստներով, մի քանի տասնյակից ավելի ռազմական տեխնիկա, այդ թվում դավադրաբար ծուղակը գցելով շրջանում ներկա ինքնապաշտպանական ջոկատներին։
Շահումյանի դավաճանության մասին մոռացեց ամեն ինչ, անգամ փաստագրությունը ու հուշերը, դավաճանների անունները ու ականատեսներին։ Բավական է միայն հիշել Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի 1 հուլիսի, 1992 թ. թիվ 127 (472) որոշումը․ « Շահումյանի շրջանի և Մարտակերտի շրջանի հյուսիսային հատվածի անկման պատճառներն ուսումնասիրող Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի ժամանակավոր հանձնաժողով ստեղծելու մասին »։
Այդ մասին անգամ համացանցում ոչինչ չկա ամեն ինչ ջնջեցին, սակայն ինձ մոտ կա պահպանված որոշ մանրամասներ, որը հրապարակված էր « Ազգադավը » գրքում։ Ինչպես տեսանք բոլորս ՀՀ իշխանությունները Արցախը Արայիկ Հարութունյանի ձեռքով հանձնեցին Ադրբեջանին նույն հաջորդականությամբ նույն սցենարով ու նույն ծրագրով։ Ու այդ ամենի կիզակետում ինչպես միշտ Անդրանիկ Քոչարյանն է իր նախկին ու ներկա շրջապատով։
Այնպես որ կրկնում են ո՛չ մեկ իրավունք չունի խոսել ՄԵՐ ՊԱՐՏՈՒԹՅԱՆ հետևանքների ու պատճառների մասին։
Գեհենի Առաքել 27․09․2023 թ
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի որոշումը
«Հայաստանի Հանրապետություն», 1 հուլիսի, 1992թ., թիվ 127 (472)
Շահումյանի շրջանի և Մարտակերտի շրջանի հյուսիսային հատվածի անկման պատճառներն ուսումնասիրող Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի ժամանակավոր հանձնաժողով ստեղծելու մասին
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհուրդը որոշում է
1. Ստեղծել Շահումյանի շրջանի և Մարտակերտի շրջանի հյուսիսային հատվածի անկման պատճառներն ուսումնասիրող Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի ժամանակավոր հանձնաժողով հետևյալ կազմով.
ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ՀԱՄԱՆԱԽԱԳԱՀՆԵՐ
Այվազյան Սմբատ Ժիրայրի – Գերագույն խորհրդի պաշտպանության և ներքին գործերի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ
Խաչատրյան Հրանտ Հրաչի – «Սահմանադրական իրավունք» միավորումից
ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ԱՆԴԱՄՆԵՐ
Աբգարյան Երջանիկ Ավետիսի – Հայոց համազգային շարժումից
Արշակյան Ազատ Լևիկի – Քրիստոնեաժողովրդավարական միավորումից
Բալայան Կիմ Գաբրիելի – Հայ հեղափոխական դաշնակցություն կուսակցությունից
Զոլյան Սուրեն Տիգրանի – Գերագույն խորհրդի Արցախի հարցերի հատուկ հանձնաժողովից
Հակոբյան Լեոնիդ Սամսոնի – Գերագույն խորհրդի ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովից
Հարությունյան Յուրիկ Հայկազի – Գերագույն խորհրդի պաշտպանության և ներքին գործերի հարցերի մշտական հանձնաժողովից
Ղազինյան Ռաֆիկ Սերյոժայի – Գերագույն խորհրդի բնության պահպանության և բնական պաշարների հարցերի մշտական հանձնաժողովից
Մանուչարյան Ալեքսանդր Արամի – Ազգային ինքնորոշում միավորումից
Մարգարյան Մարզպետունի Շիրակի – ՀՀ ԳԽ պատգամավոր
Մնացականյան Ռոբերտ Աշոտի – Հայաստանի ռազմկավար-ազատական կուսակցությունից
Նավասարդյան Աշոտ Ցոլակի – Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունից
Շահմուրադյան Սամվել Սարգսի – «Արցախ» պատգամավորական խմբից
Շահնազարյան Դավիթ Սուրենի – Գերագույն խորհրդի անկախ պետականության հաստատման և ազգային քաղաքականության հարցերի մշտական հանձնաժողովից
Քոչարյան Շավարշ Միքայելի – Ազգային ժողովրդավարական միությունից
2. Վերոհիշյալ ժամանակավոր հանձնաժողովի գործունեության կարգը սահմանել, համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի մշտական և հատուկ հանձնաժողովների կանոնադրության 18, 19, 23, 24 հոդվածների և IV գլխի:
3. Հանձնարարել Շահումյանի շրջանի և Մարտակերտի շրջանի հյուսիսային հատվածի անկման պատճառներն ուսումնասիրող Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի ժամանակավոր հանձնաժողովին, երկշաբաթյան ժամկետում Գերագույն խորհրդի քննարկմանը ներկայացնել իր ուսումնասիրության արդյունքները համապատասխան եզրակացություններով ու առաջարկություններով:
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահ Բ. Արարքցյան
29 հունիսի 1992 թվականի, քաղ. Երևան
ինչպես դա եղավ 1992 թ. Շահումյանի անկման պատճառները քննող Գերագույն խորհրդի հանձնաժողովի աշխատանքի ամփոփման ժամանակ:
Քննվում են Շահումյանի շրջանի անկման պատճառները
«Երկիր», 22 հուլիսի, 1992, 138 (227)
Հուլիսի 21-ին կայացավ ՀՀ Շահումյանի շրջանի անկման պատճառները ուսումնասիրող ժամանակավոր հանձնաժողովի նիստը, որի աշխատանքներին մասնակցում էին ՀՀ ԳԽ պատգամավորները եւ Երեւան ժամանած Շահումյանի շրջանի ղեկավարները։
Ինչպես տեղեկացրեց ժամանակավոր հանձնաժողովի համանախագահ Հ. Խաչատրյանը, որոշում է ընդունվել հանձնաժամանակավոր հանձնաժողովի նիստը, որի աշխատանքներին մասնակցում էին ՀՀ ԳԽ պատգամավորները եւ Երեւան ժամանած Շահումյանի շրջանի ղեկավարները։
Ինչպես տեղեկացրեց ժամանակավոր հանձնաժողովի համանախագահ Հ. Խաչատրյանը, որոշում է ընդունվել հանձնաժողովի գործունեությանը վերաբերող տեղեկություններն առայժմ չտրամադրել մամուլին։
ՃԱԿԱՏԱԳՐԻ ԱՊՏԱԿԸ՛, ԹԵ՞ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
« Ունեինք աչք ու չուզեցինք տեսնել։ Երբ տեսանք, չուզեցինք հավատալ…»: Շահան Նաթալ
Շատերին մոլորեցնում են թե Արցախյան վերջին պատերազմը Հայաստանի ու Արցախի պարտությունը պարտադրել են դրսից, կամ օտար ուժեր, որպեսզի երկար բացատրություններ չլինեն, ուղղակի ներկայացնում ենք հրահրված պատերազմի մեղավորներին ու պատճառների փաստագրությունը։ Իսկ ավելին իմանալու համար կարդացեք Գեհենի Առաքելի գրքերը, որտեղ ներկայացված է ոչ միայն Հայ ժողովրդի ներկան այլև անցյալի ու ապագայի ողբերգական ու ցավալի փաստագրությունը։
« Հայկական հողը ևս մեկ Վազգեն Սարգսյանի չի դիմանա և կգահավիժի դժոխք »:«Մտորումներ « Պազոլինի»-ից հետո » գրքից
- « Ասում եմ որպես պատերազմական վիճակում զինված ուժերի գլխավոր հրամանատար, հանկարծ որեւէ մեկդ չկասկածի էդ հրամանատարական հատկությունների վրա, որեւէ մեկդ »: Նիկոլ Փաշինյան 26 նոյեմբեր 2018 թ
- «Մեզ հետ պետք չէ խոսել սպառնալիքի լեզվով, այլապես մենք կպարտադրենք խաղաղություն »։ Նիկոլ Փաշինյան 7 Ապրիլ 2019 թ
- «Ես Արցախի բանակցությունները սկսել եմ ոչ թե Սերժ Սարգսյանի կետից, այլ իմ սեփական»։ Նիկոլ Փաշինյան 8 Ապրիլ 2019 թ
- «Արցախը Հայաստան է և վերջ, միացո՜ւմ»։ Նիկոլ Փաշինյան. Ստեփանակերտի 5 Օգոստոս 2019 թ
- «Հայաստանի քաղաքացին այլևս Դեր Զորի ճամփորդը չէ»։ Նիկոլ Փաշինյան 3 Հոկտեմբեր 2020 թ
- «Շուշին մի հատ դժբախտ, դժգույն քաղաք էր, մեզ պե՞տք էր Շուշին. »։ Նիկոլ Փաշինյան 16 Նոյեմբեր 2020թ
- « Եկեք պայմանավորվենք՝ ինչ էլ լինի, մենք մեզ երբեք պարտված չենք ճանաչի։ Չկա պարտություն, քանի դեռ ինքդ քեզ պարտված չես ճանաչել․․․ Եթե բոլորին թվա, որ մենք պարտվել ենք, մենք մեզ պարտված չենք համարի.»։ Նիկոլ Փաշինյան 27 Սեպտեմբեր 2020 թ
- «Շատ լավ, ես ասում եմ՝ ես ինձ համարում եմ թիվ մեկ պատասխանատուն, բայց չեմ համարում թիվ մեկ մեղավորը »։ Նիկոլ Փաշինյան 16 Դեկտեմբեր 2020 թ
- «Գերիները մեզ կներեն մի ամիս, երկու ամիս ավել գերության մեջ մնալու համար »։ Նիկոլ Փաշինյան 7 Հունիս 2021 թ
- « Էյվազլի և Չայզամի նշել եմ, որ պարզ լինի՝ խնդրո առարկա կետերը գտնվում են ՀՀ տարածքից դուրսր »։ Նիկոլ Փաշինյան 27 օգոստոս 2021 թ
- « 86. 600 քառ կմ-ը ներառում է նաև Լեռնային Ղարաբաղը »։ Նիկոլ Փաշինյան 22 Մայիս 2023 թ
- « Ո՞վ է ծախել հողերը, ծախել ենք ազգովի, դավաճան չփնտրեք․»։ Արայիկ Հարությունյան 11 Նոյեմբեր 2020 թ
ՀՈՐԻՆՎԱԾ ԿԵՂԾԻՔ՝ « Մի ջիպի պատմություն »
Դեռ հիմա էլ տեսագրություններ են պատրաստում, թե իբր Վազգենը հրաշալի մարդ էր: Հրաշալի էր իր ընտանիքի ու իր շրջապատի համար, որ գողացավ,թալանեց երկիրն ու բոլորին դարձրեց միլիոներներ, բա հրաշալի չէ՞ր: Նիկոլն էլ է այսօր շատ հրաշալի մարդ իր երեխաների, իր եղբայրների ու իր շրջապատի համար, որ թալանով ճիշտ Վազգենի նման բոլորին սարքեց միլիոներներ: Դեռ անամոթաբար էլ կարմիր Մերսեդես ջիպը դրած Վազգենի թանգարանում, ներկայացնում են,թե իբր Սիրիայի նախագահն է նվիրել: Անպատկառությունն արդեն որտեղ են հասցրել: Բա այդ ՋԻՊ-ի հետ էլ թանգարանի պատերին փակցրեք Մոնթեյի, Պարգևի, ԱԻՄ-ի ջոկատի 42 ազատամարտիկների, ԱՐԱԲՈ ջոկատի 70-ից ավելի ազատամարտիկների, բոլոր այն կռվող տղաների նկարները, ովքեր Վազգենի ձեռքով դարձան նահատակ… Փակցրեք Գետաշենի, Արծվաշենի, Շահումյանի,Մարտակերտի քարտեզները ու ներս մտնողին բացատրեք, որ ահա այս ազգադավ սրիկայի կողմից վաճառվեցին այդ տարածքները…Հա բա, Վազգենը աշխարհահռչակ Գարիբալդին էր, գիտեին աշխարհում, թե առանց մի գնդակ կրակելու ինչ կարգի «հերոս» էր ու Սիրիայի նախագահն էլ այդ աշխարհահռչակ «հերոսին» կարմիր ջիպ նվիրեց ու այս մանր ու մեծ գող-ավազակն էլ այն վաճառեց Վրաստանին ու մեկ տանկ գնեց ԻԲՐ հայրենիքի համար… Այդ ազգադավ թալանչի մարդասպանին ճանաչողների ծիծաղը կգա նման բան լսելիս, այ անամոթներ,որ օգտվելով տեղյակներիս լռությունից, լրիվ եք ձեր ամոթները կապել ձեր հետույքներին: Դեռ 1990 թվականն էր ու այդ փոքրհոգի, սրիկա անձնավորությունը` Վազգենը և ողջ ՀՀՇ-ն իշխանության չէր եկել: 5 հատ կարմիր Մերսեդես ՋԻՊ-եր ուղարկել էին արտասահմանից Էջմիածնի եկեղեցուն որպես օգնություն, որ եկեղեցին այդ ՋԻՊ-երը իր հայեցողությամբ նվիրեր ամենաակտիվ կռվող ջոկատներին, որ կարողանային զենք-զինամթերք բարձրացնել լեռները: Արտաշատի Դարղալու գյուղից ֆիդային Սոսն ընկերների հետ գնացել ու վերցրել էր կարմիր այդ ՋԻՊ-երից մեկը ու գալուց էին եղել դեպի Արտաշատ: Ճանապարհին միլիցիաները կանգնեցրել էին ու երբ մեքենայից Սոսն իջել էր, տեղն ու տեղը, առանց մեկ բառ խոսելու, հարցնելու կրակել ու սպանել էին Սոսին:Իմ տարեկիցների մեջ հաստատ հիշող կլինի Սոսի սպանության դեպքը, որի թաղմանն անձամբ եմ մասնակցել: Մի քանի օր հետո ՀՀՇ-ն բոլոր 5 կարմիր ՋԻՊ-երը սեփականացրեց, հետո Վազգենը դրանք և ուրիշ շատ մեքենաներ անց էր կացրել Վրաստան ու վաճառել,գումարն էլ գրպանել էր: Այդ մեկ կարմիր ՋԻՊ-ն էլ պահել էր իրեն: Սիրիայի նախագահն է հա՞ տվել իբր ու ինքն էլ հանուն հայրենիքի վաճառել ու տեղը 1 տանկ է բերե՞լ…ԱՄՈԹ Է, ԱՄՈԹ, այ անամոթ ընտանիք, հերիք չի ժողովրդին խաբել հիմարացրել եք, ձեր հանցագործ, թալանչի, մարդասպան ու պիղծ սրիկային ներկայացրել եք հերոս ու սպարապետ, հետն էլ շարունակում եք ստեր մոգոնել: Բա որ այդքան հայրենասեր էր իրոք, էդ ինչի՞ էր մեկ ջիպ տալիս ու մեկ տանկ գնում բերում: 1 ՋԻՊ-ն ի՞նչ էր որ իր թալանած հարյուրավոր միլիոնների դեմ, որ պահում էր շվեցարական բանկում, որը գնացիք բերեցիք երկրում ներդրումներ անելու անվան տակ ու լվացիք լցրիք տակներդ: Այդ ՋԻՊ-ն ի՞նչ էր Վազգենի ու ձեր թալանած տոննաներով ոսկու դեմ, այ Վազգենի հանցագործ եղբայրներ: 1 ՋԻՊ-ն ի՞նչ էր Վազգենի ու ձեր թալանած մյութենական նշանակության գործարանների դեմ, որի հաստոցները մետաղաջարդոնի անվան տակ վաճառեցիք Իրանին: Ի՞նչ էր երկրի ֆերմաներից թալանած տասնյակ հազարավոր գլուխ անասունների դեմ, որը Վազգենն անց կացրեց Թուրքիա, վաճառեց ու գրպանեց գումարը: Ի՞նչ էր երկրին պատկանող հանքերի, 2 տասնյակի հասնող գործարանների, ռեստորանների, հյուրանոցների սեփականաշնորհման դեմ,երկրին օգնություն ուղարկված տոննաներով ալյուրի ու ցորենի թալանի, տանկից շատ ավելի հզոր զենքերի երկրից դուրս տանելու ու վաճառքի դեմ…Եթե իրոք հայրենասեր էր, թող այդ ՋԻՊ-ը չվաճառեր ու տանկ բերեր, դրա հույսին չէր մնացել, թող երկրում եղած հզոր, մեծ ու փոքր զենքերը չհաներ Վրաստան ու չվաճառեր թշնամի Ադրբեջանին: Թող իր գողացած, թալանած հարյուրավոր միլիոններից տար ու տանկեր առներ… Էնպես որ հերիք է ժողովրդին հիմարացնեք, եթե շատերը չեն խոսում, դա չի նշանակում թե մոռացել են ով է եղել Վազգենն ու դուք` իր ընտանիքի անդամներն ու մինչ օրս ով եք…: Թե՞ կարող է ասեք ձեր ունեցած տոննաներով ամբարած ոսկին ու միլիոնները ձեր մերն էր օժիտ բերել հոր տնից, դեգենեռատ վիժվածքներ…
Սվետլանա Մարգարյան 29.082023
ԱԶԱՏՎԵՔ ՉԱՐԻՔԻ ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔԻՑ
« Համբալ է եւ կատարյալ անասուն այն հայը, որը Վազգենին ի սրտե, անկեղծորեն հերոս է համարում եւ խոնարհվում նրա առջեւ »։ « Մտորումներ « Պազոլինի »-ից առաջ »։ գրքից
Այսօր ժողովուրդը չունի ոչինչ, բացարձակ ոչինչ: Երկրի ամբողջ հարստությունը կուտակված է մի բուռ մարդկանց ձեռքին, դրա համար էլ այսքան մեծ է սոցիալական տարբերությունը:Եվ այս ամենի համար ոչ ոք պատասխան չի տալու,քանի որ ժողովուրդը չգիտի ու չի ցանկանում իմանալ անցած 35 տարիների իրական պատմությունը,չգիտի թե իրականում ով` ով է եղել ու ինչեր է արել:Ասում են անցածն անցած է, դուք այսօրվանից խոսեք ու չեն հասկանում անգամ,որ այդ անցյալն ու անցյալի տեր-տիրականները դրեցին այսօրվա հիմքը ու այս նորերն էլ, սրանց գործերն էլ խիստ կապ ունեն անցյալի ու անցյալի զոռբաների հանցագործությունների հետ, որը մի հզոր ցանց է: Օրինակ եթե շատերը տեղյակ լինեին այդ անցյալի իրականությունից, ոչ թե ԼՏՊ-ին կհամարեին խելացի նախագահ, ոչ թե Վանոյին կհամարեին «տաղանդավոր» գրող, ոչ թե Վազգենին կհամարեին » հերոս ու սպարապետ», այլ կիմանային, որ մի ամբողջ շեն երկիր թալանեցին ու կործանեցին հենց այս երեքը, իրենց մետաստազներով և սրանց «իմաստուն, տաղանդավոր և սպարապետ» պիտակներն էլ հորինվեցին ու մատուցվեցին խաբված, հարստահարված ժողովրդին միտումնավոր, որպեսզի մի ամբողջ շեն երկրի աննախադեպ թալանը, բազմաթիվ սպանությունները, դավաճանություններն ու մյուս հանցագործությունները ջրվեին ու այս հրեշավոր ճիվաղները հավերժ մնային անխոցելի: Կիմանային, որ սովետական տարիներին ամբողջ կյանքում տքնաջան աշխատանքով դրամարկղներում դրված աշխատավոր մարդկանց անձնական գումարները, մինչեվ վերջին կոպեկը թալանեցին հենց այս երեք ազգավիժվածքները ու դարձան դոլլարով միլիոնատերեր և այս ամբողջը պատերազմի տարիներին ու դրանից հետո, սովամահության հասցնելով ժողովրդին` պատերազմի անվան տակ:Եթե իմանային, հարց կտային,թե օրինակ Մատենադարանի աշխատող ԼՏՊ-ին ո՞րտեղից տներ և բիզնեսներ ԱՄՆ-ում…Ամբողջ Երևանի քիչ թե շատ հայտնի մարդկանց 2-3 ռուբլի պարտք եղող, Պապլավոկում ուրիշի կիսատ թողած սուրճը խմող Վանոյին ո՞րտեղից ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում տներ, ո՞րտեղից այնքան գումար, որ սկսել էր դղյակ կառուցել սոված, պատերազմող երկրում, ո՞րտեղից գումար, որ ֆինանսավորում էր մարդասպանների իր ստեղծած բանդային, կամ ո՞վ էր իրավունք տվել այս հարբեցող, մարդասպան վիժվածքին քանդելու հրապարակի Լենինի արձանի պատվանդանի և Բարեկամություն մետրոյի կայարանի սրբատաշ սալիկներն ու կնոջ հետ ինքնաթիռով տեղափոխելու Ֆրանսիա, որպեսզի սալապատի այնտեղ կառուցվող իր տան պատերը…Եթե իմանային անցյալի իրական պատմությունն ու դեմքերի իրական կերպարները, կհարցնեին, թե իրենց «հերոս սպարապետին» դեռ կենդանության օրոք այդ ո՞րտեղից 2 տասնյակի հասնող գործարանները, մի քանի հանքերը, Շվեցարիայի բանկերում դրած իր անվամբ հարյուրավոր միլիոնների դոլլարները, Ծաղկաձորում եղած հյուրանոցներն ու ռեստորանները, Հանրապետությունում առաջին պարսպապատ դղյակը և այս բոլորը` պատերազմի, սովի թեժ տարիներին…Ո՞ՐՏԵՂԻՑ, որ մինչ օրս էլ իր ընտանիքը ժողովրդին չարաչար խաբելով, շատերի ունեցվածքը խլելով, եղբոր անունը հանիրավի «հերոս» դարձրած, այն օգտագործում է որպես վահան և լկտիաբար լվանալով գողացված միլիոնները, վայելելով գողացած ու կուտակած տասնյակ տոննաներով ոսկին, հանգիստ վայելում է այդ ահռելի թալանը,որը իրականում ժողովրդի ու պետության հարստությունն է և պատկանում էր ու է` ժողովրդին…Միամիտները չգիտեն, որ կռվի թեժ տարիներին նույն այդ «հերոս սպարապետը» զբաղված էր նաև զենքի ակտիվ առևտրով, որոնք անց էր կացնում Վրաստան ու այնտեղից էլ Ադրբեջան: Դեռ մինչեվ օրս էլ կան բանտերում ցմահ դատապարտված զինվորներ, ովքեր պատահաբար ականատես են եղել այս ահավոր դավաճանությանը և ովքեր Գագիկ Ջհանգիրյան կոչվող հանցագործ հրեշի թեթև ձերքով իրենց վրա սարքված գործերով գնացել են բանտ… Քանի դեռ այս երեք ազգավիժվածքներին` ԼՏՊ, Վազգեն,Վանո, չի տրվել ճիշտ գնահատական, քանի դեռ ժողովուրդը չգիտի իրականում ովքե՞ր են սրանք, քանի դեռ սրանք իրենց հայրենադավության համար, կենդանի,թե սատկած, չեն դատապարտվել ու հսկայական գողոնը չի վերադարձվել պետությանը, ոչինչ, ոչինչ չի փոխվի երկրում, քանի որ ամեն նոր եկող նիկոլ, հրաշալի գիտի այս ամենն ու մտածում է նույն կերպ, որ » այս ժողովուրդը դավաճան սիրող ժողովուրդ է»…
Եթե Վազգենի ամբողջ տխրահռչակ կյանքն ու բոլոր դավաճանությունները իմանային մարդիկ, բաց աչքով կտեսնեին, որ նիկոլի գիրքը` «երկրի հակառակ կողմը», ճիշտ ու ճիշտ գրվել է Վազգենի կերպարը ի նկատի ունենալով, առանց որևէ բացառության: ՈՒ եթե այդքանից հետո Վազգենին սրբացրել, հերոսացրել է այս ժողովուրդը, ինչու՞ պիտի նույն կերպ այս երկրի ու ժողովրդի հետ չվարվեին մյուսներն ու նաև նիկոլը: Նրանք էլ են չէ՞ ուզում և´ թալանել, և´ անհրաժեշտության դեպքում կարճ ճանապարհով ազատվել անցանկալի մարդկանցից` սպանել, և´ Վազգենի նման երկրի տարածքները վաճառել թշնամուն, և´ վերացնել ու բանտարկել բոլոր աչքի ընկնող զինվորականներին, և´ եթե Վազգենը ծեծի էր ենթարկում զոհված, անհայտ կորած ու բանտված ազատամարտիկների ծնողներին ու քույրերին, նիկոլն իր գրքի հերոսի օրինակով և´ս ծեծի է ենթարկում ու քարշ տալիս այդ ծնողներին, և Վազգենի նման, առանց ետ ու առաջ նայելու անխնա կեղծում է ընտրությունները, թքած ունենալով ժողովրդի էլ, օտարերկրյա դիտորդների վրա էլ ու մի օր էլ Վազգենի նման սա կնետի ժողովրդի երեսին, թե » եթե անգամ 100%-ով էլ ձայն տված լինեիք (այսինքն ժողովրդի ընտրյալին), մեկ է, իշխանությունը չէինք հանձնելու», և´ Վազգենի նման շիզոֆռենիկ մոլագար է, ճիշտ նրա նման հոգեբուժարանի թղթով բանակից փախած ( թող հիմա որքան կուզեն հեքիաթներ հորինեն Վազգենի բանակից փախած լինելու մասին, հո գիտե՞ն որ դրանք սուտ հեքիաթներ են ու նա ազատվել է բանակից հոգեբուժարանի թղթով): ՈՒրեմն նիկոլը ոչ թե այդ գիրքը գրել է ըստ իր պատկերացումների ու հիմա իրականացնում է դրանք, այլ գրել է կոնկրետ ունենալով Վազգենի օրինակը և ինքն էլ այսօր ճիշտ ու ճիշտ ընդօրինակում է Վազգենին, հաստատ իմանալով, որ այս ժողովուրդը մի օր էլ իրեն է սրբացնելու և հերոսացնելու…
Լռեցին, երկար լռեցին կռված, ազնիվ ազատամարտիկները և դրանից օգտվեցին սրիկաները, ովքեր երբեք վառոդի հոտ առած չկային, սահմանի տեղը չգիտեին, բայց հենց Վազգենի կողմից նրան իրենց հավատարմության ու նրան գովերգելու դիմաց ստացել էին ուսադիրներ և թալանելու, կեղեքելու կանաչ ճանապարհ…Եվ այսպես հյուսվեց մեծ կեղծիքը Վազգեն «հերոսի» մասին ու տարածվեց եղածից անտեղյակների շրջանում, որին հետագայում հավատաց նաև նոր սերունդը…
Մեր պատմության վերջին հազարամյակում գոյություն չունեցած ու մեր սերնդին բաժին հասած այս ազգավիժվածքին` Վազգենին, որին իր կենդանության օրոք անիծում և հայհոյում էր ամբողջ ազգը, իրեն արժանի մահից անմիջապես հետո սարքեցին «հերոս», նրա անունն օգտագործելու համար որպես վահան, իրենց կատարած հանցանքների համար պատասխան չտալու ու ահռելի թալանը հանգիստ վայելելու համար: Այսօր էլ դերևս շարունակվում է կեղծիքի հաղթարշավը, որի համաձայն Վազգենը անտեղյակների շրջանում համարվում է Բանակ ստեղծող, երբ նրա ստեղծածն ընդամենը Երկրապահ կոչված իր մաուզերիստների բանդան էր, ովքեր երբեք չէին մասնակցել որևէ կռվի, ինչպես իրենց ասֆալտի «սպարապետը», իսկ Բանակն ստեղծել էր հենց Վազգենից զզված ու սահմաններից Երևան եկած Ռուսաստանի ազգությամբ հայ գեներալների այն խումբը, ովքեր հայտարարելով, որ Վազգենը դավաճանություն է կատարում և երկիրը տանում է պարտության և այդ տգետի, ռազմական գործից ոչինչ չհասկացողի պատճառով էլ իրենք հեռանում են Ռուսաստան: Ահա այս գեներալների հեռանալու օրերին էր, որ ԼՏՊ-ն պաշտոնից հեռացրեց Վազգեն Սարգսյանին ու նրա փոխարեն ՊՆ նշանակեց արդեն իր հետ խիստ հակասություններ ունեցող Վազգեն Մանուկյանին, որպեսզի դռներիս չոքած պարտության մեղքը հետագայում վերագրվի նրան: Մանուկյանը կարողացավ համոզել և իր շուրջը համախմբել հեռանալու պատրաստ գեներալներին և անմիջապես ձեռնամուխ լինելով Բանակի ստեղծմանը, ռազմական գործի այդ գիտակ գեներալների խորհրդով, եղած աշխարհազորին հրաման տվեց անցնելու հակահարձակման: Եվ մերոնք Մանուկյանի օրոք սկսեցին գյուղ-գյուղի ետևից ազատագրել մեր տարածքները… Բանակի ստեղծումը սուտ հեքիաթների հիմքով Վազգեն Սարգսյանին վերագրողներին խորհուրդ կտամ մեկ անգամ գոնե նայել ամենահասարակ պատմական փաստերը` թե Բանակի ստեղծման ժամանակ ո՞րտեղ է եղել Վազգեն Սարգսյանը, ի՞նչ պաշտոնի է եղել և ո՞րտեղ, ի՞նչ պաշտոնի է եղել Վազգեն Մանուկյանը ու այս երկուսի պաշտոնավարման ժամանակ որքա՞ն պարտություններ և որքա՞ն հեղթանակներ է կերտել մեր աշխարհազորը…ՍՏՈՒԳԵՔ…
Վազգեն Սարգսյանին հերոսացնողները, կամ այդ հեքիաթին հավատացողները մեկ անգամ գոնե մտածե°լ են, թե այդ ինչպե՞ս եղավ, որ մեր իրական հերոսներից որևէ մեկը` Մոնթեն, Ազգալդյանը, Բեկորը, Դուշմանը և այլն, գոնե մեկ հիացմունքի բառ չթողեցին պատմությանը այսպիսի «հերոս սպարապետի» մասին: Մտածե՞լ են, թե ինչու՞ չկա գոնե մեկ ազատամարտիկ, ով վկայած, պատմած լինի այդ «սպարապետ» կոչվածի հետ որևէ ճակատում գոնե 5 րոպե կողք-կողքի կռված լինելու մասին, էլ չեմ ասում` պատմի նրա կատարած որևէ հերոսական արարքի մասին: Մտածե՞լ են, թե ինչու՞ երբ Մոնթեն ասել էր` «հասա Երևան,Վազգենի ոտքից բռնելու եմ ու դուրս շպրտեմ իր կաբինետից», դրանից հետո «զոհվեց» Մոնթեն…Ա յս վիժվածքին հերոսացնողները տեղյա՞կ են, որ Ազգալդյանին հրավիրել են հրամանատարական կետ հանդիպման, որից հետո դաժանաբար ծեծելով կոտրել են 2 ձեռքերի դաստակներն ու վիզը և դրանից հետո միայն իբր «կրակվել ու սպանվել է»… Դագաղում անգամ, վիրակապով կապված են եղել Ազգալդյանի կոտրված դաստակներն ու վիզը և ես ունեմ այդ նկարը… Այս չարիքին հերոսացնող անտեղյակները գիտե՞ն, որ սրա հրամանով 1992 թվականին ԱԻՄ-ի զինված ջոկատի 42 մարտիկներն ուղարկվել են այն տեղանք, որի համար սա հավաստիացրել է, թե իբր տարածքը մաքրված է ադրբեջանցիներից, այնինչ պայմանավորված տղերքին գցել է տվել շրջափակման մեջ ու բոլորը զոհվել են, որի պատճառով այն ժամանակ Գորիսի պարետ նշանակված Պարույր Հայրիկյանը դիմում է գրել ԼՏՊ-ին, պահանջելով ՊՆախարարի պաշտոնից հեռացնել Վազգեն Սարգսյանին և սկսել հետաքննություն այդ դավաճանության գործով… Տեղյա՞կ են մարդիկ, որ նույն 1992-ին ինչպես է Ադրբեջանի հետ պայմանավորված, որն իրենց ականջներով պատահական կապ մտնելով լսել են Շահեն Մեղրյանն ու Սամվել Շահմուրադյանը, հրաման տվել Շահեն Մեղրյանի ջոկատին ականազերծելու այս ու այն կետերը և այդտեղից ադրբեջանական բանակն առաջանալով «գրավել» Շահումյանն ու միայն հրաշքով են փրկվել այդ ջոկատի տղաները: Սա 92-ին Հայաստանի ԱԺ-ի ամբիոնից հայտարարեց Շահեն Մեղրյանն ինքը, պահանջելով կազմել հանձնաժողով և ստուգել դավաճանության փաստը: Հանձնաժողովը արձանագրեց փաստերը, բայց դեռ դրանց մասին չհայտարարած, օդում պայթեցվեց Մեղրյանը և «զոհվեց» Շահմուրադյանը ու գործը փակվեց…
1996-ի աշնան ընտրություններին,ՀՀՇ-ի այս հանցագործ պարագլուխներից ամբողջովին զզված ժողովուրդը երբ ձայների բացարձակ մեծամասնությունը տվեց Վազգեն Մանուկյանի օգտին, ՀՀՇ-ն կեղծելով ընտրության արդյունքները, հայտարարեց, թե իբր իրենք են հաղթել: Այս կեղծիքի պատճառով ժողովուրդը դուրս եկավ ՀՀՇ-ի դեմ: Եվ Վազգեն Սարգսյանն էր, որ զրահամեքենաները հանեց ժողովրդի դեմ, ծեծ ու ջարդով, արյունոտելով բանտերը լցրեց հարյուրավորներին, ուժով պահելով իշխանությունը ՀՀՇ-ի համար ու նողկալիօրեն շպրտեց ժողվրդի երեսին, թե «հարյուր տոկոսով էլ ընտրած լինեիք, ձեզ իշխանություն տվող չկար», այսպիսով երկրում դնելով ուժով, անօրինականությամբ իշխանությունը պահելու հանցագործության հիմքերը…ԱՀԱ, ՍԱ ԷՐ ՇԱՏԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ «հերոս սպարապետ» ՃԱՆԱՉՎՈՂ ԱՅՍ ՃԻՎԱՂԸ…
Սրան «հերոս» համարողները գիտե՞ն, թե ինչ պատահեց ԱՐԱԲՈ ջոկատի 70-ից ավելի քաջարի մարտիկների հետ, ինչպե՞ս սրանց տարան ու հոշոտեցին, իսկ հետո ի՞նչ հալածանքների ենթարկեցին ԱՐԱԲՈՅԻ հրամանատար Մանվել Եղիազարյանին…
Գիտե՞ք, որ ամբիոնից ու լրագրողների առաջ կոռուպցիայի հաղթահարման մասին մեծ-մեծ ճառեր ասող այս տականքը, ով սովորություն ուներ իր բոլոր հանցագործություններից ու դավաճանություններից առաջ ու հետո պատմությանը թողնելու գեղեցիկ խոսքեր, երկրում կոռուպցիան հասցրել էր աննախադեպ չափերի և մինչեվ իր մահվան օրն ընդհուպ, ինչպես պղծել էր երկիրն ամբողջովին իր բոլոր ոլորտներով, այնպես էլ պղծեց հոգևոր դաշտը, Գարեգին Բ-ից պահանջելով 20 միլիոն դոլարի կաշառք, որի դիմաց ահաբեկեց հոգևորականներին, որ Գարեգինին ընտրեն կաթողիկոս: Այս մասին մինչ օրս խոսում ու բացէիբաց պատմում են շատ հոգևորականներ, որոնց վկայությունները կան յութուբում:
Այս ազգաչարիքին երկրպագող խաբված զանգվածը գիտի՞ արդյոք, որ 1999-ի ամռանը ԱՄՆ-ում Վազգեն Սարգսյանն իր ձեռքով, 5 միլիարդ դոլարի դիմաց ստորագրել էր Գոբլի հայադավ ծրագրի տակ, որով պարտավորվում էր Ադրբեջանին հանձնել Արցախն ու Մեղրիի միջանցքը, համաձայնություն կորզելով ամերիկական վերնախավից, որ այդ 5 միլիարդը պետք է հանձնեն անձամբ իրեն և ինքը պետք է իրավասու լինի տնօրինելու այդ միլիարդները…Այս ստորագրված դավաճանական փաստաթուղթը այսօր էլ գոյություն ունի ԱՄՆ-ում: Սրա մասին գրում ու գրում եմ դեռ 2007-ից սկսած ու ոչ մի ձայն…Եվ միայն մի քանի տարի առաջ ՀՀՇ-ի նախկին կարկառուն դեմքերից Ալբերտ Բաղդասարյանը համարձակվեց գրել ու հաստատել, որ ԱՅՈ, իրոք Վազգենն ԱՄՆ-ում ստորագրել է Արցախի ու Մեղրու միջանցքի հանձնման համաձայնագիրը: 2-3 ամիս առաջ էլ, Հայելի ակումբում իր հարցազրույցի ժամանակ այս բանը բարձրաձայնեց նաև քաղաքական գործիչ Սարգիս Ավետիսյանը և վախից Անժելա Թովմասյանն այնպես վրա տվեց ու սվաղեց Սարգսի հայտարարածը, որ դեպքի մասին չիմացող դիտորդին ընկալելի չեղավ ասվածը…
Եվ այսքանից հետո ինչու՞ են զարմանում մարդիկ, որ տեղի ունեցավ հոկտեմբերի 27-ը: Այն տեղի չունենալ չէր կարող պարզապես…
Եվ այսօր բոլոր նրանք, ովքեր ժողովրդից շարունակում են թաքցնել ճշմարտությունը, հերոսացնել այս ու նման հրեշներին, ջուր են լցնում չարիք-կերպարների, երկիրը կործանած ու կործանող հրեշների ջրաղացին, երկրում հավերժացնելով դավաճանների, գողերի, թալանչիների անարգել հաղթարշավը…
Իսկ այսպիսի դեպքերը, կապված այս ազգավիժվածքի անվան հետ, բազմաթիվ են…Իր ողջ տխրահռչակ կյանքում ԲԱՑԱՐՁԱԿ գոնե 5 րոպե որևէ ճակատում, որևէ մարտի չմասնակցած այս տականքը այնքան ցինիկ էր, որ հայտարարում էր, թե.»հերոսները պետք է մարտի դաշտից ետ չվերադառնան, հակառակ դեպքում նրանք անտանելի են դառնում» և ամեն բան անում էր, որ այդ իրական հերոսները մնային մարտի դաշտում…
Ո՞վ կազմակերպեց Խոռխոռունու սպանությունը, կամ ինչու՞ չբացահայտվեց դա և ուրիշ սպանություններ…1999-ին հանկարծ սկսեցին թեժանալ կրքերը Վանոյի շուրջ: Գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանը մտավ ԱԺ, պահանջելով անձեռնմխելիությունից զրկել Վանո Սիրադեղյանին: Այդ օրերի մի նիստի ժամանակ Վանոն ելավ ու հայտարարեց ի լուր ամբողջ Հայաստանի`» չփորձեք ինձ դարձնել քավության նոխազ, եթե բերանս բացեմ, էլի այս երեքիս մեջ ( ի նկատի ուներ իրեն, Վազգենին ու Լևոնին )ամենաանմեղը ես դուրս կգամ…20 րոպե անց, շալվարը վախից ոտքերն ընկած Վազգենը հայտնվեց ԱԺ-ում և անմիջապես մոտենալով ամբիոնին, հայտարարեց` «Վանոն իմ ընկերն է»…Հասկացրեց, որ «ձեռքներդ հեռու Վանոյից» և «Վանո սսկվիր, բերանդ մի բաց»…
Նույնը տեղի ունեցավ Քոչարյանի իշխանության տարիներին, երբ մի օր Վազգենի մայր Գրետը հայտնվեց կառավարականի առջև ու նստեց նստացույցի: Հետո դուրս եկավ Քոչարյանն ու մոտեցավ նրան, թե ի՞նչ ասաց, ի՞նչ չասաց, Գրետի նստացույցը տևեց հազիվ 1 ժամ, հավաքեց եղած չեղածն ու փախավ այդտեղից: Ըստ օդում կախված լուրերի, ասում են, որ Քոչարյանը տարել ու հենց իրենց տանը Գրետի առաջ էր գցել մի տեսագրություն ու ասել էր, որ ձեզ խելոք պահեք, սա որ գցեմ ժողովրդի ձեռքը, Վազգենի դիակը Եռաբլուրից կհանեն ու շպրտեն աղբանոց… Երևի նման մի բան նախօրոք ասել էր նույն օրը նստացույցի նստած Գրետին, որ սա փախել էր…
Իրականում Հոկտեմբերի 27-ով Հայաստանն ու ժողովուրդը փրկվեց այդ մեծ չարիքից, սակայն մինչ օրս,այդ ընտանիքի մյուս երկու չարիքները` Արամն ու Արմենը շարունակում են կեղեքել ու քցել մարդկանց, որպես անձեռնմխելիության վահան օգտագործելով Վազգենի «հերոս» լինելու հանգամանքը: Օրինակ` Ոսկու Սիփան-1 ՓԲԸ սեփականատեր, իրենց համագյուղացի Ստեփան Սամվելյանին խաբելով, սեփականացրել, իսկ հետո վաճառել են նրա միլիոնների ունեցվածքը: Սամվելյանի տարիների բազմաթիվ բողոքները մնացել են անպատասխան Հայաստանի տարբեր իրավական կառույցներում,իսկ այդ հարցով ՊԱԿ կանչված այս բարոյազուրկ ընտանիքի կրտսեր մարդասպան զավակ Արմենը, ցուցմունք է գրել սեփական մոր վրա, թե իբր իր մայր Գրետն է վաճառել Սամվելյանին պատկանող ոսկու ընկերությունը: Սամվելյանն այս ամենի հետևանքով ինսուլտ է ստացել, իսկ այս անբարո գողերի ընտանիքը, սեփական մոր վրա ցուցմունք տվողները մինչ օրս հանգիստ վայելում են գողոնը…
Գիտե՞ք, հաշվե՞լ եք, թե քանի-քանի ազնիվ ազատամարտիկներ են Վազգենի ու սրա ընտանիքի անդամների պատճառով տնազուրկ եղել, բռնել գաղթի ճամփան: Մտածե՞լ եք, թե ինչու՞, ինչպե՞ս եղավ, որ դեռ Վազգենի կենդանության օրոք շատ ու շատ ազատամարտիկներ հայտնվեցին օտարության մեջ, երբ պատրաստակամ, կամովին էին գնացել թշնամու դեմ, հանուն հայրենիքի փրկության, բայց չկարողացան շարունակել ապրել իրենց ազատագրած հայրենիքում: Քանի-քանի ընտանիքներ են դարձել սգավոր Վազգենի ու նրա եղբայրների ձեռքով: Քանիսներն են երկար տարիներ տառապել բանտերում մոլագար այդ շիզոֆռենիկի կամքով…Ով կամքի ուժ ուներ և չէր համաձայնվում անցնել այդ մոլագարի թրի տակով, կամ պետք է սպանվեր, կամ տառապեր բանտերում, կամ էլ հաջողացներ փախնել, հեռանալ երկրից ու այս հրեշի վրեժխնդրությունից…
Եվ այս բոլորը ընդամենը մի փոքր մասն են կազմում այդ մեծ չարիքի`Վազգենի ու նրա եղբայրների կատարած գործերի, որոնց հատուցման պահը մի օր հաստատ գալու է…
Ահա թե ինչու է քաղաքագետ, հրապարակախոս Արտյոմ Խաչատրյանը գրել, որ ամեն տարի մարտի 5-ին (դա Վազգեն Սարգսյանի ծննդյան օրն է), պետք է Հայաստանի բոլոր ծննդատներում սանիտարական օր հայտարարեն ու մանրակրկիր հակավիրուսային մաքրություն անեն, որ հանկարծ նորից մի Վազգեն Սարգսյան չծնվի ոչ մի ծննդատանը…
Իսկ «Մտորումներ Պազոլինիից հետո» գրքում, Խաչատրյանը գրում է. «Վազգեն Սարգսյանն, անշուշտ, ոչ միայն քաղաքակրթական հանցանքների տեր է: Երկրի քրեական օրենսգրքում չկա մի հոդված, որի հետ կապ չունենար նրա կեղտոտ ձեռքը: Այստեղ և´ գանձագողությունն է, և´ հարկային դաշտից դուրս ստվերային կոմերցիան, և սովորական խուլիգանությունները, որ բազմիցս կատարել է նա հասարակության աչքի առջև, իսկ չար լեզուներն ասում են, որ անգամ սպանություններ կան նրա խղճի վրա, ավելին, առավել համարձակ չար լեզուներն անգամ հավաստիացնում են, որ Եռաբլուրում թաղվածների 20%-ը կյանքից հեռացել է նրա անմիջական աջակցությամբ և ահա այսօր նա` սպարապետ Վազգենը, ննջում է իր զոհերի, կուռքերի, ընկերների և հայրենիքի համար զոհված բազմաթիվ անշահախնդիր մարդկանց կողքին: Լևոն Տեր-Պետրոսյանին նա պարտական էր ամեն ինչով` և´կարիերայով, և´ հարստությամբ, և´այն ամենով, ինչ ուներ: Նա հավերժ հավատարմության երդում էր տվել և խոստացել, մինչեվ իր կյանքի վերջը ծառայել նրան ծառայողական շան կարգավիճակում ( ի դեպ կա այդ «երդման» բավական տպավորիչ տեսաերիզը): Թե ինչպես վարվեց սպարապետն իր հայր-ուսուցչի հետ, հայտնի է, բայց ավելի զզվելի է այն, որ նա կատարեց մինչեվ նախագահի հրաժարականը, հավանաբար շատերն են հիշում, թե ինչպիսի հալածանքի ենթարկեց սպարապետը ԼՏՊ-ին մամուլում, նախապատրաստելով համապատասխան գաղափարախոսական հիմնավորում իր պուտչին: Այս բանից քիչ անց, Սարգսյանը բոլոր առումներով դարձավ պետության մեջ առաջին դեմքը, քանի որ Քոչարյանը նրա համար սովորական ֆիգուր էր»…
Ահա, այսպիսի բարոյականության տեր էր շատերիդ պաշտելի «սպարապետը», բացարձակ ոչ մի սրբություն չունեցող այդ ազգակործան հրեշը, որի եղբոր նույնատիպ անսուրբ պահվածքից շատ միամիտներ այսօր զարմանում են, թե ինչպե՞ս կարող է «հայրենասեր, հերոս սպարապետի» եղբայրը սատարել նիկոլի նման վիժվածքին ու ԻԲՐ «այսքան տարբեր լինել եղբորից, չիմանալով իրականությունը, որ այդ ընտանիքում բոլորն անխտիր ունեցել են նույն վարքն ու նույն ձգտումները: Եվ պատահական չէ, որ Վազգենի ամբողջ շրջապատը մեկ մարդու նման, եղբայրն էլ դրանց շարքում, անմիջապես հայտնվեց նիկոլի կողքին, սատարելով իրականացնելու երկրի կործանումը, այն նույն ծրագրով, որի տակ դեռ 1999-ին ստորագրել էր Վազգենը, բայց այն ժամանակ Նաիրի Հունանյանի կատարած քայլը փրկեց երկիրն այդ աղետից…
Այսպիսի ազգադավին պաշտամունք դարձրածները գոնե մեկ անգամ հետաքրքրվե՞լ են, գիտե՞ն,որ Վազգենն անձամբ իր «եղբայր» Գրաչովի միջնորդությամբ Ադրբեջանին վաճառեց Արծվաշենը, Շահումյանն ու Մարտակերտի մի մասը և դա` բազմաթիվ հայերի դաժան սպանության ուղեկցությամբ…
Այսպիսի բաներից անտեղյակ խաբվածները ո՞րտեղից պետք է իմանան ճշմարտությունը, երբ մինչ օրս էլ տարբեր քաղաքական գործիչներ, լրագրողներ, մտավորականներ, անհատ մարդիկ, սազն առած, մեկը մյուսին հերթ չտալով, առանց որևէ փաստացի ապացույցի գովերգում ու հերոսացնում են այս հերշին, որին գովերգելը դարձել է երկրում կարծես ինքնապաշտպանական քայլ, իրենց կարիերայի առաջընթացի գրավական…ՈՒ ՉԵՆ ՆՈՂԿՈՒՄ, ՉԵՆ ԱՄԱՉՈՒՄ ԻՐԵՆՑ ԿԱՏԱՐԱԾ ԽԱՅՏԱՌԱԿ ԵՐԵՍՊԱՇՏՈՒԹՅՈՒՆԻՑ, ԱՅՍՉԱՓ ՄԵԾ ԿԵՂԾԻՔԻ ՀԱՂԹԱՐՇԱՎԻՆ ՄԱՍՆԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼՈՒՑ և հետո բոլորից բարձր են գոռում, ճչում, թե երկիրը կործանվում է, հասեք, փրկեք, ոտքի´ ելեք…Հարց տվող չկա սրանց, իսկ ո՞վ ոտքի ելնի: Նրա՞նք ու նրանց զավակնե՞րը, որոնք 30 տարի առաջ կամավոր գնացի կյանք ու արյուն, առողջություն տալու ձեզ համար ու երկրի, իսկ դուք թույլ տվեցիք, հանդիսատես եղաք, թե Վազգենի նման պատեհապաշտ հանցագործն ու դավաճանը ինչպես վարվեց այս իրական հերոսների հետ ու դուք,դեռ մինչ օս էլ փրփուրը բերաններիդ հերոսացնում եք այսպիսի վիժվածքին,հրաշալի տեղյակ լինելով նրա անցած խայտառակ ճանապարհին…ՍՐԱ՞ՆՔ ՈՏՔԻ ԵԼՆԵՆ… ՈՐ Ի՞ՆՉ ՍՏԱՑՎԻ…ՈՐ ՆՈՐԻ՞Ց ՎՏԱՐՎԵՆ ԵՐԿՐԻՑ,ՈՐ ՆՈՐԻ՞Ց ՏԱՌԱՊԵՆ ԲԱՆՏԵՐՈՒՄ,ՈՐ ԴԱՎԱՃԱՆՎԱԾ ՍՊԱՆՎԵ՞Ն ԹԻԿՈՒՆՔԻՑ, ԹԵ՞ ԴԱՌՆԱՆ » ՈՃՐԱԳՈՐԾ, ՀԵՐՈՍԱՍՊԱՆ» ՆԱԻՐԻ ՀՈՒՆԱՆՅԱՆՆԵՐ ՈՒ ՓՏԵՆ ԲԱՆՏԵՐՈՒՄ…Եվ ինչու՞ ելնեն, որ պաշտպանեն այսօր է՞լ թուրքի հետ քիրվայություն անող Գռզոներին ու Վազգենի եղբայրներին, սրանց ահռելի թալանը, որն ամեն մեկի մոտ ավելին է, քան Հայաստանի բյուջեն…
Ահա թե ո՞վ էր իրականում այսօր շատ անտեղյակների պաշտամունք Վազգեն Սարգսյանը, որի մասին բանաստեղծուհի Սիլվա Կապուտիկյանը գրավոր դիմելով ԼՏՊ-ին հորդորել էր «զսպեք հանցագործի հակումներով Վազգեն Սարգսյանին»…
Հայրենիքը թալանած, ժողովրդի հարստությունն իրենց ձեռքում կուտակած, մինչ օրս էլ սրան-նրան խաբող, քցող այս ընտանիքը հարգանք ու պատիվ չունի ողջ Արարատի մարզում: Այդ հեռու մարզերում է, որ ժողովուրդը չգիտի սրանց ով լինելը: Սրանք վախ ունեն, անասնական վախ իրենց կատարած հանցագործությունների պատճառով, դրա համար էլ միշտ փակ են պահում իրենց տան դռները և չեն շփվում գյուղացիների հետ, իսկ չար լեզուներն ասում են, որ անգամ տան պատուհաններին անխոցելի ապակիներ են տեղադրել: Իսկ սեփական տան բակը դարձրել են գերեզմանոց, որտեղ ըստ օդում կախված լուրերի, Եռաբլուրից արտաշիրիմել են Վազգենի դիակն ու տարել ամփոփել իրենց տան բակում, այնտեղ են թաղել նաև իրենց մորը`Գրետին ու չեն տարել հանրային գերեզմանատուն…
Այսօր է, սերունդ փոխվելուց հետո, որ շատերը չգիտեն անցյալն ու այս ազգավիժվածքների իրական կերպարները: Սակայն միշտ էլ գրվել է ու դեռ գրվելու է իրականությունը: Սմբատ Հովսեփյանի » ՀՀՇ-ն ԵՎ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՄԵԾ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹՅՈՒՆԸ» գրքում կան այսպիսի տողեր.» 1998 թվականի ապրիլի 8-ին «Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական բաժնմունքը հայտարարեց, թե խաղաղ պայմաններում մեկ տարվա ընթացքում ՀՀ բանակում տեղի է ունեցել 350 սպանություն, որոնց մեծ մասը հայտարարվել է իբր ինքնասպանություն: Իսկ Հայաստանի իշխանության գլուխ կանգնած բարձրաստիճան պաշտոնյաները լռությամբ էին անցնում այս և այլ փաստերի կողքով»: Իսկ մի քանի ականատեսների վկայության համաձայն էլ, «հայրենասեր, հերոս սպարապետը» ի պատասխան սպանված զինվորների ծնողների բողոքին, իրեն հատուկ ցինիկությամբ շպրտել էր, թե.» սրանք զզվացրին իրենց լակոտներով»: Ահա, իրականում սա էր այդ «հերոսը»… Իսկ մի օր, երբ ժողովուրդն ավելին կիմանա Վազգենի կենդանության օրոք բանակում կատարված «ինքնասպանությունների» ահռելի չափերի ու դրանց իրական պատճառների մասին, կտեսնի,թե նիկոլի գրած » Երկրի հակառակ կողմը» գրքի թեմաները որքան են համընկնում այդ իրականության հետ…
Քանի դեռ այս ՉԱՐԻՔՆԵՐԻ ՉԱՐԻՔԻՆ և նրա հանցակից ԼՏՊ-ին ու Վանոյին ճիշտ գնահատական չի տրվել, երբեք, երբեք երկրում չի հաստատվելու արդարություն, քանզի ամեն իշխանության եկող նոր անձ գիտի և փորձելու է ինքը ևս գնալ նույն ճանապարհով,որով երկիրը կործանած բոլոր ճիվաղները գնացին 35 տարի շարունակ,լավ իմանալով,որ մնալու է անպատիժ և այսպիսի գիտակցության տեր ժողովրդին մի փոքր ողորմություն շպրտելու դեպքում էլ,դառնալու է պաշտելի ու հերոսացվելու է նույնիսկ…
Իսկ երկինքը, ԵՐԿԻՆՔԸ, երկինքը երբեք այսպիսի ՉԱՐԻՆ պաշտամունք դարձրած ազգին չի տալու ոչ մի բարի բան,քանզի ամեն ինչ Տիեզերքում ունի բումերանգի օրենք, ինչ ցանում ես, ինչ որ երազում ես, ինչը որ պաշտելի ու բաղձալի է քեզ համար, այն էլ ստանում ես..
ՍՎԵՏԼԱՆԱ ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ 24.08.2023թ.
Աղբյուրը՝ facebook svetlana.margarian
ԲՀԿ-Ի ՌՈՒՍՏԱՄ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԸ ՀՀՇ-Ի ՆԱՐԿՈԲԱՐՈՆ
« Կան մեռելներ, որոնց անգամ մը ևս պիտի մեռցնել...»։ Սիամանթո
Մեր ընթերցասեր բարեկամներին ենք ներկայացնում ԲՀԿ-ի նախկին պատգամավոր, ՀՀՇ-ի ոճրագործների ոհմակի անդամ նարկոբարոն Ջանֆիդա գյուղի բնակիչ Ռուստամ Գասպարյանի կյանքի մութ ու արյունոտ էջերի մասին։ Ռուստամ Գասպարյանին ու հանցագործ թմրամոլ որդին՝ Ռաֆո Գասպարյանը, որը Արցախյան վերջի պատերազմի (44 օրյա պատերազմ ) ժամանակ պետք է « հերոսանային » թուրքական « Բայրակթարի » հարվածից, ամեն ինչ իսկույն մոռացվեց։ Ռուստամ Գասպարյանի հանցանքները իր համագյուղացիների հանդեպ, Ռուստամ Գասպարյանը մարիխուանայի տնկարանները, Սյունիքի թունավոր պոչամբարներն ու պոչանքները, Խորհրդային կոլտնտեսությունների ու գործարանների կողոպուտը, այդ թվում իր թմրամոլ որդու հանցանքներն ու մարդասպանությունները:
Գիտեմ շատերի համար ցավալի է լսել ճշմարտությունը, մանավանդ երբ հայերի կամ մյուս ազգերի մոտ ընդունված է ասել․ «Մահացածների մասին՝ կա՛մ լավը, կա՛մ՝ ոչինչ »։ Սակայն դեռ տարիներ առաջ գրել էի, որ այդ բառակապակցությունը հայ կղերական հոգևորականների կողմից է աղավաղվել ու դարձել այդպես, իրականում խոսքը հնչել է այսպես․ « Մահացածների մասին կամ լավը, կամ էլ ոչինչ բացի ճշմարտությունից »։ Տեսնու՞մ եք ճշմարտություն բառը չգիտես ինչու հանել են ու մնացել է միայն այն ինչ ասում է ժողովուրդը։ Սակայն ճշմարտությունը ու փաստերը կեղծելը ավելի մեծ հանցանք է, քան ստելը, անկախ նրանից ոճիր գործողը կենդանի է կամ թե մեռած, ինչպես կասեր Րաֆֆին․ « Կան մեռելներ, որոնց հարկավոր է սպանել »։ Այն որ Ռուստամ Գասպարյանը իր որդու հետ 44 օրյա պատերազմի ժամանակ հայտնվել էր առաջնագծում չի նշանակում թե նրանց մասին պետք է հերոսական լեգենդներ հորինել։ Նրանք գնացել էին առաջնագիծ միայն մարտական ջոկատ տանելու համար, իսկ իրենց վերադարձի ժամանակ էլ եղավ պատահարը։ Բայց եկեք մեկնաբանությունները դադարեցնենք ու հատվածաբար ներկայացնենք Արցախյան պատերազմի ազատամարտիկներից մեկի՝ Ազատ Կառլենի Հովհաննիսյանի հուշագրությունները, որը զետեղված է « ԳՈՂԱՑՎԱԾ ՀԱՂԹԱՆԱԿՆԵՐ » գրքում։
Վերևները՝ ՀՀՇ իշխանավորները չէին աշխատում, խելացի մարդկանց չէին ուզում լսել: Ի հայտ էին գալիս իշխող կլաններ և մաֆիոզ խմբավորումներ բոլոր պետական կառույցներում, կամավոր զինվորական մասերում, հետապնդումներից ազատվում էին քրեական հանցագործները, դառնալով «իշխող կուսակցության» անդամներ, և իրենք էին «պատժում» ոստիկաններին: Ժողովրդի համընդհանուր աղքատացումը, մաֆիան հաղթանակում էր, մարմնավաճառությունն ու թմրամոլությունը՝ սովորական երևույթ էր: Ջանֆիդա գյուղում ապագա հրամանատարը, մեկը Հայաստանի նոր «հայրենասերներից», ՀՀՇ-ի անդամ՝ Ռուստամ Գասպարյանը ստեղծել էր մարիխուանայի մեծ տնկարան, և ոչ ոք իրավունք չուներ նրան դիպչել: Հենց Ռուստամն էլ «հովանավորում» էր թմրանյութերի իրացումը, որով հիմնականում զբաղվում էր իմ փեսան՝ Մուշեղը (Պելեն): Հոկտեմբերյանում ստեղծված առաջին ջոկատի հրամանատարը՝ Սամվելը, ումից հետո պաշտոնը խլեց Ռուստամ Գասպարյանը, Սմբոն,Արմենը, Գագոն, Զավենը, որոնց հովանավորում էին նոր կուսակցության առաջնորդները Վազգեն Սարգսյանը, Ալիկ Պետրոսյանը, Վանո Սիրադեղյանը, որոնք էլ հետո զբաղեցրին պաշտպանության նախարարի, ՆԳՆ նախարարի, պաշտպանության նախարարի օգնականի պաշտոնները, ստեղծեցին ոչ մեծ ջոկատ Սամվելի գլխավորությամբ (գյուղ Ջանֆիդա) և շրջանում սկսեցին շորթել (ռեկետ) բոլոր պաշտոնյաներին, վաճառականներին, կոմունիստներին: Աստիճանաբար հանրապետությունում փակվում էին բոլոր գործարանները և կազմակերպությունները, ի հայտ էին գալիս կոոպերատիվները: Նույն ձևով վռնդվեց շրջգործկոմի քարտուղարը՝ Վարդանյանը: «Հենց բժիշկ Ռոբերտը և Նորիկ Մնոյանն էին տեղեկացնում Ռուստամ Գասպարյանին այն մասին, թե ղեկավարներից ով՝ ինչով է զբաղվում, ինչ ունի, ինչպես է գումար դուրս գրում: Շտաբի նիստերին որոշումներ էին ընդունում այն մասին, թե ում դեմ՝ ինչ վարկաբեկում օգտագործեն, ղեկավարներից ում վռնդեն, ում նշանակեն, ումից գումար ու թանկարժեք զարդեր պահանջեն։ Պաշտոնները բաժանում էին ոչ միայն գումարով, այլ համաձայնությամբ վճարել «հարկ»: Ընդ որում ՀՀՇ կուսակցության շրջանների բաժանմունքները ստացել էին երաշխիք իրենց անպատժելիության մասին ներքին գործերի նախարար՝ Վանո Սիրադեղյանից և պաշտպանության նախարար՝ Վազգեն Սարգսյանից: ՀՀՇ-ի զինված ջոկատների անդամներից շատերը, չնայած զինվորական կրթության բացակայությանը, իրենք իրենց նշանակեցին հրամանատարներ: Դրա հետ մեկտեղ պնդում էին, որ մարտական գործողությունների ժամանակ նրանք, իբրև թե կարողացել են ոչ միայն ավարտել միջնակարգ դպրոցը, այլ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունները: Բնականաբար, ժողովուրդը դադարեց նրանց հարգել: Ինչպես կասեր Րաֆֆին․ « Կան մեռելներ, որոնց հարկավոր է սպանել »։
Ավելին իմանալու ու համար « ԳՈՂԱՑՎԱԾ ՀԱՂԹԱՆԱԿՆԵՐ » գրքում։ Կարդալու համար մտնել հղումով ԳՈՂԱՑՎԱԾ ՀԱՂԹԱՆԱԿՆԵՐ
ՄԵՌԵԼՆԵՐ ԿԱՆ, ՈՐՈՆՑ ՊԵՏՔ Է ՍՊԱՆԵԼ
« Մեռելներ կան, որոնց պետք է սպանել »։ Րաֆֆի
Ճիշտն ասած շատերը այս ոսկե բառերի իմաստը չեն հասկանում, սակայն, մեծ վիպասան Րաֆֆին ավելի իմաստուն էր, քան որևէ մարգարե կամ պայծառատես։ Րաֆֆու մեծությունը կասկածի տակ դնել հնարավոր չէ։ Եթե նա ոչ մի վեպ կամ ստեղծագործություն չգրեր, այլ միայն ներկայացներ այս նախադասությունը, նորից կկոչվեր «տաղանդավոր մտքի տեր» մարդ։ Րաֆֆին իրոք Մեծություն էր, համաշխարհային մասշտաբի, նրա թողած ժառանգությունը կերազեր ցանկացած ժողովուրդ, սակայն մեր ժողովուրդը այդպես էլ չկարողացավ արժանավայել գնահատել ու սովորել Հայ գրականության ու պատմության տիտաններից մեկի ճշմարիտ պատվիրանները։ Ինչևէ… Ուրեմն ինչո՞ւ մարգարե Րաֆֆին պետք է արտահայտեր այդ իմաստուն միտքը մեռելների մասին։ Չնայած շատերը կարծում են, թե Րաֆֆին վիպասան է, ես կասեի տաղանդաշատ Ուսուցիչ։ Նրա ամեն մի գրած միտքն ու խոսքը ուսուցանում է ճշմարտություն։ Առհասարակ Հայոց Մեծերի մտքերը ուսուցողական են ու գաղափարական։ Րաֆֆին լավ գիտեր մեր ժողովրդի թույլ և ուժեղ կողմերը, գիտեր ավելի լավ քան որևէ մեկը։ Նա գիտեր ոչ միայն հայերին, այլև թուրքերին, պարսիկներին, քրդերին, եզդիներին, ռուսներին, հրեաներին ու շատ ազգերի, որոնց մասին գրել էր իր գրքերում։ Նա լավ գիտեր հայերի փառամոլությունը, գիտեր քծնելու ու շողոքորթելու արատների մասին։ Լավ ծանոթ էր դասակարգային խավերի մտավոր ու գիտական չափանիշները ու բնավորության գծերը, սկսած հոգևորականներից, վերջացրած թափառական բոշաներով ։ Րաֆֆին լավ ծանոթ էր առևտրականներին, որոնց սրբությունը փողն էր ու ոսկին։ Լավ ճանաչում էր տգետ ու աստվածապիղծ հոգևորականներին, ճանաչում էր դավաճան մելիքներին ու իշխաններին, փաշաներին և խաներին, գեներալներին ու մտավորական կոչվածներին։ Գիտեր նաև ռամիկին ու շինականին, գյուղացուն ու գաղափարի մարտիկին։ Րաֆֆին լավ գիտեր, որ հայերը անհատապաշտ են ու կուրորեն հավատում են չեղած բաներին, նա լավ հասկանում էր, որ այդ ամենի պատճառը տգիտությունն է, որ կրթելով ժողովրդին հնարավոր է ձերբազատվել միջնադարյան խավարամիտ բարքերից ու սովորություններից։ Անհատապաշտություն թուրք փաշայի ու ռուս չինովնիկների հանդեպ, անհատապաշտություն աստվածապիղծ տգետ հոգևորականների հանդեպ, դավաճան ու ազգադավ իշխանների ու բեկերի հանդեպ։ Րաֆֆին, ինչպես Գարեգին Նժդեհը, գիտեր, որ ցանկացած մարդու մեջ կա Գերմարդկային, Գերբնական ուժ ու հնարավորություն, որը պետք է բացահայտել ինքնաճանաչմամբ։ ( Քո մեջ մի գանձարկղ կա անբավ ու անհաշիվ հարստությամբ, բայց դու չես օգտվում նրանից, որովհետև քեզ պակասում է այդ արկղի ոսկե բանալին` ինքնաճանաչությունը: Դու օժտված ես անսպառ հոգեկան ուժով, որոնց մեծագույն մասը անինքնաճանաչության պատճառով շարունակում է մնալ քնած վիճակում և անօգտագործելի: Ինքնաճանաչությամբ կարելի է դառնալ մագնիսական մի ամպ, որ չի խորտակվում և ոչ մի ուժից: ԳԱՐԵԳԻՆ ՆԺԴԵՀ )Սակայն, խավարամիտ մարդու մոտ բացակայում է իրեն հարգելու «ես»-ը, ու ի հայտ է գալիս անհատապաշտությունը ու ստրկամտությունը։ Րաֆֆին գիտեր, որ մեռելներ կան, որոնք մահից հետո դառնում են կուռք, դա մեռելապաշտության կանոնի ամենակարևոր նախադրյալներից մեկն է։ Ես բազմիցս գրել եմ այդ արատավոր խոսքի մասին, որը բոլոր դարերում ու ժամանակներում դարձավ չարիքի աղբյուր։ Նկատի ունենալով այն խոսքը, որը օգտագործել են միշտ ամեն պատահած առիթով, թե « Մեռելների ետևից միայն ասում են լավը, կամ ոչինչ »։ Այնուամենայնիվ, Րաֆֆին այս մտքի կողմնակիցը չէր ու լավ հասկանում էր, որ այդ խոսքերը ավելի վտանգավոր են, քան թշնամու բանակները։ Կարծում եմ կարիք չկա այս հավելվածում նորից գրել այդ ասացվածքի մասին, քանի որ դրա մասին կարող եք կարդալ իմ հավելվածներում (մեռել- էլ- կա-մեռել -էլ) ։ Այդպիսով Րաֆֆին գիտեր, որ շատ մեռելներ իրենց մահից հետո դառնում են հերոս ու անգամ սրբացվում են՝ դառնում առաքելական, ու վերջապես դառնում են կուռք։ Այս ամենի պատճառը իհարկե իմ ասած բանաձևն է, որը արգելում է դավաճանի ու հանցագործի ետևից վատը, ավելի ճիշտ ճշմարտությունը ասել, դա էլ պատճառ է դառնում մոռանալ նրա կենդանության ժամանակ գործած հանցանքները ու ոճրագործությունները։ Հիշողության կորուստը տարիներ հետո կարող է այդ մեռած հանցագործին դարձնել հերոս, ինչպես եղավ մեր շատ հանցագործների հետ, սկսած Կարեն Դեմիրճյանից վերջացրած Անդրանիկ Մարգարյանով, դե ոճրագործ « Սպարապետին » չհաշված։ Րաֆֆին լավ գիտեր, որ ժողովրդի մի որոշ զանգված ամեն գնով փորձելու է, դավաճանի ու հանցագործի գործած հանցանքները իր մահից հետո պարտկել ու քողարկել։ Քանի որ սեփական շահերը այդպես են պահանջում, նույնիսկ պարտադրում են։ Այս տարբերակում կարելի է նշել կուսակցությունները, իրենց դավաճան ընկերների հանցանքները քողարկում են, որպեսզի չարատավորվի կուսակցության անունը։ Առհասարակ դա վերաբերում է կրոնական, հասարակական, նույնիսկ ընտանեկան ու անձնական միջավայրում։ Եթե հաշվի առնենք պատմական բոլոր ժամանակները, ապա կհամոզվեք։ Օրինակ դաշնակցությունը մինչև հիմա փորձում է քողարկել իրենց կուսակցության՝ երիտթուրքերի հետ համագործակցության հանցանքը։ Նույնիսկ ՀՅԴ կենտրոնական բյուրոն մինչև հայկական մեծ եղեռնը ձեռք ձեռքի տված երիտթուրքերի հետ զինաթափում էր հայ բնակչության, նույնիսկ կոչ էր հղելով. « Տվե՛ք ձեր քվեն « Իթթիհաթին »: Սակայն այս օրինակը եզակի չէ, քանի որ այդ հանցանքների ետևում կանգնած էին անհատներ, որոնք ներկայացնում էին կուսակցությունը։ Ու խոսելով այդ անհատի դավաճանության մասին, մեծ համակրանք կարող էր առաջանալ նաև կուսակցության հանդեպ, դրա համար ձեռնտու չէր ի լուր հայտարարել նրա հանցանքների մասին, սակայն ամեն ինչ արվում էր կուսակցության կողմից ջնջելով նրա մասին վատ հիշողությունները։ Նույնիսկ ահաբեկության ու դավադրության միջոցով լռեցնել այդ մասին։ Այդպիսով իրենց կուսակցական ընկերոջ գործած հանցանքների հետքերը, վերացնում էր կուսակցությունը՝ ներքաշվելով հանցանքների մեջ։ Այստեղ տեղին կլիներ բերել մի օրինակ։ Դաշնակցական կուսակցությունը հերոսացրեց Շահեն Մեղրյանին՝ կոծկելով նրա դավաճանության փաստերը։ Չնայած նրան, Շահումյանի դավաճանության փաստը կար ու հազարավոր շահումյանցի փախստականներ դրա մասին էին բարձրաձայնում։ Սակայն Մեղրյան Շահենը միակը չէր, որ դավաճանություն էր գործել։ Նրա հանցակից ընկերն էր Վազգեն Սարգսյանը, որը նույնպես հերոսացվեց հանցագործ ոհմակի կողմից, քանի որ իրենց կուսակցության շահը այդպես էր պահանջում։ Դրան կարելի է գումարել դաշնակցական Վահան Հովհաննիսյանի քաղաքական գործունեությունը, քանի որ նա անմասն մնաց Հայաստանի Հանրապետության երեք դավաճան նախագահների համագործակցությունից, բայց նրա մահը կարծես թե ջնջել տվեց դավաճանության բոլոր փաստերն ու հետքերը։ Ինչպես տեսնում ենք, փաստը հիմնավոր է։ Րաֆֆին լավ գիտեր, որ անհատապաշտ կուսակցությունները ու միությունները ամեն ինչ անում են, որպեսզի իրենց դավաճան մեռելների հանցանքները ջնջեն, հետո հերոսական կերպար դարձնելով, գունազարդված փառավոր ձևով ներկայացնեն սերունդներին։ ՈՒ տարիներ հետո այդ հանցագործը դառնալու է կուռք, փարոս եկող սերունդների համար։ Նրան երկրպագելու են, որպես ազգի հերոս ու փրկիչ այդպես էլ չիմանալով, որ ժամանակին նա եղել է հանցագործ ու ոճրագործ։ Ինչպես եղավ Վազգեն Սարգսյանի տարբերակում։ Րաֆֆին ականատես էր եղել նման հանցագործությունների, դրա համար էլ հասկանում էր, որ կուսակցությունները իրենց մեռելներին դարձնելու են ժողովրդի գլխին Չարիք։ Բազմաթիվ անգամ ինձ գրել են, թե ինչո՞ւ եմ մեռելների ուրվականների հետ կռիվ տալիս։ Ծիծաղելի է, երբ այդպիսի հարց տվողը անգամ չգիտի տարրական բաներ, որը կոչվում է « Պատմություն »։ Պատմություն, որի առանցքում հենց այդ ուրվականներն են, տգիտությունն այնպեսի չափերի է հասել, որ կարծում են, թե ես Դոն Կի Շոթի նման հողմաղացների հետ եմ կռիվ տալիս, իրականում երևի չգիտեն, թե Սերվանտեսը ինչ ի նկատի ուներ՝ ներկայացնելով իր հերոսին։ Մի խոսքով, հարցը ուրվականը չէ, այլ ուրվականի անունով ու անունից գործող մարդիկ, եթե կարելի է նրանց մարդ կոչել։ Երևի շատերը չգիտեն, որ Հանրապետական կուսակցության հիմքում ընկած է Վազգեն Սարգսյանը, ոչ թե Աշոտ Նավասարդյանը, որը ստեղծել է այդ կուսակցությունը։ Երկրապահ կամավորական միության ու Արցախի պատերազմի հաղթանակի առանցքում նորից Վազգեն Սարգսյանն է։ Նույնիսկ Հայաստանի Հանրապետության առանցքում է Վազգեն Սարգսյանի անունը։ Ինչպես տեսնում ենք, պետության հիմքում Վազգեն Սարգսյանն է։ Ինչո՞ւ են ՀՀ իշխանությունները ամեն ինչ կապում նրա հետ, ազգային հերոսների առաջին հորիզոնականում նորից նա է, չնայած նա երբեք պատերազմի դաշտում չի եղել, ոչ մի հերոսություն չի արել։ Չհաշված իր ոճիրները, որոնք անհնար է ներկայացնել մեկ գրքում։ Իհարկե «Ազգադավը» գրքում մասամբ ներկայացված է փաստագրության մի փոքրիկ մասը։ Իզուր չէր, որ նրան դարձնելու էին հավերժական « Երկրապահ »։ Բոլորս գիտենք, որ այդ « Երկրապահ » կոչվածը հարյուրավոր տղաների խոշտանգեց ԿԳԲ-ի կառափնարաններում։ Իսկ նրա « Կոմսոմո » լինելու փաստը քողարկեցին։ Թաքցրեցին նրա մոլագարությունն ու շիզոֆրենիան, բանակի հետ կապ չունենալու փաստը, նորակոչիկ զինվորների սպանդը Լաչինում ու Արծվաշենում, ժամկետային զինվորների, գյուղացիների ու պատգամավորների՝ այդ թվում կանանց հանդեպ նրա գործադրած բռնությունը ու ծեծը։ Խորհրդային ԿԳԲ ի հետ համագործակցության ու Բիշքեկյան զինադադարի դավաճանության փաստերը։ Մի խոսքով գլխիվայր շուռ տված ներկայացրեցին սերունդներին սպարապետի կերպարը։ Փնթի կռազի շոֆեռ Մանվելի գլխավորությամբ ամեն տարի եռասերունդ երկրապահը ոճրագործի գերեզմանին երդվում է ու դառնում «Ենիչերի քերթողներ », դառնալով չարիք ժողովրդի ու պետության համար։ Ահա մեռել, որի մահից հետո շարունակում են ապականել սերունդներին, ապականել բնությունը ու մարդկությանը նույնիսկ ապականելով անցած պատմության հերոսական էջերը։ Այդպիսի մեռելները ապականել են մեր պանթեոնի հերոս նահատակներին։ Եռաբլուրում հանգչող հայորդիների հանգիստը խանգարում է ոճրագործ Վազգեն Սարգսյանի դիակը, իսկ Կոմիտասի պանթեոնի հանգիստը՝ Կարեն Դեմիրճյանի ու Անդրանիկ Մարգարյանի ներկայությունը։ Մի՞թե չեք տեսնում թե ինչպես են չարագործները պղծում մեր սրբավայրերը ու հերոսների հիշատակները։ Իսկ ինչո՞ւ ձեր կարծիքով փնթի Կռազի Շոֆեռը մեդալ շնորհեց ազգային հերոս զորավար Անդրանիկին, որովհետև գիտեն որ ժողովուրդը լռելու է, որովհետև ժողովուրդը չգիտի գնահատել իր հերոսներին։ Որովհետև ժողովուրդը վախեցած է ճշմարտություն լսելուց։ Որովհետև իրենք են տերը ժողովրդի ու պետության ու այդ տիրոջ իրավունքը տվել է հենց ձեր ասած Ուրվականը, իմ կռիվը այդ սաղ ու սատկած ուրվականների դեմ է, որը դարձել են պատուհաս ժողովրդի գլխին։ Մի՞թե չեք տեսնում, որ այդպիսի մեռելները վտանգավոր են ամեն առումով, այդպիսի մեռելների տեղը աղբանոցն է։ Րաֆֆին իզուր չի ասում. « Մեռելներ կան, որոնց սպանել է պետք»։
Գեհենի Առաքել Գեհենի Առաքել 5/06/2016
Կան մեռելներ, որոնց անգամ մը ևս պիտի մեռցնել… Սիամանթո
« ՉԵՆ ՓՈԽՎՈՒՄ ՀԻՄԱՐՆԵՐՆ ՈՒ ՄԵՌԵԼՆԵՐԸ»։ ՉԵՐՉԻԼ
« Կան ողջեր, որոնք շատ մահացածներից ավելի մեռած են»:
«Մահացածներ կան, որոնց մեջ կյանքը ավելի շատ է:
Բայց կան նաև ողջեր, որոնք շատ մահացածներից ավելի մեռած են»:
https://vk.com/video539311722_456240414
ՄԵՌԵԼԱՊԱՇՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՒ ՍՐԲԱՊՂԾՈՒԹՅՈՒՆ
https://youtu.be/zGMGYiqiGmE ՀՀՇ-Ի ԱՍՖԱԼՏԱՄԱՐՏԻԿԸ
<« Կան մեռելներ, որոնց անգամ մը ևս պիտի մեռցնել…»։
Սիամանթոն
Իմ բարեկամներից շատերը ինձ ճանաչում են և գիտեն, որ ինքս կեղծավոր մարդ չեմ, ու չեմ սիրում քծնանք ու շողոքորթություն։ Ավանդապաշտությունը նույնպես չեմ ընդունում, եթե այն պարտադրված ապուշություն է։ Իմ ընթերցասեր բարեկամներից շատերը հիշում են իմ մի քանի ակնարկները մեռելների մասին։ Այն, որ ես բազմիցս գրել եմ այդ արատավոր խոսքի մասին, որը բոլոր դարերում ու ժամանակներում դարձավ չարիքի աղբյուր։ Նկատի ունենալով այն խոսքը, որը օգտագործել են միշտ ամեն պատահած առիթով, թե « Մեռելների ետևից միայն ասում են լավը, կամ ոչինչ »։ Այնուամենայնիվ իմ ապուպապը՝ վիպասան Րաֆֆին ու շատ իմաստուններ այս մտքի կողմնակիցը չէին ու լավ հասկանում էին, որ այդ խոսքերը ավելի վտանգավոր են, քան թշնամու բանակները։ Րաֆֆին գիտեր, որ մեռելներ կան, որոնք մահից հետո դառնում են կուռք, դա մեռելապաշտության կանոնի համաձայն։ « Մեռելներ կան, որոնց պետք է սպանել »։ Սակայն մեկ այլ մեծություն՝ Սիամանթոն կասեր․ « Կան մեռելներ, որոնց անգամ…
View original post ещё 952 слова
ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆ ԴԻՄԱՊԱՏԿԵՐԸ
Եթե ՖՈՏՈՌՈԲՈՏՈՎ պատկերենք հայ ժողովրդի հավաքական կերպարը, ապա պատկերը կստացվի շատ ծանոթ հայտնիներից մեկի դիմանկարը, չեմ փորձի նկարագրել լավ ու վատ կողմերը, որովհետև դիմանկարը այնքան խոսուն է, որ բացատրություների կարիք չկա, այս դիմապատկերն է հայ հոգևորականը, ոստիկանն ու դատավորը, մանկավարժն ու բժիշկը, դերասանն ու արվեստագետը, սփյուռքի ու հայրենիքի հայը։ Մենք հայ ենք ու վստահ եմ, որ շատերն են հպարտ։ ԵՍ ՀԱՅ ԵՄ
ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԴԱՍԵՐՆ ՈՒ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՊՏԱԿԸ
« Մի՞ թե չեմ կարող, մարգարե չեղած,
Քու գալիք օրերն պատմել քու դիմաց »:
Ռաֆայել Պատկանյան
Իմ ծանոթներից շատերը, չգիտեմ ինչու՞ անիծում են նախկինում իրենց շատ սիրելի, հպարտ վարչապետ` Նիկոլ Փաշինյանին, անիծում են ոչ միայն իրեն, այլև իր ընտանիքի անդամներին՝ անկախ սեռից ու տարիքից, անիծում են, նաև վարչապետի պատգամավոր ընկերներին, նրա նախարար ընկերներին ու մտերիմներին, անգամ մեռած հորն ու մորը։ Չեմ հասկանում, նաև թե հայերը ինչու՞ իրենց հարց չեն տալիս, ինչու՞ այսպես ստացվեց, ինչու՞ այսքան ատելություն ու թշնամանք սեփական երկրի ղեկավարի հանդեպ, չէ՞ որ նա ժողովրդի ծոցից դուրս եկած քաղաքական գործիչ է, երկնքից չի ընկել, նա երկար տարիներ եղել է ժողովրդի մեջ, ժողովրդի հետ, հարթակների ու ամբիոնների վրա, սովորաբար մարդուն լավ ճանաչելու համար ի՞նչ է հարկավոր․․․․ Ժամանակ, այո՜ ժամանակը շատ կարևոր է, գործոն է, սակայն ավելի կարևոր է ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ․․․ Երբ դատողությունը, ենթագիտակցությունը, լոգիկան, հոտառությունը ու բնազդը կորում է մարդու մոտ, նա դառնում է զոհ, զոհ ոչ միայն ուրիշների ձեռքին, այլ սեփական ապուշության, երբ սեփական տգիտության շնորհիվ տառապում է ինքը, ու իր հարազատները։ Առհասարակ դա այնքան էլ վատ չէ, որովհետև նորմալ մարդու մոտ տառապանքը, ցավը ողբերգությունն ու չարչարանքը կարող է արթնացնել նաև դիմադրողականության բնազդը, սկսել գործել ոչ միայն ուղեղը, այլև բանականությունը։ Սովորաբար շոկային ցնցումը կարող է նոր իմպուլս տալ հոգևարքի մեջ գտնվող անգործ մնացած բջիջներին, համակարգչային լեզվով ասած Ռեստարտ (թարմացում), այսինքն` ծրագրային ապահովման վերագործարկումը կարող է հնարավորություն տալ մահամերձ վիճակից հոգեդարձ լինել, կամ էլ` ընդհակառակը․․․ Երբ կիսագրագետ երևույթները փորձում են գրագետ երևալ ու իրենց դարձնել տիեզերքի կենտրոն, կարծես իր շուրջն է պտտվում ամեն ինչ, պատմությունն ու անցած ու ներկա դարերը, մարդկությունն ու բանականությունը։ Այդ երևույթներին դժվար է հասկացնել որևէ բան, այդ պատճառով է հայ ժողովրդի մեջ շատանում են ոչ միայն մեծ ու փոքր բլոգերներն ու հանդիսավար թամադանները, այլև Տիկ-տոկի հմուտ վարպետները, անհատական մերսողները, փնթի ռեժիսորներն ու անորակ սերյալների դերասանները, դեռահաս վեբ-մոդելներն ու գրողները, անտաղանդ բանաստեղծներն ու օնլայն պառվաբոզերը, կրոնական աղանդավորական քարոզիչները ու փնթի գեներալները, ոճրագործ բարերարները ու լատինատառ զանգվածները։ Չեմ կարող թվարկել բոլորին, որովհետև դրանք ամենուր են՝ սփյուռքում, Արցախում ու Հայաստանում։ Բոլոր ոլորտներում, հենց այդ թունավոր ծանր պարունակությունն է, նստվածք է տվել ու դժվարացնում է շնչառությունը, երբ շնչելը դժվար է դառնում, ապա ուղեղին մատակարարվող թթվածինը չի հասնում ուղեղների բջիջներին ու շնչահեղձությունը դառնում է խրոնիկական, որից հետո մահը դառնում անխուսափելի է։ Սակայն շատերը չգիտեն, որ կյանքի ու պատմության դասերից կարելի է օգուտ քաղել, գոնե սեփական զավակների առողջության ապահովման համար։ Եթե շատերը կարծում են, որ Նիկոլին սպանելով, կամ նրա գլուխը ջարդելով որևէ բան կփոխվի, ապա չարաչար սխալվում են, ամենալավ ապացույցը` Նաիրի Հունանյանն է։ Ինչպես ասում էր հայտնի ֆիլմերից մեկում․ « Հիմա որտե՞ղ է Նաիրի Հունանյանը․․․ Քրեակատարողական հիմնարկում »: Ի՞նչ եք կարծում․ էշ նահատակ լինելը պատվաբե՞ր է․․․ Անկախ նրանից թե քո ձեռքով ոճրագործ ազգադավ է պատժվել, թե ազնվագույն սպարապետ։ Հավատացեք Վազգեն Սարգսյանին ժամանակին անիծողներն ու նզովողները ավելի շատ են եղել, քան նիկոլին անիծողները․․․ Բայց տեսա՞ք թե ինչ եղավ․․․ Նաիրին բանտում է ցմահ, Վազգենը սպարապետի տիտղոսով, ազգային հերոսի կարգավիճակում Եռաբլուրի պանթեոնի պատվավոր տեղում, իսկ իր ոճրագործ զինակիցները` գեներալական առանձնասենյակներում, նախարարական պաշտոններին ու ԱԺ-ի հանձնաժողովներում։ Այսքանից հետո Նաիրի Հունանյանի անձնազոհությունը մի գրոշի արժեք ունե՞ր․․․ Նա զոհաբերեց ո՛չ միայն հարազատ եղբորն ու քեռուն, այլև` մորը, այդքանից հետո անբարոյականություն է խոսել պատվիրատուների մասին։ Արդյոք ինչպիսի՞ անբարոյական պետք է լինլ, որ փողի համար զոհաբերի իր հարազատներին, իր կյանքը դնի զոհասեղանի վրա, որպեսզի իրենից սարքեն քավության նոխազ, դավաճան, ահաբեկից, ոճրագործ և այլն․․․ Հայի դարավոր ԱՊԵՐԱԽՏՈՒԹՅԱՆ մասին գրել է Նժդեհը, չնայած նրա արած անձնազոհությունը թվարկածս զանգվածի կողմից նույնպես արժեզրկվեց։ Պատմությունը շատ կարևոր գործոն է, նրա տված ապտակը նույնպես շատ ցավոտ է, բայց արդյո՞ք այդ ապտակից կարելի է սովորել, դա արդեն կախված է տվյալ ժողովրդի հավաքական բանականությունից։ Ես գրել էի ժամանակին, որ իմաստուն ժողովուրդները սովորում են ուրիշ ժողովուրդների ոչ միայն պատմական սխալներից, այլև հաղթանակներից, իսկ տգետ, ապուշ ժողովուրդը անգամ իր սխալներից ու դժբախտություներից դասեր չի քաղում, նույնիսկ ցեղասպանությունը նրան ոչինչ չի սովորեցնում։ Իսկապես դժվար է ապուշների մեջ խելացի երևալ, որովհետև ժամանակին նրանք կարող են քեզ դարձնել իրենց պես` փնթի ու հակահիգիենիկ։ Հիմա կասեք, թե ինչու՞ եմ անընդհատ օգտագործում այս բառերը, գուցե փորձեք ինքներդ անվանում գտնել համապատասխան, երբ մտնեք ԻՆՍՏԱԳՐԱՄՅԱՆ ու ՏԻԿ-ՏՈԿԻ հայկական բաժինները, այնտեղ կիսամերկ հայ Բլոգերուհիների հետույքների առատությունից անգամ համակարգիչն է կարմրում, չհաշված նրանց գռեհիկ պահվածքն ու անշնորքությունները, իսկ Տիկ Տոկը լրացնում է, որտեղ անճաշակությանը ու գռեհկությանը գումարվում է հայոց լեզվի բռնաբարության կոլեկտիվ տեսարանները ու օրգիյան։ Հավատացեք, որ պոռնո ինդուստրիայի ֆիլմերը դասական ստեղծագործություններ են դրանց համեմատ։ Այն տպավուրությունն է, որ արվամոլությունը ու համասեռականություն կարծես հենց Հայկական բնաշխարհում է ծնունդ առել, իհարկե քրիստոնեությունից հետո, և առաջ։ Միայն չասեք, թե չափազանցնում եմ, միայն Ֆեյսբուքում ու օդնոկլասնիկ սոցիալական ցանցերում մի քանի հազարից ավելի հայուհիներ են իրենց ինտիմ մերսումի ու անհատական հանդիպումների ծառայությունը առաջարկում, գները ու պայմանները, անգամ կամասուտրայի դիրքերի գնացուցակներով։ Չմոռանանք գումարել հայկական հեռուստասերյալների աստղերին, որոնք նմանատիպ ծառայությունների համար վճարվում են ոչ միայն Հայաստանում, այլև սփյուռքում։ Հիմա վերադառնանք մեր ազգային արժեքներին՝ « Կիսաբաց լուսամուտներին »։ Զարմանալի է, որ այդքան մեծ լսարան ունեցող հաղորդումը ինչու՞ չի փորձում մի քանի լեզուներով թարգմանել իրենց հաղորդումները ու մատուցել հանդիսատեսին, վստահ եմ, որ ոչ միայն Ռուսաստանում ու Ադրբեջանում արժանավույնս կգնահատեն հայկական թոփ շուն, այլև ամբողջ աշխարհում, մանավանդ ԱՄՆ- ում ու Եվրոպայում, որտեղ կա հայկական սփյուռք․ կգնահատեն նաև հայ ժողովրդին իրենց դրական ու բացասական կերպարներով։ Վերջիվերջո համացանցի շնորհիվ կարող ենք դառնալ համաշխարային պոռնո ինդուստրիայի գլխավոր կենտրոններից մեկը։ Վերջերս ՖԲ նախկին ընկերներից մեկը` Գոռ Վարդանյանին այնպիսի սիրասուն խոսքեր էր շռայլում, որ ուղղակի զարմացա, չհաշված նրան, որ իմ մեկնաբանությունը իր սիրելի « հեռուստառեժիսորի » հասցեին առաջացրեց ըմբոստություն ու դժգոհություն, դա լավ է, որ պաշտպանում է նրա գաղափարները ու հմտությունը։ Գոռ Վարդանյանը կարծում եմ արժանի ռեժիսոր է, որպեսզի ղեկավարի հայ պոռնոստուդիան ու միջազգային պոռնո ֆիլմերի փառատոնը Արագածի լանջերին։ Մանավանդ ինքը երազում է համաշխարհային հեղինակություն դառնալ Հոլիվուդում։ Նույնիսկ Տիկ Տոկի հայ բլոգերներն ու մերսողուհիները կարող են մասնակցել փառատոնին։ Չեմ կարծում թե ժողովրդի սիրելի վարչապետը դժգոհ կլինի, մանավանդ, որ այն զարկ կտա հայկական տուրիզմին։ Ալիևը` Շուշին դարձրեց Ադրբեջանի մշակույթային մայրաքաղաք, մենք էլ Երևանը կդարձնենք ՊՈՌՆՈՏՈՒՐԻԶՄԻ կենտրոն, կամ մայրաքաղաք։ Չեմ կարսկածում, որ Ազգային ժողովի պատգամավորները դեմ լինեն այդ նախագծին։ Առհասարակ սնահավատությունը վտանգավոր երևույթ է, երբ փորձում են անեծքով լուծել ոչ միայն սոցիալական ու քաղաքական հարցեր, քաղաքական ու պատմական որոշումներ կայացնել, բայց ինչ արած մեր ժողովուրդը այդպեսին է, իրենց գենետիկական տեսակով։ Վերջապես ժամանակը կարևոր դատավոր է, ամեն ազգ ու ժողովուրդ գտնում է իր տեղը այս արևի տակ, եթե չի էլ գտնում, ապա իր տեղը ցույց են տալիս ուրիշները։ Մնում է հետևություն անել ու հասկանալ, թե առակս ի՞նչ կցուցանե։
Գեհենի Առաքել 10․08․2022
Բառերն ավելորդ են․․․
Заметка Posted on Updated on
« Ես չեմ կամենա ողջունել մարդկանց, նրանց սեղանից պատառ չեմ կտրի,
Գազանների մոտ հացի կնստեմ, ողջույնը կառնեմ բորենիների»: Ավետիք Իսահակյան
Իմաստուն ազգը և ժողովուրդը սովորաբար սովորում են ուրիշ ազգերի սխալներից, իսկ հիմար ժողովուրդը անգամ իր սխալներից չի կարողանում դասեր քաղել։ Քանի դեռ չի ընդունել իր պատմական անցյալի սխալները նրա ապագան դառնալու է նույնպես ողբերգական, ինչպես անցյալն է։ Սովորաբար ներկան, անցյալը շարունակությունն է, իսկ ներկան՝ ապագայի։ Այնպես չէ, որ նախկինում գործած ոճրիները ու հանցանքները մնում են անպատիժ, դա արտացոլվում է եկող սերունդների վրա։ Բազմիցս են հայ մեծերը գրել, որ հայ ժողովուրդը իր պատմությունից ու անգամ ցեղասպանությունից դասեր չի քաղել, այնպես որ չեմ կարծում թե հարյուրավոր թևավոր մտքերը կարող է օգուտ տալ։ Սակայն, չասելը նույնպես սխալ կլինի, որովհետև ժամանակը կարող է ծնել նաև խելացի սերունդ, որոնք իրենց պապերի սխալները ի ցույց կդնեն, որպես աստվածային մեղքի կարևորագույն պատիժ։ Ի՞նչ եք կարծում, երբ ժամանակը փոխվում է, իսկ ազգը լուսավոր ապագայի փոխարեն նախընտրում է միջնադարի տգիտությունը ու խավարը։ Ինչպես նկատում եք Փետրվարի 23 -ին, Ռուս -ուկրաինական հակամարտությունը վերջ դրեց Արևմուտքի միաբևեռ աշխարհակարգին։ Պատահական չէր, որ Ռուսաստանի նախագահ` Վլադիմիր Պուտինը լավ հասկանալով դեգրադացման ու ապականման միջազգային քաղաքականությունը վաղուց պատրաստվում էր հակահարված տալ ոչ միայն միաբևեռ ու միահեծան անգլոսաքսոնական էլիտայի արշավանքին, որոնք իրեց անբարոյականությունն ու գենդերական տգիտությունը դեմոկրատիայի անվան տակ փաթաթում են ժողովուրդների ու ազգերի պարանոցին։ Ինտերնետը ոչ միայն դարձավ ժամանակակից մարդկության զարգացման խթանիչ ուժը, այլև այն դարձավ ժամանակից սերունդների վիրտուալ` Գուլագը։ Օվերտոնի պատուհանի շնորհիվ սերունդների ու մարդկության Ապականման գործընթացը ավելի արագացվեց, մարդիկ կամավոր նախընտրեցին վիրտուալ ինտերնետային համակենտրոնացման ճամբարը, քան նրան կարելի է ստիպողաբար տանել։ Այնպես չէ, որ ինտերնետը չարիք է, ինչպես կարծում են շատերը ու աղանդավորներերից շատերը։ Իմ կարծիքով, որ ինտերնետը կարող է արտահայտել ոչ միայն մարդու, անհատի խառնվածքը գիտական ու սոցիալական պատկանելիությունը այլև ժողովրդի, ազգի գենետիկական ու մտավոր ունակությունները։ Սոցիալական ցանցերը օգնում են բացահայտել մարդու խառնվածքը, նրա մանկականության աստիճանը, չհաշված մտավոր գիտելիքները ու նրա կողմից արտահայտած գրառումները։ Այդ թվում բացահայտում է, ուղղագրական ու կետադրական տառասխալները, լատինատառ անիմաստ մտքերը, անկազմակերպ փնթիությունը։ Կարելի է համարձակ ասել, որ համացանցն ու ինտերնետը անհատի հոգու հայելին է, ինչպիսին իր գրառումներն են ու մտքերը, այնպես էլ ինքն է իր կերպարով ու խառնվածքով։ Ինտերնետի շնորհիվ էր, որ կարողացանք բացահայտել հայ ժողովրդի գենետիկական ժառանգության անփոփոխության փաստը։ Իմ մի քանի աշխատություններում գրել եմ հայ ժողովրդի հոգեբանական խառնվածքի ու գենետիկական ժառանգության մասին, ուստի կաշխատեմ չկրկնվել։ Համացանցի դրական ու բացասական հետևանքների չափը կախված է հենց այդ հոգեբանական ու մտավոր ժառանգությունից։ Ինչպես ասում են. « Ամեն թռչուն գտնում է իր երամին » այդպես էլ կյանքում ամեն ոք գտնում է իր նախասիրությունները ու ընկերներին, անգամ իր տեղը հասարակության մեջ, պատահական չէ որ Ֆեյսբուքում և օդնոկլասնիկում հայ օգտատերերից շատերը ընկերակից են անհատական հանդիպումներին կամ անհատական մերսողուհիներին ( Anhatakan Handipum, Mersum Anhatakan) ։ Դրան գումարած սեռաքաղց գենդերներին ու Տիկ-Տոկի փնթիներին։ Ողջ համացանցում գռեհիկ ու փնթի երևույթներ են, որոնք պատկերում են հայ ժողովրդի ոչ միայն ներկայիս ու պատմական ոչ վաղ անցյալի պատկերը, այլև նախնադարի ու միջնադարի հայՈՒթյան դիմապատկերը։ Կիսաբաց լուսամուտներից սկսած, վերջացրած` դեռահաս մռութիկների ու փնթի բլոգերների ելույթները, նրանց բազմահազարանոց բաժանորդներին, որոնք ոչ միայն հավանություն են տալիս իրենց լայքերով, այլև ոգևորում են իրենց լատինատառ անգրագետ մեկնաբանություններով։ Դրան գումարած հեզաճկուն իծամորուք թամադաների ու հանդիսավարների գլամուրոտ փարթիները, գինետնային հայրենասերների լայվերն ու ճառերը, չմոռանանք նաև անտաղանդ երգիչ ու երգչուհիների, լատինատառ վերնագրերով ոռնոցներն ու կռինչը, որով մորթում են Մաշտոցյան հայերենը, ու բռնաբարում հայ խոսքը։ Որպես հոգեբան` ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչու՞ են հայերը մեղադրում թուրքերին երբ իրենք սեփական կամքով թուրքերի ձեռքը դրել կացինը ու պարտադրում են, որպեսզի իրենց գլխատի։ ( «Ո՞վ կարող է օգնել մի ժողովրդի, որը ինքն իր ձեռքով է սրում թշնամու սուրը»։ Րաֆֆի ) Այս դեպքում թուրքը իրավունք ունի՞ անելու այն, ինչը ուզում է։ Թուրքացած հայՈՒ տեսակն է ավելի վտանգավորը, քան թե թուրքը, կամ թշնամին։ Հայ ժողովուրդը իր ողջ պատմության ընթացքում այդպես էլ չկարողացավ հասկանալ թե իր թշնամին ո՞վ է, կամ որտե՞ղ է։ Թշնամին բառի իմաստը հայ մարդու համար այդպես էլ դարձավ անհասկանալի, արգելված ու սարսափելի բառը։ Մերժվեց քաղաքակրթական ու մարդասիրական լոզունգների տարափի տակ, մինչդեռ այդ բառի նշանակությունը հասկանալու համար պետք է ընդամենը բանականություն ունենալ։ Բանականությունից զուրկ ամբոխին պետք էր մի փոքրիկ իմպուլս, որպեսզի հին հռոմեական կարգախոսը նորից կյանքի կոչելվի («Хле́ба и зре́лищ!» ) «Հաց եւ կրկեսը» ողորմելի ժողովրդին է հատուկ այս կարգախոսը ու հայությունը այն ընդունեց որպես բանաձև։ Սակայն, խոսենք ժամանակակից աշխարհից ու մոտակա փոփոխություններից։ Մարդկային փոխհարաբերություններում վիրտուալ հարթակները իրենց դրական ու բացասական հետքը թողնում են, այդպես շատերը պարփակվում են վիրտուալ կայքերում ու ապրում են վիրտուալ իրականությունում, չտեսնելով իրենց շրջապատում տեղի ունեցող դեպքերը։ Այն փաստը ,որ սերունդները հրաժարվելով դասականների գրական ու մշակութային ժառանգությունից դառնում են վիրտուալ իրականության զոհը դա տեսանելի է բոլորիս, սակայն առերեսումը ու շփումը իրական կյանքում դառնում է ավելի դժվար կան կարելի է պատկերացնել, խոսքի բացակայությունը, ժեստերով ու սմայլիկներով շփումը դարձնում է մարդուն հարթաուղեղ, ինչպես Աստվածաշնչում է ասում « Ի սկզբանե էր Բանը, և Բանն Աստծո մոտ էր, և Աստված էր Բանը » (Հովհ. Ա 1)։ Ինչպես հասկացաք կարևորագույնը հենց այդ խոսքն է։ « Այսուամենայնիվ, եթե մարմնական իմաստությունն այսչա՜փ սքանչացել է Ճշմարտության խոսքի զորությամբ, ապա ի՞նչ պիտի անենք մենք՝ Սուրբ Հոգու աշակերտներս։ Արդյո՞ք պիտի իմիջիայլոց լսենք Խոսքը և նվազ համարե՞նք այդ Խոսքի զորությունը։ Սակայն մարդ որքա՜ն հիվանդ պետք է լինի անզգայունության ախտով, որ չհիանա մտքի այսպիսի գեղեցկությամբ և մեզ ավանդված այս Խոսքի անհասանելի խորությամբ ու չփափագի ընկալել դրանց ճշմարտությունը »։(« Ազգս երբէք չէ կարող կրթության կատարելագործությանը հասնել, քանի նորա մեջ չէ զարգացած ընթերցանության սերը»: Րաֆֆի )
Ի՞նչ եք կարծում, մարդկային հարաբերությունները կարո՞ղ են կառուցվել միապաղաղ լռության, արհամարանքի ,անտարբերության ու հիվանդ բանականության շնորհիվ, ո՛չ չեն կարող։ Չնայած կառուցածն էլ կլինի խավար մի դժոխք։ Հենց այդպիսի դժոխքի ճանապարհով էլ գնում ենք մենք` հայերս ուկրաինացիների հետ ձեռք -ձեռքի տված։( « Մենք բարեկամ չունենք և չենք էլ կարող ունենալ, քանի որ մենք ինքներս մեզ բարեկամ չենք։ Ով որ իր ազգը, իր հայրենիքը չէ սիրում, իրավունք չունի օտարներից սեր պահանջելու։ Մեր թշվառ վիճակը մենք ինքներս ենք ստեղծել մեզ համար, ուրիշ ոչ ոք մեղավոր չէ.․․»։ Րաֆֆի) Երբ տիեզերական, մարդկային ու աստվածային ներդաշնակությունը խախտվում է, հասարակությունը նետվում է սատանայական՝ սոդոմ գոմորյան իրականություն։ Գենդերային արևամոլների ու սեռաքաղց մերսողուհիների իրենց սեռական ինտիմը դարձնելով հասարակական լայն զանգվածների քննարկման թեմա, այդպիսով ապականում ենք ոչ միայն սեռական մեծամասնությունների իրավունքները այլև սեռական փոքրամասնությունները։ Նախ հասկանալ է , որ պետք «ինտիմ» բառի բացատրությունը, դա հայերենում կոչվում է « խորապես անձնական բնույթ կրող » ,իսկ երբ այն դառնում է հասարակական քննարկման թեմա, դադարում է ինտիմ լինելուց։ Այսինքն, արտաքնոցային հակահիգենիկ պատկերը դարձնել դիմապատկեր ու ուղղորդվել դրանով։ Այսինքն, հետույքը դարձնել դիմապատկեր, ազգային պատկեր, ազգային, մշակութային պատմական ու հոգեբանական առանձնահատկություն։ ՀայՈւթյան անբարոյականության ու բարոյականության մասին ես չէ որ պետք է խոսեմ, քանի որ հայ դասականները ու մեծերը այդ մասին գրել են առանց կաշկանդվելու, ուղղակի պետք է այն ընդունել ու հասկանալ, ցավոք սրտի բանականության բացակայության շնորհիվ է, որ զրկված ենք տարբերել սևը սպիտակից։ Պատահական չէ, որ այսօր անզեն աչքով նկատվում է, ժողովուրդների ու հասարակության դեգրադացում, երբ տղամարդը ավելի կանացի է, քան` կինը, իսկ կինը ավելի առնական է, քան `տղամարդը, երբ հեզաճկուն փափկասուն տղամարդը իր իծամորուք լցոնաց շուրթերով խոսում է հայրենասիրությունից ու մարդկային արժեքներից, երբ փարթամ մկաներով կնանման կերպարը խոսում է կանանց իրավունքներից ու կանացիությունից։ Պատահական չէ, որ Արևմուտքը հենց այդ դեգրադացման միջոցով է ապականում դարը, ֆեմենիստ կանայք, որոնց մեջ կանացիության նշույլեր անգամ դժվար նկատելի են, խոսում են կանանց իրավունքներից, որոնց մեջ բացակայում է `մայրանալու ու զավակներ մեծացնելու առաքելությունը, նրանք իրենք իրենց հակասում են, այդպես էլ չհասկանալով անգամ իրենց սեռական պատկանելիությունը։ Նույնը կարելի է խոսել կնանման տղամարդկանց, որոնք ոչ միայն չեն կողմնորոշվում իրենց իգական, թե արական սեռը, այլև չեն կողմորոշվում, թե իրենց ապրելու նպատակը ինչումն է կայանում։ Այն, որ դեգրադացված ամբոխավարությունում այդպիսի երևույթների բազմազանությունը այնքան շատ է, որ անգամ գլխապտույտ է առաջացնում։ Որպես հոգեբան` կարող եմ վստահ ասել, որ գենդերային շեղվածությունը ոչ թե բնական երևույթ է, այլև հոգեկան շեղվածություն, որը վտանգավոր է ոչ միայն հասարակության համար, այլև շրջակա միջավայրի։ Երբ այդպիսի հորմոնային շեղումներ ունեցող երևույթները դառնում են հասարակական ու քաղաքական հայտնիներ, կամ դեմքեր, ապա այդ միջավայրում ամեն ինչ ապականվում է, դառնալով` Սոդոմ և Գոմոր։ Նրանք են, որոնք իրենց ինտիմը ստիպողաբար փաթաթում են առողջ հասարակությանը ու ապականում այն։ Չեմ փորձի օրինակներ բերել, որովհետև հազարավոր օրինակները կարելի է գտնել համացանցում։ Ինքս բազմաթիվ անգամ լինելով Եվրոպական երկրներում տեսել եմ արևմտյան արժեքների սոսկալի ուժը, որտեղ պետական քարոզչամեքենան բարբարոսաբար ոչնչացնում է ոչ միայն, այլև աստվածային, բնության համամարդկային օրենքները այլև բանականության ու մտածելու ունակությունը։ Երբ սեփական քմահաճույքները պարտադրում են բոլորին անգամ սեռական փոքրամասնություններին որոնք չեն ցանկանում գովազդել իրենց ինտիմը ու սեռական պատկանելիությունը։ Այն, որ ներկայիս հարաբերություններում բացակայում է կին ու տղամարդ տարբերությունը, հայր ու որդի, մայր ու զավակ, քաղաքական գործիչ ու հասարակություն, հոգևորական ու եկեղեցի։ Ամեն ինչ խառնվել է իրար, ոչ մեկը իրենց տեղում չեն`ուսուցիչներ, դատավորներ ու քաղաքական այրեր։ Երբ անցյալի անբարոյականը այսօր կոչվում է առաքինի, երբ անցյալի ոճրագործը կոչվում է փրկիչ ու առաքյալ, որբ ազգադավը համարվում է ազգային հերոս։ Ինչպես ծուռ հայելիների թագավորությունում։ Շատ է պատահում, երբ շրջապատի մեջ չես կարողանում գտնել զրուցակից, կամ գաղափարակից, այս դեպքում ես նախընտրում եմ․ « հանգիստ միայնությունը, քան վատ ու ձանձրալի ընկերակցությունը »։ Քանի որ խոսեցինք ընկերակցությունից, ապա ասեմ բոլոր հարաբերություններում թագավորում է կեղծիքը, սուտը, խաբեությունը․․․ Վստահ եմ շատերն են սոցիալական ցանցերում նկատել իրենց ընկերների ու հարազատների կեղծ ժպիտներն ու « բարեմաղթանք » մեկնաբանությունները, սմայլիկներն ու աղոթքի բառերը։ Այս մեծ ՖԱԼՇԻ՝ կեղծիքի ետևում նախանձն է, չարակամությունը, բամբասանքը ու խանդը, չմոռանանք գլամուրային ճոխ փարթիները մայրաքաղաքային փաբերում ու գիշերային ակումբներում։ Պատերազմի թարմ վերքերի վրա մերկապարուհիների կրքոտ պարերը, սևազգեստ մայրերի գովասանքի խոսքերը նիկոլի ու նրա ընտանիքի հասցեին։ Պատահական չէր, որ տարիներ առաջ Նիկոլին ու Զելենսկուն նմանեցրել էի իրար, որոհետև բանականության բացակայությունից է, որ դեգրադացված ամբոխը իր առաջնորդներին համարում է իր ծոցից ելած, ինչպիսին ժողովուրդն է, այդպես էլ իր առաջնորդներն են։ ( « Մի ժողովուրդ, որ մոտ հազար տարի ապրել է ստրկական կյանքով, չի կարող ծնել այնպիսի որդիք, որոնք ազատ մտածելու հետ միասին՝ կարողանային նաև ազատ գործել »: Րաֆֆի) Արևմուտքում նույն վիճակն է, ժամանակը փոխվում է արագ, իսկ ժողովուրդները հասարակությունից դառնում է հոտ․․․ Երբ դադարում է մարդկային հարաբերությունները սկսվում է անասնականը։ Համացանցը իհարկե մեզ կարողացավ օգնել գտնելու ինքներս մեզ, օգնեց գտնել մեր նախասիրությունները, մեր ընկերներին ու պատկերը։ Հայկական Տիկ-Տոկի ու կիսաբաց լուսամուտների բաժանորդների թիվը գնալով ավելանում է, սուպեր սաքոներ ու շպռոտներ, մուլտոներ ու փաշինյաններ, հալաջյաններ ու լույսի բանակներ։ Օնլայն աստղերից ու փնթիներից չեմ խոսում։ Հետաքրքիրը այն է, որ Վարդան Ղուկասյանն իր ելույթներում իրեն պատռում է, որ Հայաստանում այսօր անբարոյականություն ու անարխիա է, իսկ ի՞նչ է դա նորություն էր․․․Վստահ եմ, որ շատերը տեղյակ չեն, որ 90 -ականներին նույն անբարոյականությունն էր, նույն կրքոտ ու գունագեղ տոնակատարություններն էին, նույն անպատիժ թալանչի ղեկավարները՝ Վազգեն Սարգսյանից սկսած վերջացրած Խաչատուր սուքիասյանով ու դոդի գագոյով, նույն ջհանգիրյանն ու Անդրանիկ Քոչարյանը, նույն պատկերը ու նույն երևույթները։ Ուղղակի այն ժամանակ չկար համացանց ու ինտերնետ, ցուրտ ու մութ լռության մեջ այդ ամենը մոռացվում էր։ Այնպես, որ հայ ժողովուրդը չփոխվեց իր գենետիկական ժառանգությունից ու արմատներից, միայն Խորհրդային Միության շնորհիվ այն զարգացավ ու բարգավաճեց, սակայն Միության տապալումից հետո հայՈւթյունը վերադարձավ իր արմատներին` խրոնիկական տգիտությանը, որը բոլոր դարերում առաջնորդեց նրան, այսօր էլ հայՈւթյունը նույն խրախճանքների ու ինքնաոչնչացման ճանապարհին է, ինչպես ասում էր հայ մեծերից մեկը․ « Ազգերը անմահական չեն: Եւ եթէ մի ազգի մահուան պատճառը իր իսկ ներսից է »: Հովհաննես Քաջազնունի։ Այնպես չէ մտածում ենք թե հայ ժողովուրդը հավերժ է այս արևի տակ, և նրան բնաջնջել չի լինի, դա հերթական ինքնախաբեությունն է ու կեղծիքը, այն փաստը, որ հայերն են իրենց ձեռքով ոչնչացնում իրենց երկիրն ու ժողովրդին, իրենց լեզուն ու պատմությունը դա տեսանելի է բոլորիս, համացանցի անբարոյական կերպարների շքերթները, գլամուրային սիլիկոնաների տեսահոլովակները, ոսկեզօծ հագուստների մեջ, տհաս, փնթիների ու աստղային ցնցումի մեջ տառապող հայտնիներին, որոնք իրենց հայրենասիրական հերթական մեկնաբանությունն են գրում զոհված զինվորի լուսանկարի տակ, հետո սկսում են տժժալ իրենց կրքոտ խրախճանքների ու սելֆիների ֆոնին։ Այսպես է հայ ժողովուրդը, որը ոչ միայն գեղեցիկ ապրել գիտի, այլև գեղեցին ինքնասպանվել։ Հիմա մտածել հայրենիքի ու հայրենասերների մասին մոդա չէ, իսկ ձևացնելը կարևոր է, քանի որ այդպես ձևացնելով գլորել ենք բոլոր դարերում ու այս մի թիզ հայրենիքից դեռ պարզ չէ, թե՞ կմնա մի բուռ, թե՞ այդ մի բուռ հողին էլ չենք արժանանալու։ Երբ տգիտությունը դառնում է պետական կառավարման միջոց, ապա մեզ մտածողներիս մնում է մի բան, լռել ու նորից լռել։ Խոսքերը ավելորդ են դառնում, բառերը նույնպես․․․ « Ներկայումս գիրքը և ժողովրդի մեջ ընթերցանություն տարածելը այն փրկարար միջոցներից մեկն է, որ կազատե նորան շատ մոլորություններից, սակայն Ազգս երբէք չէ կարող կրթության կատարելագործությանը հասնել, քանի նորա մեջ չէ զարգացած ընթերցանության սերը »: Րաֆֆի
Գեհենի Առաքել 05․08․2022
Ինչպիսի՞ն է հայ ժողովուրդը, իր կերպարը հոգեբանական գենետիկական առանձնահատկությունները ու բնավորությունը
Ինչպիսի՞ն է հայ ժողովուրդը, իր կերպարը հոգեբանական գենետիկական առանձնահատկությունները ու բնավորությունը․․․ Ըստ փորձագիտական ու հոգեբանական ախտորոշման ներկայացնում եմ եզրակացությունը։
Ըստ փաստերի ամեն ժողովուրդ ընտրում է իր առաջնորդին իր կերպարին, իր խառնվածքին ու բնավորությանը համաշունչ։ Այս դեպքում կարելի է ասել, որ առաջնորդը ժողովրդի հայելին է, այսինքն` նրա մեջ է մարմնավորված ժողովրդի բացասական ու դրական գծերը, ինչպիսին ժողովուրդն է, այնպես էլ իր ընտրած առաջնորդն է, առանց բացառությամբ բռնակալ առաջնորդների, որովհետև նրանք նույնպես ժողովրդի ծոցից դուրս եկածներ են։ Ինչպես ասված է սուրբ գրքում․ « Միթե՞ փշից խաղող կքաղեն կամ տատասկից՝ թուզ։ Լավ ծառը լավ պտուղ է տալիս, իսկ վատ ծառը՝ վատ պտուղ։ 18 Լավ ծառը չի կարող վատ պտուղ տալ, և ոչ էլ վատ ծառը՝ լավ պտուղ։ Այն ծառը, որ լավ պտուղ չի տալիս, կոտրվում, և կրակն է նետվում։* 20 Ուրեմն՝ իրենց պտուղից կճանաչեք նրանց »։ (Մտ 12.33, Ղկ 6.43-44) Սակայն անցնենք կարևորագույնին․
Ինչպես նկատում եմ վերջին տարիներին վարչապետ` Նիկոլ Փաշինյանի հասցեին շատ ենք լսում վատ արտահայտություններ, տարբեր անուններ կպցնում՝ դավաճան, թուրք, շիմպանզե, գորիլա, հարբեցող, ստախոս և այլն։ Սակայն մոռանում ենք, կարևորագույներից կարևորը, որ նա հայ ժողովրդի ծոցից դուրս եկած գործիչն է, որին սիրել ու պաշտել ու ընտրել է հայ ժողովուրդը, ոչ միայն Հայաստանում, այլև սփյուռքում, որ նա ոչ միայն հայ ժողովրդի սիրած վարչապետն է, այլ` հայ ժողովրդի ազատության ու ապագայի խորհրդանիշը։ Փաշինյանը հայի կերպարն է, նաև պատկերը միջազգային հարթակներում։ Պատահական չէ, որ կառավարության ու նախարարների աշխատասենյակներում նրա լուսանկարն է փակցված, նրա խոսքերն են մեջ բերում շատերը, իսկ նրա կինը՝ Աննա Հակոբյանը մարմնավորոմ է ոչ միայն Հայաստանի առաջին տիկնոջը, այլ հայ կնոջ կերպարը իր բացասական ու դրական կողմերով։ Չմոռանանք, որ ժամանակին հայ ժողովրդի դիմագիրը Լևոն Տեր-Պետրոսյանն էր, Վազգեն Սարգսյանը, Սերժիկ Սարգսյանը ու Ռոբերտ Քոչարյանը։ Այսպիսին են հայերը իրենց արտաքինով, ներքին խառնվածքով ու բնավորությամբ։ Ժողովրդի ղեկավարների ու մտավորականների մեջ պետք է տեսնել ժողովրդի խառվածքը, նրա կրթության ու մտավոր գիտելիքների, ձեռքբերումների ու անհաջողությունների մեջ է թաքնված նրան բնորոշ գծերը։ Դրա հետ կարելի է պատմական ու հետահայացք էքրսկուրս կատարել հասկանալու համար ժողովրդի անցած ճանապարհի ու ձեռքբերումների մասին։ Հիշենք միայն 90- ականների սկզբից մի կարևոր փաստ։ Շատերը հիշում են ցուրտ ու մութ տարիները, հայ փայտահատի կացնին զոհ դարձած Երևանի` պուրակներն ու այգիները, կոճղերի վերածված բարդիների պուրակները ու անտառները։ Դժվարին ժամանակներ էին, սակայն հիշեցի նաև 1941 թվականին Լենինգրադի Բլոկադան։ Երբ ռուս ժողովուրդը պատերազմի արհավիրքի ու ռմբակոծությունների տակ չհամարձակվեց անգամ մեկ ծառ, կամ թուփ կտրել, իրենց կահույքը այրեցին, բայց հարազատ քաղաքի այգիներին չմոտեցան։ Սա փոքրիկ համեմատություն է, կարդացեք հայ դասականներ գործերը ու գուցե համոզվեք, որ հայ ժողովուրդը անգամ դարեր անց չի փոխել իր պատկերը, որ Գիքորների ու Համբոների համար ժամանակը անփոփոխ է, որ դարերը գալիս են անցնում, իսկ հայՈՒ կերպարը մնում է անփոփոխ։ Միայն հայ ընտանիքում կարող են իրենց մինուճար Գիքորին մատաղ անել հանուն երկու կոպեկի։ Պատահական չէր, որ Եռաբլուրում․ զոհված զինվորի ծնողը հպարտանում․ « Երեխուս որ կորցրեցի, չուզեցի ձեզ կորցնեմ վարչապետ ջան.»։ Հայի պատկերը ու հայի արժանապատվությունը այստեղ է երևում, որ հայ մարդու համար միևնույն է կացնի հարվածով կտրում է բերքատու ծառը, թե իր զավակի կյանքը։ Արդյոք այս ազգը իրավունք ունի՞ պետություն, երկիր կամ հայրենիք ունենալ։ Ինչպիսին ժողովուրդն է, այնպես էլ իր Ազգային ժողովն է, այնպես էլ` իր մտավորականներն են ու առաջնորդները։ Պետք չէ զարմանալ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրած կապիտուլացիոն փաստաթղթի վրա, որովհետև այդպես էլ պետք է լիներ, եթե հայկական բանակի անկյունաքարը համարվում է դասալիք ու մոլագար Վազգեն Սարգսյանը, իսկ Արցախյան պատերազմի հաղթող նախագահը՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, ապա կապիտուլացիան անխուսափելի էր։ Դա ազգային հոգեբանության մեջ նստվածք տված երևույթ է, պարտվել, ուրախանալ՝ չգիտես ինչի վրա, ու հետո էլ ճառել ու ծովից-ծով Հայաստանի մասին երազել, իսկ կենացների ու հայրենասիրական երգերի մասին չխոսեմ։ Հայի համար հարազատ է գաղթականի ցուպը, քան սեփական օջախի ու հայրենիքի գոյությունը։ Ազգային արժանապատվությունը մոռացված, բայց թայֆայաբազությունը ու թասիբի համար իրար փոր թափելու ավանդույթը գալիս է դեռ քարե դարից։ Դարերը եկան ու անցան, բայց հայը մնաց անկոտրուն իր տգիտության ու ողորմելիության մեջ։ Անկարող է տգետին բան հասկացնել, երբ շրջապատում` նիկոլներ են, սերժիկներ ու քոչարյաններ։
Գեհենի Առաքել 20․06․2022
ՌՈՒՍ -ՈՒԿՐԱԻՆԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄ
Որպես ռազմական հոգեբան՝ կցանկանայի ներկայացնել Ռուս-Ուկրաինական պատերազմի կարևորագույն ու առանցքային հարցերից մեկը։ Շատերի համար անհասկանալի էր այս պատերազմի սկզբնաղբյուրը, սակայն ինչպես սովորաբար ասում են, սա դեռ « այսբերգի» վերին մասն է։ Իրականում, ինչպես նախորդ իմ գրառումներում գրել էի, որ աշխարհը փոխվել է, և արժեքները նույնպես, իսկ այդ ամենի փոխողները հենց այն ստվերային հզոր ուժերն են, որոնք տարիներ շարունակ իրականացրեցին, և իրականացնում են հենց այդ փոփոխությունները։ Ես չեմ փորձի կրկնել շաբլոն դարձած « Դավադրության տեսության.» վերաբերյալ յութուբյան այդ մեկնաբանությունները սակայն կարծում եմ, որ չարժե նաև անպատասխան թողնել այն։ Իսկ ինչու՞ սկսվեց այս պատերազմը, իրականում այս պատերազմը արևմուտքի ու ռուսաստանի դեմ պատերազմ է, սա ԱՐԺԵՔՆԵՐԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄ Է, սա գոյամարտ է չարի ու բարու, լույսի ու խավարի։ Չեմ զարմացնի, եթե ասեմ, որ լույսը հենց Ռուսաստանն է, այնպես չէ, որ իմ կրթության համար շնորհակալ եմ ռուսաստանից, քանի որ աշխատելով ու ապրելով Եվրոպական շատ երկրներում տեսա այն կրթական ու մարդկային արժեքները, որոնք համարվում են հումանիզմի ու մարդկային ձեռքբերումների նվաճումներ։ Իրականում սա այդպես չէ, խավարի ու չարիքի իշխանությունը լուսավոր պատկերով է մատուցվում հասարակությանը, կաթիլ առ կաթիլ ներարկելով նրան քաղցրահամ թույնը։ Այն որ Արևմուտքը տարիներ ու անգամ դարեր փորձել է ծնկի բերել Ռուսական կայսրությանը, հետո նրա իրավահաջորդին՝ Խորհրդային Միությանը, հետո Ռուսաստանի Դաշնությանը։ Ինչո՞վ է պայմանավորված այդ ամենը։ Եկեք չմոռանանք այն կարևորագույն ճշմարտությունը, որ ռուսները անկանխատեսելի ու յուրահատուկ ժողովուրդ են, իրենց տեսակով ըմբոստ, պայքարող, անզիջող ու հաղթական։ Շատ դրական առանձնահատկություններով են օժտված սլավոնական այդ ժողովուրդը, իրենց հումանիզմի մասին կարելի է ավելին խոսել, սակայն այն բացասական պատկերը, որոնք նկարագրվում են պատմական կամ ներկայիս մամուլում դա հենց իմ ասած երևույթի արդյունքում է։ Իսկ հարց, թե ի՞նչն է այդ երևույթը, որի շուրջը պետք է կառուցենք մեր այս բացատրությունը։ Գնանք պատմական անցյալ, ու այնտեղ փորձենք գտնել շատ հարցերի պատասխաններ։ Հիշու՞մ եք հին հունական առասպելաբանության՝ Տրոյայի պատերազմի, « Տրոյական ձիու » պատմությունը, որը կարծում եմ կարիք չկա մանրամասնել, հաջորդ խոսքը Հռոմեացի զորավար Գայոս Հուլիոս Կեսարի «Բաժանիր, որ տիրես» «Разделяй и властвуй» խոսքերն են, որոնց շուրջ լինելու է մեր բացատրությունը։ Ինչպես ասացի, ռուսները եզակի ու յուրահատուկ ժողովուրդ են, իրենց հզոր մշակույթով, իրենց ազգային կոլորիտով ու իրենց բնավորությամբ, նրանք ոչ միայն կարողանում են արագ սովորել, այլև սովորեցնել, ոչ միայն իրենց համար են անում, իրենց ազգային ու պետական շահերի, այլև անում են՝ որպես բարեկամի ու հարազատի։ Ռուսական արվեստը, մշակույթը, սպորտը, գիտական ու կրթական մակարդակը, դասականները, արվեստի ու մշակույթի գործիչները, ռազմական գործի տաղանդավոր զորավարները ու անծայրածիր սահմաններով կայսրությունը վկայում են հենց այն հզորությունը, որով հարուստ է ռուս ժողովուրդը։ Իհարկե, այդ ամենը պետք է ոչ միայն նախանձ առաջացներ շատերի մոտ, մանավանդ Ամերիկացիների ու Բրիտանացիների մոտ, այլև պետք դառնար ատելության ու թշնամության պատճառ։ Բոլոր ժամանակներում ու դարերում Ռուսաստանը և ռուսները պետք է դառնային ու լինեին արևմուտքի կոկորդին մնացած ոսկոր, սակայն միշտ իրենց թույնով մատուցված գավաթը իրենց էր բաժին դառնում։ Չեմ փորձելու հերթով թվարկել Ռուսական կայսրության հաղթանակները իրենց թշնամիների հանդեպ, որոնք եղել են փառքի ու փառապանծ հաղթանակներ, մինչդեռ օտարների նվաճումները եղել են արյան ու հազարավոր զոհերի, ավերածությունների շնորհիվ։ Ռուսական զենքի հաղթանակները եղել են ասպետական ու մարդասիրական, ինչու չէ պետական ու իրենց երկրի հզորացման և անվտանգության համար։ Չեմ փորձելու թվարկել Պետրոս առաջինի հաղթանակները Եվրոպայում, կամ Կովկասյան տարածաշրջանում, սակայն ռուսների կառուցողական քաղաքականությունը վատ, թե լավ, երբեք չէր կարելի համեմատել արևմուտքի արյունալի նվաճումների ու գաղութացման հետ։ Գաղութարար Եվրոպան՝ իսպանացիների, բրիտանացիների ու մյուս գաղութարար երկրների արյունոտ նվաճումների մասին չգիտես ինչու չեն խոսում, հնդկացիների ցեղասպանությունը Ամերիկայում և Ավստրալիայում, Լատինական Ամերիկայում իսպանացիների, հոլանդացիների ու պրտուգալացիների, Աֆրիկյան աշխարհամասում նորից Եվրոպացիներն էին, իտալացիներն ու Ֆրանսիան, թուրքերի արյունոտ անցյալն ու ներկան կարծում եմ դեռ հիշում են շատերը։ Այս դեպքում ինչու՞ են սովորաբար հիշում ռուսներին, մանավանդ Խորհրդային Միությունը, Ստալինյան գուլագները ու հարյուր հազարավոր զոհերին։ Դրա պատասխանները կտանք այստեղ։ Նախ, խոսենք այն ձեռքբերումներից, որոնք կոչվեցին եվրոպական քաղաքակրթության անկյունաքարը։ Այնպես չէ, որ եվրոպական մշակույթը բարբարոս ազգերի ձեռագործ էր, սակայն չմոռանանք եվրոպական գեղանկարիչներին ու կոմպոզիտորներին, արվեստի գլուխգործոցները, ճարտարապետական, գրականության փիլիսոփայության ու խոսքի, բոլոր բնագավառները սկսած արվեստից, վերջացրած մեխանիկայի ու մեքենաշինության ձեռքբերումները, սակայն այդ ամենի ետևում մարդն էր, որը արարում էր ու ստեղծում, զարգանում էր ու առաջադիմում։ Շատ դեպքերում հաճախակի ենք նշում հրեա ժողովուրդի հնարամտության ու մեծ շնորհքի մասին, այո բայց ինչու՞ պետք է նախանձել նրանց, երբ ցանկացած ժողովուրդ կարող է սովորել հրեաներից, կամ գերազանցել նրանց։ Այո, հրեաներին նախանձելու, չարանալու առիթներ շատ են եղել պատմության մեջ, շատ բռնակալներ ու իշխաններ են հալածել նրանց, փոխարենը՝ հրեաները կարողացել են ձեռք բերել իմունիտետ դիմակայելու իրենց դեմ ոտնձգություններին։ Այն որ պետք է սովորել սեփական սխալներից, դա ակնհայտ է, սակայն ոչ հայերի տարբերակում, խոսքը գնում է Արևմուտքից և ռուսներից։ « Ով վերահսկում է անցյալը, վերահսկում է՝ ապագան. ով վերահսկում է ներկան, վերահսկում է՝ անցյալը »։ Ջորջ Օուրել․ « Кто управляет прошлым — тот управляет будущим: кто управляет настоящим, управляет прошлым. » Джордж Оруэлл Բրիտանացի գրող Ջորջ Օուրելի այս խոսքերը շատ կարևոր է, հրեա ժողովուրդը հասկացել է այս ճշմարտության բանաձևի իմաստը։ Բազմիցս եմ գրել, որ պատմաբանները բոլոր ժամանակներում « վերաշարադրել են պատմությունը ». «переписать историю ». դա արել են այս, կա՛մ այն բռնակալի, թագավորի, կա՛մ որևէ մեկի ցանկությամբ, այն որ շատերը ցանկացել են ունենալ ազնվական գերդաստանի ծագում կա՛մ որևէ հեռահար նպատակների համար։ Կեղծելով պատմությունը, կեղծիքի վրա կառուցում են մեկ ավելի մեծ կեղծիք։ Փոքրիկ ստից է ծնվում մեծ կեղծիքները, ինչպես որ բռնակալություններն ու կայսրությունները։ Պատահական չէր, որ աշխարհում ամենամեծ հանցանքներից մեկը համարվում է «Հակասեմիտիզմը», անգամ քրեորեն պատժելի հանցանք է համարվում հոլոքոստը, կամ հակասեմիտիզմը քննադատողները, կամ հերքողները, չնայած ,որ դա ռասսայական խտրականության դրսևորում է, այնուամենայնիվ այն կոչեցին հատուկ անունով «.Հակասեմիտիզմ»։ Դրա մասին կխոսենք քիչ ուշ:Այն, որ Եվրոպական երկրներում բոլոր դարերում հալածվել են հրեաները դա փաստ է, մանավանդ այդ մասին այնքան է խոսվել, գովազդվել ու բարձրաձայնվել, որ պատկերացնելը ուղղակի անհնար է։ Այն ,որ եվրոպական ժողովուրդների պատմության մեջ ավելի շատ է հրեաների մասին նշվում, քան սեփական ժողովրդի հերոսական, և ինչու չէ, նաև արյունոտ էջերի մասին․ Իսպանացի թագավորների կողմից հրեաների արտաքսումը և հալածանքները, Իտալիայում ու Ֆրանսիայում նրանց հալածանքների մասին, ԱՄՆ-ում ու աշխարհի տարբեր հատվածներում հրաների հալածանքների ու կոթողների բարձրացումը փաստ է։ Սակայն, չի խոսվում հրեա ժողովուրդի ձեռքբերումների մասին, ԱՄՆ-ում, Օսմանյան կայսրությունում, Բրիտանիայում ու աշխարհի մյուս ծայրերում, որոնց մասին լռում է պատմությունը։ Օսմանյան կայսրությունում Սուլթան Համիդի տապալումը ու Երիտթուրքերի նվաճումները հենց հրեական նվաճումների ամենավառ օրինակներից են, չեմ փորձի մեղադրական սլաքներ ուղղել որևէ մեկի ուղությամբ, իրենց անցյալի ու ներկայի պատմության փաստերը առերեսելով, այլ արձանագրում ենք փաստերը, որը պետք է տա հարցերի պատասխանները։ Այն, որ շատ ժողովուրդներ իրենց պատմությունից դասեր չեն քաղում՝ դա փաստ է, սակայն հրեա ժողովուրդը իր գոյության ընթացքում հասկացավ ճշմարտության բանաձևը, ու կարողացավ հարյուրամյակներ առաջ ծրագրավորել իր գոյության ու անվտանգության մասին։ Օրինակը ինչպես տեսնում եք Իսրայել պետությունն է, որ թշնամուն ոչ միայն պետք է հաղթեր ռազմադաշտում, այլ իրավական ու բարոյական, պատմական ու ազգային, որակական, գենետիկական ու մտավոր արժեքների պահպանման գոյամարտում։ Ճիշտ ծրագրավորված ու որդեգրած ուղին հնարավորություն է տալիս շրջապատված լինելով թշնամաբար տրամադրված արաբների մեջ ապրել ու ստեղծել, լինել հզոր ու անձեռնամխելի։ Ինչը չի կարելի ասել Ռուսաստանի տարբերակում։ Սակայն, ինչպես ասացի Արևմուտքին՝ Բրիտանիային ու ԱՄՆ-ի կոկորդին մնացած Ռուսաստանը իր հարստությամբ պետք է դառնար թիրախ։ Պատահական չէր՝ Խորհրդային Միությունը դարձել Արևմուտքի համար չարիքի իշխանություն, որովհետև ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՂՆԵՐԻ համար դժվար էր տեսնել օր-օրի վրա ծաղկող Սովետական միությունը, որը հակամարտությունների ու առճակատումներով փորձում է իր իշխանությունը տարածել աշխարհի բոլոր ծայրերում՝ Լատինական Ամերիկայից սկսած, վերջացրած Ասիա և Աֆրիկա։ ԱՄՆ ու Բրիտանիան Խորհրդային պետության հանդեպ ատելությունը ու թշնամանքը կարողացան պարտադրել Եվրոպական մյուս երկրներին։ Սովետական Միության արագ զարգացումը ու հզորացումը պետք է շլացներ Արևմուտքին։ Բազմիցս անգամներ է նշվել՝ Արևմտյան քաղաքական գործիչների հակախորհրդային ծրագրերի ու կանխատեսված արշավանքների մասին, դա նշանակում է, որ երկար ու մանրակրկիտ աշխատանք է տարվել ծնկի բերելու, ու տրոհելու Սովետական Միությունը։ Իսկ Սովետների Միության հիմնական շարժիչ ուժը ու մտավոր գիտական ձեռքբերումների ետևում ՌՈՒՍ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴՆ էր, որի շնորհիվ Խորհրդային Միության շատ ժողովուրդներ, ազգեր, սովորեցին, կրթվեցին, ու դարձան Սովետական ժողովուրդների բարեկամության ընտանիքի մի մասը։ Արևմուտքը պետք է մշակեր Խորհրդային Միությունը տրոհելու այլ մարտավարություն, դա «Տրոյական ձիու » մասին է, որում նշեցի նախորդում։ Քանի որ Խորհդային Միությունը անառիկ պարիսպով շրջափակված էր՝ ունենալով իր գերհզոր տնտեսությունը ու գյուղատնտեսությունը, որը ծանր ու թեթև արդյունաբերությամբ, գիտության, սպորտի ու մշակութային ձեռքբերումներով, բնական պաշարների անսպառ հարստությունով պետք է շլացներ Արևմուտքին։ Իսկ Արևմուտքը, ինչպես ասացի Տրոյական ձիու ու Գայոս Հուլիոս Կեսարի «Բաժանիր, որ տիրես» «Разделяй и властвуй» բանաձևով պետք է տրոհեր Խորհրդային միությունը, ու այն ներսից քայքայեր։ Պատահական չէր որ ԱՄՆ-ի կողմից ստեղծվեցին հակախորհրդային քարոզչամեքենան՝ « Ամերիկայի ձայնը» և .«Ազատության ռադիոկայանը » որի անխափան աշխատանքը տեսնում ենք առ այսօր։ Ավելի հստակ պատկերելու համար նայենք փաստերը։ «Ամերիկայի ձայնը» ռադիոկայանը գործում է 1942 թվականից նայենք փաստերը։ Ամենահզոր վերահաղորդիչ կայանները տեղակայված են Մեծ Բրիտանիայում, Գերմանիայում, Հունաստանում, Մարոկկոյում, Լիբերիայում, Թաիլանդում, Վիետնամում, Ֆիլիպիններում, Ցեյլոնում, Օկինավա կղզում (Ճապոնիա)։ Հաղորդումները կազմված են լուրերից, միջազգային կյանքի վերաբերյալ մեկնաբանություններից, երաժշտական և գրական ծրագրերից։ 1970-ին հաղորդումներ է տվել 38 լեզուներով, շաբաթական մոտ 850 ժամ,109 հաղորդիչների միջոցով, որոնցից 68 գտնվում է արտասահմանում։ «Ազատության ռադիոկայանը » կազմվել է 1949թ․ հիմնադրված է Ազատ Եվրոպա ռադիոկայանի հենքի վրա, այն ֆինանսավորվում է Միացյալ Նահանգների համաշխարհային հեռարձակման գործակալության կողմից՝ որպես մասնավոր դրամաշնորհառու։ Կազմակերպությունը գործում է 23 երկրներում՝ 27 լեզուներով։ Հայաստան, Ադրբեջան, Վրաստան, Բելառուս, Ղազախստան, Ղրղզստան, Մոլդովա, Հյուսիսային Կովկաս, Ռուսաստան, Տաջիկստան, Թաթարստան, Բաշկիրիա, Թուրքմենստան, Ուկրաինա, Ուզբեկստան, Բալկաններ, Հունգարիա, Ռումինիա, Բուլղարիա, Աֆղանստան, Իրան, Պակիստան։ Ինչպես նկատեցիք, այդ ռադիոկայանների անխափան աշխատանքները Ռուսաստանի շուրջն էր, տեղակայված։ Իսկ 90- ականներից հետո Ռուսաստանի ներսում անգամ օրինականացված ու լիցենզավորված սկսեցին գործել այդ ռադիոկայանները։ Այս տարիների ընթացքում Արևմուտքը կարողացավ իր քարոզչությամբ կեղծ արժեքներ քարոզելով, ու մատուցելով սերունդներին, կեղծելով պատմական փաստերն ու դեպքերը, նրա ձեռքը բռնող չեղավ, հակառուսական քարոզչության արդյունքում նախկին Խորհրդային Միություններում աճեց ՌՈՒՍԱՖՈԲԻԱՆ ու օլիգարխիան։ Հիմա շատերը կզարմանան, թե ի՞նչ կապ ունի օլիգարխիան, այն, որ նրանք հասարակությունը պետք է մասնատեին ոչ միայն ազգությունների ու դասակարգային կամ կրոնական մասերի, այլև պետք է եղածն էլ բաժանեն, ու փոշիացնեն։ Պատահական չէր, որ 90 -ականներին Ռուսաստանի օլիգարխները հենց Արևմուտքի հովանավորությամբ էին զավթել նավթային ու գազի հանքավայրերը, ռազմական արդյունաբերությունը քայքայել ու տնտեսությունը դարձրել կախյալ Արևմուտքից։ Այն, որ թալանված միջոցները հայտնվեցին Արևմտյան բանկերում հենց այնպես չէր։ Այս Ուկրանիա-Ռուսաստան պատերազմը ցույց տվեց, որ եվրոպական հումանիզմի արժեքները կեղծիք ու սուտ խոստումներ են եղել, ցույց տվեց, որ գլոբալիզացիան աղետ է եկող սերունդների համար, որովհետև կախյալ լինելով օտար երկրների քմահաճույքից, տնտեսապես, ֆինանսապես ու բնական պաշարների ու լրատվական, հեռահաղորդակցական կախվածությունը կարող է աղետալի հետևանքներ առաջացնել՝ ոչնչացնելով ազգային արժեքները, պատմությունը ու ժողովուրդի գոյությունը։ Այն որ Ռուսաստանը կարողանում է դիմակայել Արևմուտքի այս բոլոր պատժամիջոցներին, որոնք շարունակելու են թուլացնել Ռուսաստանին դա ակնհայտ է, իսկ Ռուսաստանը իր անվտանգության համար համապատասխան պայմաններ ստեղծել է նախօրոք․ իսկապես դա տքնաջան ու մանրակրկիտ հաշվարկների ու ձեռքբերումների շնորհիվ է։ Ռուսասատանը շնորհիվ նախագահ՝ Պուտինի ու ռազմաքաղաքական այրերի շնորհիվ կարողացավ Արևմտյան հրեշների ձեռքից ետ վերցնել իր բնական պաշարներին տնօրինելու մենաշնորհը, կարողացավ զարգացնել գիտությունը, ռազմական արդյունաբերությունը ու բոլոր ոլորտները։ Սակայն ռուսները սխալվեցին՝ իրենց պատմական անցյալի փորձը անտեսելով, որ երբեք չպետք է թույլ տալ Արևմուտքին իր կամքը ու պահանջները թելադրելու։ Այն որ Ռուսաստանը Կովկասում ունի թշնամիներ դա փաստ է, Ռուսաֆոբիան այնտեղ ծաղկում է ինչպես Ուկրանիայում, դա հենց Արևմուտքի քարոզչամեքենայի, կեղծ ժողովրդավարության ու կեղծ դեմոկրատների շնորհիվ։ «Թշնամուն հարգիր, բայց մահակը ձեռքիցդ բաց մի թող .» այս կարգախոսը ռուսները մոռացան, մինչդեռ պետք է ամեն անգամ հիշեին, որ արյան ու հազարավոր զոհերի շնորհիվ կառուցեցին բարոյական արժեքներով հարուստ Խորհրդային Միությունը, լավ, թե վատ, սակայն այնտեղ դաստիարակվեց մի քանի սերունդ, որոնք արժանավույնս գնահատեցին իրենց պապերի անձնազոհությունը, ձեռքբերումները, պատմությունը ու ազգային արժեքները։ Չմոռանանք Ստալինյան ժամանակահատվածի աղետը, պատմաբանները իրենց գնահատականը տվել են, չեմ փորձի նկարագրել Գուլագի սարսափները, սակայն հոգեբանները չեն տվել իրենց եզրակացությունը, թե ինչու՞, կամ ինչի՞ համար։ Այն ներկա տգիտությունը, շովինիզմը, ռուսաֆոբիան, ատելությունը, վախը, անպատժելիությունը որով հարուստ է ներկա հասարակությունը փաստ է, դրան գումարենք արվամոլությունը, անբարոյականությունը, հանցավոր անտարբերությունը, պոռնկությունը, ազգայնամոլությունը, կեղծիքը, սուտը, դավաճանությունը, ինչու չէ նաև վախկոտությունը և այլն․․․ Ինչպես կասեր Գարեգին Նժդեհը․ « Ամեն վախկոտ կեսնաբանորեն անբարոյական է․ Բարոյական տկարության ծնունդ է ամեն կարգի ստորություն։ Ստորությամբ չեն պաշտպանում հայրենիքը »: Վստահ եմ, որ այս գրածս թարգմանվելու է ռուսերեն, ուստի կցանկանայի համառոտ ներկայացնել, որ Գարեգին Նժդեհի ու ֆաշիստական Գերմանիայի հետ կապը նորից Արևմուտքի կողմից հերթական սխալ մատուցումն է, որտեղ փորձում են ազգային արժեքները փչացնել իրենց փչացվածության չափորոշիչներով։ Ուստի կարիք չկա Գարեգին Նժդեհին ընկալել որպես Ֆաշիստ, կամ ազգայնամոլի, նա վերջիվերջո ռուսական բանակի սպա է եղել։ Ինչպես ներկա ապականված հասարակությունը, այնպես էլ Ստալինյան ժամանակի բարքերն ու բացասական կերպարները փորձում էին հաստատվել մեկ ուրիշի հաշվին, կեղծ մատնություններ, աքսորավայրեր, ստալինյան հզոր մամլիչի տակով պետք է անցնեին բոլորը՝ հակահեղափոխականների ու արևմտասեր հանցագործները, թշնամին ոչ միայն դրսում էի այլև ներսում, միայն խիստ ու երկաթե կամք էր պետք ձերբազատվելու անցանկալի տարրերից, այն, որ արդյունքը եղավ տեսանք բոլորս, ճիշտ է արյան ու անթիվ զոհերի գնով եղավ դա, սակայն երկրի ու հզոր պետություն կառուցելու համար պետք է գնալ նաև այդպիսի զոհաբերությունների։ Այն ինչ եղել է անցյալում, ոչինչ հետ չես բերի, մնում է միայն հիշել ու խոնհարվել նրանց շիրիմների առջև, իսկ ամենակարևորը որպեսզի չկրկնենք անցյալի սխալները, խուսափելով անմեղ զոհերից։ Երեսուն տարի՝ Խորհրդային Միության տապալումից հետո արևմուտքը ջանք ու եռանդ չխնայեց բաժան-բաժան անել Խորհրդային Միության ազգերին ու ժողովրդներին, տրոհել հասարակությանը, ազգերին հանել մեկը մյուսի դեմ՝ օգտագործելով ազգայնամոլության թույնը, օգտագործելով քրեական ու պետական ապարատի հանցագործներին։ Խորհրդային Միությունը տապալելու համար Արևմուտքը արեց ամենը, ու ամեն ինչ, Միխայիլ Գորբաչովին իշխանության բերելով, Վերակառուցուման՝ կամ Պերեստրոյկա перестройка անվան տակ պետք է ներսից կազմաքանդեր հզոր պետությունը։ Բեռլինի պատի քանդելուց հետո անցավ Վարշավյան դաշինքի՝ բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության պայմանագիրի կազմաքանդմանը։ Եվրոպայի Վարշավյան դաշինքի անդամ 7 սոցիալիստական երկրների պաշտպանական դաշինք կազմաքանդելուց հետո արևմուտքը սկսեց Խորհրդային միության եղբայրական ու բարեկամ ժողովուրդների մեջ ազգամիջյան բախումներ հրահրել։ Ինչպես ասում են, ժողորդին ոչնչացնելու համար նրանցից վերցրու նրա պատմությունը ու ազգային արժեքները ու այդ ժողովուրդը կդառնա ամբոխ՝ հոտ, ինքը՝ իրեն ներսից կսկսի հոշոտել։ Հասարակությանը քարոզելով կեղծ արժեքներ, նրանց դարձնելով տգետ, թմրամոլ, սեռաքաղց, հարբեցող ու ազգայնամոլ։ Արևմուտքում լավ գիտեն, թե ինչպես կարելի է պատանի սերնդի ուղեղները լվանալ, համակարգչային խաղերի վրա նստացնելով նրանց դարձնում են՝ ագրեսիվ մարդասպաններ ու ազգայնականներ։ Սակայն, այդ ամենը արվում է ՌՈՒՍԱՖՈԲԻԱՅԻ նպատակով, ամեն ինչ, ռուսներին զրկելու իրենց հայրենիքից, իրենց երկրում ապրելու ու արարելու հնարավորությունից։ Այն ազգը, որը կարողացավ առաջինը նվաճել տիեզերքը, սպորտի ու գիտության մեջ լինելով միշտ առաջինը։ Սոցիալիզմի ձեռքբերումները ու արժեքները անընդունելի էր Արևմուտքի համար, նա միշտ վտանգ է զգացել ու փորձել է ամեն գնով ոչնչացնել Ռուսական պետությանը, որը այդ գաղափարախոսության դրոշակակիրներից էր։ Պատահական չէ, որ Արևմուտքը բուծում է Սահակաշվիլիներ, Զելենսկիներ, Նիկոլ Փաշինյաններ, Միխայիլ Խոդորկովսկի կամ Ալեքսեյ Նավալնիներ, ամեն ինչ անում են տրոհելու ու խառնակչություն, քաոս ստեղծելու համար, ժամանակին էլ՝ ռուս սպիտակ գվարդիականներին էին մղում եղբայրասպանության։ Այն փաաստը, որ Ուկրանիայում երեսուն տարի թշնամություն ու ռուսաֆոբիա են տարածել դա փաստ է, նույնը Վրաստանում, Հայաստանում, Ադրբեջանում ու նախկին խորհրդային ու սոցիալիստական ճամբարի երկրներում է։ Ինչպես տեսանք, հիմա էլ Եվրոպական երկրներում հակառուսական քարոզներով հետապնդում են անգամ ռուս երաժիշտներին ու արվեստագետներին, նույնիսկ դպրոցականներին։ ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը ու Ռուսաստանին կախվածության մեջ գցելը հենց այդ նպատակը ունի, ոչնչացնել Ռուսաստանը և ռուս ժողովրդին։ Այն ինչ տեսնում ենք հիմա համացանցում, մոլդովացի քաղաքացիների տեսաուղերձները, որտեղ ներկայացնում են ուկրանիացի փախստականների ռասիզմի, ատելության ու թշնամանքի դրսևորումը ոչ միայն ռուսների հանդեպ, այլև մոլդովացիների ու ռուսախոս մարդկանց հանդեպ։ Ուկրանիացիների լկտիությունը ու մեծամտությունը, նրանց գոռոզության հետևանքով է այս պատերազմը, նրանց ատելության ու թշնամանքի արդյունքում են իրենք փախստական դարձել, իրենց մոլագար ու շիզոֆրենիկ առաջնորդի մեղքով են զոհվում խաղաղ բնակիչները։ Չեմ կարծում, թե Ուկրանիացիները կարող են հասկանալ, որովհետև երեսուն տարի արևմուտքը թույնեց նրանց խոստումներուվ ու Ռուսաֆոբիա ներարկեց սերունդների մեջ։ Երբ ֆաշիզմը դառնում է ապրելաձև ու գաղափարախոսություն երկիրը առաջ տանելու համար, տուժում են սովորական քաղաքացիները։ Ուկրանիայի մեծահարուստները ու օլիգարխները, չինովնիկները իրենց համար վաղուց պատրաստել են հանգիստ ու փառահեղ ապագա, այնպես, որ ժողովրդին զոհաբերելուց հետո չվելու են իրենց Արևմուտքի տերերի մոտ, ու այնտեղից շարունակեն իրենց դավաճանությունը սեփական ժողովրդի դեմ։ Ի՞նչ եք կարծում արդեն ժամանակը չէ վերջ դնելու Արևմուտքի արշավանքին, վերջ դնելու չարիքին ու բռնակալությանը, շահագործողներին ու շահագործվողներին, պետք է կրկին վերադառնալ Խորհրդային սահմաններին, նոր որակներով ու նոր արժեքներով, նոր գաղափարներով կերտել մի հզոր պետություն, որտեղ ազգերը ու ժողովուրդները հեռու կլինիեն իրենց եվրոպական ու անբարոյական չափանիշներից։ Արևմուտքը միլիոնավոր դոլլարներ է ծախսում ոչ միայն քիմակական ու մանրէաբանական զենք (бактериологическое оружие), լաբորոտորիաներ կառուցելու համար, այլև տարօրինակ անուններով ու Եվրոպական չափորոշիչներով ու իրավապաշտպանական հասարակական կառույցներ, կանանց, կամ գենդերների պաշտպանության, թմրամոլների, կամ օլիգարխների պաշտպանության, կրոնական՝ աղանդների ու սեռավարակ հոմոսեքսուալիստների, ֆեմենիստ-սիոնիստների, կամ բենդերա-ֆաշիստական օթյակների ֆինանսավորումն ու աշխատանքը։ Ժողովրդին կտրելով իր արմատներից ու բարոյական չափանիշներից նրանց դարձնում են կենդանի զոմբիներ, պատահական չէ, որ ԱՄՆ ու Սորոսի գրասենյակները ֆինանսավորում էր տարբեր տեսակի հեռուստատեսային հաղորդումներ, ապականելով մթնոլորտը ու արժեքները, Կազինոներ, գիշերային զվարճանքի ակումբներ, մերսման սալոններ ու նարգիլանոցներ ու նման կարգի այլ հաստատություններ։ Ամեն ինչ կազմաքանդելու հասարակությունը, ամեն ինչ որակազրկելու արժեքները։ Գենդերային հարցերը դարձնելով Ռուսաստանին տորպեդահարելու գործիք Արևմուտքը փորձում է ռուսներին ներկայացնել հրեշի ու ստալինի պատկերով մեկին, սակայն մոռանում են, որ Ստալինը և Բերիան ազգությամբ վրացի են, ինչպես իրենց սիրելի Սահակաշվիլին։ Արևմուտքը միշտ փորձել է գտնել թուլակամ, վախկոտ, մոլագար կամ շիզոֆրենիկների, որպեսզի նրանց դարձնի ռուսաստանի համար ոխերիմ թշնամի, հենց նրանց էլ իշխանության է բերում գունավոր հեղափոխություններրի միջոցով։ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, Խորհրդային նախկին հանրապետություններում քանդվեց ողջ կրթական ու գիտական համակարգը, գյուղատնտեսությունը ու արդյունաբերությունը, փոխարենը՝ ծաղկեց տգիտությունը, աղքատությունը, ստրկամտությունը, վախը, թշնամանքն ու ատելությունը ռուսների հանդեպ։ ՆԱՏՕ-ի հաղթարշավը պատահական չէր իր մեջ ընդգրկելով Ռուսաստանի հարևան պետություններին, այն խոստումները, որոնք տրվեցին Արևմուտքի ղեկավարները պարզվեց, որ սուտ խոստումներ են, ինչպես ասեց Պուտինը․ «. Արևմուտքը իրենց ուղղակի գցել » Ի՞նչ է, սա՛ ռուսական ղեկավարների սխալ քաղաքականության շնորհիվ չէ՞ր, այո՛։ Այն ինչ հիմա կատարվում է Ուկրանիայում դա քաղաքակրթությունների բախում է, այստեղ ոչ միայն աշխարհաքաղաքական շահեր են բախվում, այլև արժեքներ, ռուսաստանը չի կարող պարտված դուրս գալ, որովհետև դա կլինի ինքնաոչնչացում, անգամ չի կարող զինադադարի գնալ, որովհետև դա հավասարազոր է պարտության ու իրենց երկրի հզորացման և անվտանգության համար։ Դեռ հարց է ուկրանիացի ժողովուրդը պատրաստ է գնալ այդ զիջումների, թե ոչ, բայց ռուսաստանը զիջելու տեղ չունի, որովհետև զինադադարը կնշանակի չավարտված պատերազմ եկող սերունդների համար, ինչպես եղավ Արցախյան պատերազմում, որտեղ երեսուն տարի զոհվեցին սահմանին հայ զինվորներ։ Ռուսաֆոբիային վերջ տալու համար հարկավոր են կտրուկ քայլեր ոչ միայն Ուկրիանիայում, այլև Կովկասում, Միջին Ասիայում, հարկավոր են նոր խաղացողներ ու նոր կանոններ, որոնք չպետք է Արևմուտքի թելադրանքով գործեն։ ՆԱՏՕ-ն իր դիմաց տեսնում է թշնամի Ռուսաստանին, քանի այն գործում է, Ռուսները պետք է հասկանան, որ պատերազմի վտանգը միշտ կախված է լինելու իրրենց գլխավերևում, իսկ քանի դեռ կա այդ վտանգը, պետք է միշտ լինել թշնամուց ավելի հզոր և ուժեղ, ոչ միայն սպառազինությամբ, այլև դաշնակիցներով, հարևան ու բարեկամ պետություններով։ Դրա համար պետք են ոչ միայն քաղաքական թարմ ուղեղներով կադրեր, այլև ազնիվ ու հզոր առաջնորդներ, որոնք հավատարիմ բարեկամ կլինեն, ոչ թե հավատարիմ ծառա։ Ռուսաստանը իր պատմությունից պետք դասեր քաղի՝ հասկանալու համար, թե իր բարեկամն ու թշնամին ովքեր են, հարցը այստեղ Թուրքիային է վերաբերվում, որը առիթը բաց չի թողնում թիկունքից հարվածելու ռուսներին, փորձում է իր քաղաքական ու կրոնական առավելությունը ցուցադրել ռուսներին:Ռուսաստանը ատոմակայան կառուցելով թուրքիայում իր համար գերեզման է փորում, չհասկանալով, անգամ, որ Թուրքիան հանդիսանում է ՆԱՏՕ-ի համար առաջին ուժը, հարկ եղած դեպքում նրա հարվածը չի ուշանա։ Աշխարհը փոխվում է, չափանիշները նույնպես, աշխարհաքաղաքական քարտեզը ու խաղացողները նույնպես, թե ռուսաստանը ինչ սխալներ թույլ կտա, որը կարող է փոխել այս ամենը կախված է իրենից, ինչու չէ նաև՝ ինձանից։ Վստահ եմ՝ այս բացատրությունը շատերին խորհելու առիթ պետք է տա, հասկանալու համար իր դերը ,ու իր տեղը, նաև առաքելությունը։ Ինչպես տեսնում ենք՝Վլադիմիր Պուտինը իր ճիշտ քայլը արեց, ինչպես ասում են. «Ջուրը մտնողը թրջվելուց չի վախենում»: Հիմա պետք է գնալ մինչև վերջ մինչև հաղթանակ, այն որ ռուսները հրաժարվում են Ուկրանիայում իրականացնել իշխանափոխություն դա սխալ է, որովհետև երկրորդ անգամ նույն սխալը կրկնելը կարծում եմ հիմարություն կլինի։ Իշխանափոխության համար Ուկրանիայում, Վրաստանում Հայաստանում կան առողջ ուժեր, որոնք կարող են լավ դաշնակիցներ ու հավասարազոր բարեկամներ լինել, այդպիսով կարող եք խուսափել հետագա առճակատումներից։ Իսրայելի մասին խոսեցինք, նրանց գիտական ու ռազմական հաջողությունները հենց անսխալականության շնորհիվ է, իրենց երկիրը պաշտպանելու համար կարողանում են օգտագործել ո՛չ միայն իրենց ռազմական ուժերը, այլև մյուս երկրների կառավարություններում գտնվող իրենց հայրենակիցներին ու բարեկամներին։ Ռուսները դա կարող են անել միայն Խորհրդային Միության հանրապետությունների ու բարեկամ ժողովուրդների մտավոր գիտելիքների շնորհիվ, նրանց տալ հնարավորություն իրենց երկրներում զարգացնելով ազգային արժեքները, կրթելով սերնդին, ոչ թե ազգայնամետ, ռուսաֆոբ, կամ ֆաշիստ, այլ նոր չափանիշներով դարձնել նրանց խելացի ու նվիրված գործընկեր, ինչպես Խորհրդային միությունում 50-70- ականներին։ Կարծում եմ պետք է վերադառնալ խորհրդային մանկավարժությանը՝ Մակարենկոյի մանկավարժական ժառանգությանը ու կրթական ծրագրերին, այն դարձնելով պետության առաջընթացի ուղենիշը։ Այն, որ Մակարենկոյի կրթական ու մանկավարժական ծրագրերը պետք է կատարելագործել ու նոր որակներ տալ, արդեն տասնամյակներով փորձություն անցած ուսումնական ծրագրին։ Եվրոպական կրթական համակարգը մերժում է պատանիների, կամ երեխաների բազմակողմանի զարգացվածությունը, նրանք կենտրոնանում են մեկ, կամ երկու մասնագիտական ոլորտներին, սակայն լիարժեք կրթված մարդ լինելու համար, պետք է համաչափ կրթություն բոլոր ոլորտներում, դա հնարավորություն է տալիս ճիշտ մտածել, ու կողմնորշվել․ ինքնուրյուն որոշումներ կայացնել, այդ պատճառով էր, որ խորհրդային ուսման համակարգը կատարյալ էր։ Արևմուտքը հենց այդ ոլորտներին հարվածելով սերունդներին փորձում է դարձնել գործիք իր ձեռքին, այն ուղղորդելով դեպի իր դարավոր թշնամին՝ Ռուսաստանը։ Մնում է սպասենք, տեսնենք Ուկրանիայի զինաթափման օպերացիային թե ինչպես կավարտվի։
ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 27-Ի ՊԱՏՎԻՐԱՏՈՒՆԵՐԸ․․․
« Հայկական հողը ևս մեկ Վազգեն Սարգսյանի չի դիմանա և կգահավիժի դժոխք »: «Մտորումներ « Պազոլինի»-ից հետո » գրքից
Շատերը տեղյակ չեն, որ Հոկտեմբերի 27 — ի պատվիրատուներից կամ հրահրողնեից մեկը եղել է հենց ինքը՝ Վազգեն Սարգսյանը։ Նա իր լկտի պահվածքով, իր անպատիժ հանցագործություններով, հասցրեց այն բանի, որ ստիպված էին զենքով լռեցնել ու վերջ տալ նրա ոճրիներին։ « Եթե չլիներ Նաիրի Հունանյանը, ապա միևնույն է ժամանակը կծներ մեկ ուրիշ վրիժառու, որպեսզի պատժեր ազգադավ տականքին »: Գեհենի Առաքել 2014
« Նաիրի Հունանյանը դա վերջին վրիժառուն էր, քանզի ժողովուրդը չգնահատեց՝ նրան անվանելով դավաճան, խարանելով մարդասպանի պիտակը: Իսկ դրանից հետո դժվար թե գտնվի մեկը, որը ցանկանա դառնալ դավաճան ու թշնամի »: ԳՀ © ԱՌ 2014
« Վազգեն Սարգսյանների պատճառով է, որ ժողովրդի արգանդը ծնում է Նաիրի Հունանյաններ »: ԳՀ © ԱՌ 2014
Հազարավոր օրինակներ կարելի էր բերել Ազգադավ Վազգենի հանցանքներից, ուստի միայն այս հատվածում կներկայացնենք համառոտ թե ովքեր էին եղել Ազգադավ տականքի դատավճիտի կայացնողները, ով ովքեր են եղել այդպես ասած պատվիրատուն։ Այդպիսով պատվիրատուն այն հերոս քաջորդիներն էին, որոնց մարտադաշտում թիկունքից գնդակահարել տվեց Վազգեն Սարգսյանը, պատվիրատուն, այն գաղափարական տղաներն էին, որոնց ԿԳԲ-ի կառափնարանում խոշտանգել տվեց փռչոտ ոջլոտը։ Պատվիրատուն, այն այրիներն էին, որոնց ընտանիքներին դժբախտություն բերեց մոլագար Շիզոֆրենիկը։ Պատվիրատուն, այն որբերն էին, որոնք մնացին հայրական սիրուց զրկված։ Պատվիրատուն, այն դեռահաս աղջիկներն էին, որոնք միայն հացի կտրոնի պատճառով դարձան մարմնավաճառ․․․ Պատվիրատուն, Շահումյանի շրջանի ժողովուրդն էր՝ զրկված իրենց հայրենի բնօրրանից ու նախնիների գերեզմաններից։ Պատվիրատուն, Արծվաշենի քաջ ժողովուրդն էր, որոնց դավադրաբար ու դավաճանաբար զրկեցին ապրելու իրավունքից։ Պատվիրատուն մարտակերտցին էր, ումը տարագիր դարձրեց Վազգենի ոհմակը։ Պատվիրատուն, այն սոված մանուկներն էին, որոնք դարձան Ոջլոտի ու ՀՀՇ-ի ոհմակի զոհը։ Պատվիրատուն Եռաբլուրի նահատակներն են, ազգային վրեժխնդրությունն ու ցասումը։ Բավական է ոճրագործին դարձնեք զոհ, իսկ զոհին էլ դարձնեք ոճրագործ։ Եկել է ժամանակը, որպեսզի համարձակություն ունենանք անվանելու իրերն՝ իրենց անուններով, պետք է ձերբազատվել կեղծիքից ու ստից այլապես ոչինչ էլ չի փոխվի։ Իսկ իրականությունը մեկն է՝ Վազգեն Սարգսյանը Ազգադավ է ու ոճրագործ, իսկ Նաիրի Հունանյանը իր խմբով այդ ցասումի ու վրեժխնդրության զոհերն էին, որոնք համարձակություն ունեցան նայել Ազգադավի աչքերին։ Մի մոռացեք, որ Նաիրի Հունանյանի քեռին անցել էր Արցախյան պատերազմի բովով և վկան էր Վազգենի դավաճանության ու հանցանքի։ Ու պատահական չէր, որ ազատամարտիկներից շատերը պատրաստ էին միանալ նրանց՝ պատժելու Ազգադավի ՏԱԿԱՆՔԻՆ։
Գեհենի Առաքել 2014
ՀԱՅ ՍՆՈՈՒԴԵ՞Ն, ԹԵ՞ ԱՆՑԱՆԿԱԼԻ ԱՐԺԵՔ
Երեկ դիտեցի Էդվարդ Սնոուդենի մասին 2016 թվականին ամերիկացի կինոռեժիսոր՝ Օլիվեր Սթոունի նկարանհանված « Սնոուդեն » գեղարվեստական ֆիլմը, պետք է խոստովանեմ, որ ֆիլմը գերազանց էր, չնայած մինչ այդ՝ 2014 թվականին Էդվարդ Սնոուդենի մասին պատմող վավերագրական ֆիլմը, լիամետրաժ ֆիլմ անվանակարգում դարձել է հաղթող։ Սակայն այստեղ կցանկանապ գրել Էդվարդ Սնոուդենի մասին, նրա համարձակության, անկոտրուն բնավորության, եզակի ընդունակությունների ու ինտիլեկտի գաղափարի մասին։ Այդ երիտասարդի մեջ կար այնքան համարձակություն, իմաստություն և սեր, որ անկարելի է նկարագրել, որպես հոգեբան զերծ կմնամ մասնագիտական տեսանկյունով նայել նրա կերպարին, բայց որպես քաղաքացի չեմ կարող չհմայվել նման կերպարով․․․ Հավատացեք հազվագյուտ են պատահում Սնոուդենի պես սկզբունքային ու խիզախ մարդիկ, որոնք անկախ ամեն ինչից՝ անգամ դավաճանի խարանից չվախենալով, կարող են դեմ գնալ պետական գաղտնի ծառայությունների մամլիչին, որը ընդունակ է ծամելու ցանկացած մեկին, անգամ նրա հարազատներին, որը կփորձի ըմբոստանալ կամ կարող է մենամարտի ձեռնոց նետել իր դեմ։ Այն ինչ արեց Էդվարդ Սնոուդեն միջազգային հանրության ու համամարդկային արժեքների պահմպաման համար անգնահատելի է։ Իսկապես հիացմունքի խոսքեր ասելը ու շռայլելը կարծում եմ տեղին է։ Հիմա անցնենք մեր հայկական իրականության մեջ ինձ հայտնի Սնոուդենին։ Ինչու՞ ինձ հայտնի, որովհետև կարծում եմ այս բացահայտումը նաև անակնկալ է հենց՝ իր համար ու նրա հետ շփվող ընկերների ու հարազատների համար։ Կարծում եմ չեմ ձանձրացնի իմ ընթերցասեր բարեկամներին եթե սկսեմ հենց սկզբից։
Տարիներ առաջ էր համացանցում Արցախյան պատերազմի մասին փաստեր փնտրելիս, հանդիպեցի մի հետաքրքիր էջի, անակնկալը ու տպավորություններս ավելի մեծացավ, երբ իմ իմացած փաստերի մասին ճշմարտացի նկարագրված էր մանրամասներով ու նույնիսկ ավելին։ Զարմացա երբ պարզվեց, որ կայքի ու հոդվածների հեղինակը Արցախյան պատերազմի վետերան է, լրագրող, անգամ պարզվեց, որ իմ զոհված եղբոր մարտական ընկերներից է։ Կայքում իմ գրած մեկնաբանությունը ստացավ նաև պատասխանը, այդպես սկսվեց իմ շփումը հեղինակի հետ, այդպես գնալով մտերմացանք ու ընկերացանք։ Խոսքս Արցախյան պատերազմի վետերան, հետախույզ լրագրող՝ Վարդան Հովհաննիսյանի մասին է։ Չեմ խուսափի խոստովանել, որ նրանից շատ բան սովորեցի, շատ բան կարողացա հասկանալ և պարզել, նա դարձավ ինձ համար գաղափարական ուսուցիչ ու ընկեր, նրա միջոցով տեսա Արցախյան պատերազմի պատկերը իր ամբողջ գույներով։ Հավատացեք մեծ համարձակություն էր հարկավոր դեմ գնալ ՀՀՇ-ի ու պետական մամլիչին, որը ժամանակին հարյուրավոր այդպիսի տղաների ոչ միայն թիկունքից գնդակահարեց, այլև ԿԳԲ-ի կառափնափանում խոշտանգեց ու գնդակահարեց։ Իմ այս բացահայտումները անակնկալ չեն շատերի համար, մանավանդ Վարդան Հովհաննիսյանին ճանաչողների համար, որովհետև նրա պատերազմական օրագրերն ու հուշագրերը նման արժեքավոր են, որքան Սնոուդենի հրապարակած գաղտնիքները։ Հավատացեք հայ ժողովրդի համար կարևոր այդ հուշագրերը ու օրագրերը Վարդան Հովհաննիսյանը չկարողացավ հասցնել հանրությանը, որովհետև ինչպես ինքն էր խոստովանել․ « Ոչ մեկին հարկավոր չեն դրանք »․․․ Տարիներ առաջ էր, երբ իր ձեռագրերով ու մեքենագրված թղթերով լի թղթապանակը հանձնեց ինձ, ասելով, որ գուցե « ինձ՝ գաղափարակից ընկերոջը հաջողվի ավարտել իր այս սկսած գործը »։ Այնքան հիասթափություն ու ցավ կար այդ հերոսական մարդու մի քանի բառում, սակայն նա ամեն ինչից ելնելով նա շարունակում էր օգնել ինձ ոչ միայն իմ հրապարակած գրքերի աշխատանքներում, այլև տեսանյութերի հրապարակման գործում։ Նրանից սովորելը պատիվ էր ինձ համար, նա առաջիններից մեկն էր, որ հայտարարել էր ու գրել ՀՀՇ-ի ոճրագործների հանցանքների մասին, նա առաջիններից էր, որ Վազգենի ու Վանոյի հանցանքների մասին բարձրաձայնել էր, նա էր « Ասֆալտի ֆիդայինների » ու Արցախյան պատերազմի դավաճանությունների ու դավաճանների մասին գրել, նա էր գրել, որ հայկական բանակը ի վիճակի չէ պատերազմել, որովհետև դավաճան գեներալները բանակը տանում են պարտության։ Նա էր գրել կեղծ հերոսների ու թալանչի սպայակույտի մասին։ Վարդան Հովաննիսյանի հուշագրերում ոչ միայն Արցախյան պատերազմի դավաճանությունների ու հերոսությունների մասին է գրված, այլև ապագայի կառուցողական ծրագրեր բանակաշինության ու պետության հզորացման մասին։ Բավական էր միայն նրա կողմից գրված ու արձանագրված Ազգային Գաղափարախոսության ծրագիրը, սահմանների ու առաջնագծի ինժիներական նախագծերի, անվտանգության համակարգի ու կառույցների նոր մոդելների ու նախագծերը թերթել․ հասկանում ես, հեղինակի հզորությունը ու նրաք մտքի թռիչք անսահմանությունը։ Այդ թվում սփյուռքի, կրթական ու Առաքելական եկեղեցու բարեփոխումների ու նոր ծրագրեր ու մոտեցումների մասին։ Պատահական չէ, որ հաճախակի եմ օգտվում նրա հուշագրություններից, որոնք վաղուց ձեռնարկ են դարձել ինձ համար, այդ ամենը կարող էին կրթել մի ամբողջ սերունդ, կարող էին ամրացնել ու հզորացնել հայկական պետությունը, սակայն այդ ամենը մնաց թղթի վրա, անգամ չընթերցվեց։ Այն ճշմարտության մասին, որի մասին գրվել է ու ասվել երբեք չի ընդունվել հայ հասարակության կողմից, ինչու՞ եմ նշում հասարակություն բառը, որովհետև միայն գիտակցված մարդը կարող էր հասկանալ, թե ճշմարտությունը ու պատմությունը անցած սխալները ու իրական հերոսները կարող են միայն պատմության ընթացքը փոխել, սակայն ոչ կեղծ ու շինծու հերոսները, կեղծիքը ու սուտը նրա համար են, որպեսզի բթացնեն առանց այն էլ բթացած ամբոխին։ Չեմ խոսում «ամբոխավարությանը» զոհ դարձած տգետ ու անտառաճանաչ զանգվածի մասին։ Հայերը սիրված կարգախոսներից է « գնա մեռիր, արի սիրեմ »։ Այո հայերը գնահատել չգիտեն, ո՛չ իրենց հերոսներին, ո՛չ էլ ազնիվ ու արդար մեծություններին, իրենցը՝ Դոդի գագոն է, Արամ Սարգսյանը ու մոլագար ու փչացած փնթիները․․․ Փնթիապաշտություն, դավաճանաբուծություն, մորթապաշտություն։ Այս չափանիշներով է հայությունը առաջնորդվել երեսուն տարի, չնայած դրանից առաջ էլ պակաս չենք եղել։ Հիմա երբ խոսեցինք Էդվարդ Սնոուդենից ու իմ բարեկամ՝ Վարդան Հովհաննիսյանից կցանկանաի պատմել մի դեպք: Հուսամ իմ բարեկամը չի նեղանա։ Տարիներ առաջ էր, նա ասել է, որ Նիկոլ Փաշինյանն ավելի մեծ չարիք է հայ ժողովրդի համար, քան՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն էր, փաստորեն ինչպես տեսանք՝ նա պայծառատես չէր, բայց վստահ գիտեր, որ Արցախյան եկող պատերազմում պարտվելու մասին դա փաստ է։ Երբ աշխարհի քաղաքակիրթ մարդկությունը գնահատում է Էդվարդ Սնոուդենին ու նրա համարձակությունը ու գաղափարները, հայությունը իր ազնվազարմ որդիներին ո՛չ միայն անտեսում է ու խորշում այլև ատում։ 2018-թվականին էր, երբ իմ խնդրանքով Վարդան Հովհաննիսյանը հանդիպեց Նիկոլ Փաշինյանին, իմ նամակը փոխանցել էր Նիկոլ Փաշինյանին, որտեղ առաջարկված էր ո՛չ միայն Հայաստանի զարգացման ծրագիրը, այլև բանակաշինության, ռազմական արդյունաբերության, բանկային ու տնտեսական առաջընթացի նոր մտահաղացումներ։ Ցավոք սրտի ՀՀ կառավարությունն ու Նիկոլ Փաշինյանին ցանկալի չէր որևէ բան անել հայկական պետության համար։ Մի քանի տարի առաջ իմ բարեկամը մի տեսանյութ էր ուղարկել, կատակելով․ « Որ հայ ժողովուրդը փրկության երկու ճանապարհ ունի, մեկը՝ ես եմ, իսկ մյուսը Դեր-Զորը»։ Հետո՝ միայն տարիներ անց հասկացա իմ բարեկամի կատակի իմաստը։ Այսպես հայ ժողովուրդը իր փրկությունը երբեք չի կապել իր հերոսների, ազնիվ ու բանիմաց մարդկանց վրա, իր փրկիչները եղել են շաբաթը մեկ կաշին փոխող Ժիրար Սեֆիլյանը, Արման Բաբաջանյանը , Շանթ կամ էլ ոջլոտ Նիկոլ Փաշինյանն ու իր պես փչացածները։ Հովհաննես Թումանյանի թևավոր խոսքով էլ ավարտեմ այս բացատրությունը « Ոչ մի պաշտոն կամ կոչում չկա, որ հավասար լինի և կարելի լինի համեմատել մարդ կոչման հետ, մեր ներքին մարդը շատ է փչացած, և դրա դեմ կռվելու, առողջանալու առաջին պայմանը էն է, որ մենք և՛ մեր սրտերում, և՛ աշխարհքի առաջ անկեղծ խոստովանենք ու ճանաչենք մեր դժբախտությունը՝ որ ներսից ենք փչացած »: Մեր ժողովուրդն ազգային գաղափարախոսությունից խորշում է, իսկ գաղափարի մարտիկների փոխարեն աստվածացնում է փնթի, տգետ, վախկոտ ճիվաղներին: Լևոն Տեր Պետրոսյանը 1997 թվականին պատահական չէր խոստովանել․ « որ եթե ազգին պարտադրվում են ազգային գաղափարախոսություն, ապա դրանով խաչ եք քաշում ժողովրդավարության վրա »։ Դրա համար էլ հետևանքը եղավ այս ամենը ինչը կատարվում է։ Իսկապես հայ ազգը գեղեցիկ մեռնել գիտի․․․․
Գեհենի Առաքել 05․01․2022
ԻՆՉ ԱՆՈՒՄ ԵՆՔ՝ ԵՐԵԽԵՔԻ ՀԱՄԱՐ ԵՆՔ ԱՆՈՒՄ
« Ինքնուրոյնութիւնից զուրկ ժողովուրդները չեն կարող պետութիւն ստեղծել »: Գարեգին Նժդեհ
«Ինչ անում ենք՝ երեխեքի համար ենք անում»։ Այս հայերի ամենահայտնի խոսքերից մեկն է, որի պատասխանը երբեք չենք կարողացել տալ։ Չեմ կրկնվի, եթե ասեմ ,որ սա «Հայու»` այսինքն Հայությանյան հերթական դատարկամտությունն է, հայության ամենանողկալի արտահայտությունն է, որովհետև մեր ժողովուրդը երբեք չի իմացել հայրենիքի ու իր զավակների գինը, այլապես արժանվույնս կգնահատեր այս երկու կարևոր արժեքները։ Հայերի հաջորդ խոսքը․ « Գնա մեռիր` արի սիրեմ », այս բառակապակցությունը հայության սիրելի խոսքերի շարքում է։ Վստահ եմ, հայության մոտ մեծ հիստերիա կառաջացնի իմ այս ակնարկը, սակայն չասելն էլ կլինի հանցագործություն։ Facebook-յան որոշ ընկերներ անկեղծանում են ասելով, թե ինչու՞ եմ չարացած կամ միայն վատը գրում մեր ազգի մասին։ Կամ էլ հայ ժողովուրդը ի՞նչ մեղք ունի, երբ ազգի մեջ այդքան տականք կա։ Ի՞նչ եք կարծում, իմ մեղքո՞վ է, որ հայության մեջ տականքը շատ է, իմ մեղքո՞վ է դավաճանաբուծությունը զարգացած Հայաստանում, սփյուռքում, հոգևոր կյանքում ու առօրյայում, համացանցում, մեր կառավարությունում ու մշակույթում։ Անգամ Ֆեյսբուքում և մյուս սոցիալական ցանցերում են վխտում։ Կույր ձևանալը հերոսություն է, իսկ ճշմարտությունը ասելը՝ չարախոսություն։ Չգիտես ինչու սիրում ենք ռուսներին մեղադրել ո՛չ միայն մեր անգործության, այլև դժբախտությունների մեջ։ Տեղին է հիշել Ռուսաստանի քաղաքացի Վիտալի Կալոևին, ով 2004 թվականի փետրվարի 24-ին Շվեյցարիա Ցյուրիխ քաղաքում սպանեց ավիոդիսպետչեր՝ Պիտեր Նիլսենին։ Վիտալի Կալոևին 15 տարի պահանջվեց, որպեսզի իր զոհված ընտանիքի համար վրեժ լուծի ավիոդիսպետչերից։ Պետք է խոստովանեմ, որ շատ զարմացա: Այս նյութը գրելուց առաջ հայկական Վիքիպեդիայում գտա Վիտալի Կալոևի մասին տեղեկատվություն։ Նախ ցանկալի է, որ կարդաք նրա մասին, իսկ շարունակությունը կգտնեք հաջորդում։ «Վիտալի Կոնստանտինովիչ Կալոև (օսերեն՝ Калоты Къостайы фырт Витали, ծնվել է՝ հունվարի 15, 1956 Օրջոնիկիձե, Հյուսիս-Օսեթական ԻԽՍՀ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային և ռուսական ճարտարապետ-շինարար, Հյուսիսային Օսիայի շինարարության և ճարտարապետության նախկին նախարար։ Ինչպես համոզվեցիք` հայրը կարողացավ արժանի պատիժ տալ անպատիժ հանցագործին։ Սա ռուսների և ինչու՞ չէ, նաև համամարդկային չափանիշներից ելնելով։ Հիմա հայության մասին, երբ 44 օրյա պատերազմում երկրի գերագույն գլխավոր Ճիվաղ՝ Նիկոլ Փաշինյանը հազարավոր հայորդիների տարավ ու պատերազմում զոհեց, ոչ մի հայ ծնող բացի ամոթանքից ոչինչ չասաց։ Պատկերացնու՞մ է հինգ հազարից ավելի զոհված զինվորի ծնող միայն թամաշավոր սգացողի դերում էր, դրան գումարենք հաշմանդամ 10 հազարից ավելի զինվորների ծնողներին ու գերի և անհայտ կորած զինվորների ծնողները։ Հիմա այդ թվերը բազմապատկեք իրար, որովհետև շատերի համար Նիկոլը փրկիչ է, շատերի համար կապիտուլյանտ ու հողատու, շատերի համար սիրելի վարչապետ, իսկ շատերի համար էլ՝ երկնային առաքել ու Հիսուս Քրիստոս։ Հայերից և ոչ մեկ չփորձեց Փաշինյանին մեղադրել կամ մեղադրանք ներկայացնել, ո՛չ մեկ չփորձեց դատավճիռ կայացնել, ո՛չ մեկ ինքնադատաստանի փորձ չարեց, վրեժ ու արյան փոխհատուցում․․․ Հիմա ուզում եք ասել, թե մենք ա՞զգ ենք, ժողովու՞րդ կամ հասարակությու՞ն։ Մեզ մոտ անգամ բացակայում է հասարակական միտքը, բանականությունը։ Շատերը տեղյակ չեն, որ 1992 թվականին Պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանը Սովետաշենի գնդի մեկ շաբաթական նորակոչիկ զինվորներին, որոնք անգամ երդմնակալություն չէին տվել ու չգիտեին հրազենի գործածության հասարակ կանոնները, գիշերային տագնապով ուղարկվում են Լաչինի միջանցք՝ մարտական առաջադրանք կատարելու, արդյունքը եղավ 100-ից ավելի զոհերը, արդյունքում անգամ քրեական գործ չբացվեց, ոչ էլ հետաքննություն ու մեղավորներ փնտրեցին։ Պատասխանատվությունը իրար վրա գցելով գործը փակեցին գնաց։ Զորամասի հրամանատար գնդապետ՝ Աշոտ Պետրոսյանը անգամ զարմացել էր, որ իրեն ինչու՞ գեներալի կոչում չեն տվել․ այդքան զինվոր զոհելու համար։ Չնայած հետագայում Աշոտ Պետրոսյանին ո՛չ միայն գեներալ դարձրեցին, այլև պաշտոններ ու անձեռնամխելիություն, բնակարան ու մեքենա։ Այն, որ Վազգեն Սարգսյանը ու Աշոտ Պետրոսյանը մնացին անպատիժ այդ զոհված զինվորների անտարբերության շնորհիվ, փաստը անհերքելի է։ Անգամ Նաիրի Հունանյանի ինքնադատաստանից հետո էլ, Վազգենին ու Աշոտ Պետրոսյանին հերոսացրեցին ինչպես հարկն է։ Սա՛ ենք, հիմա մեղավորը այստեղ ո՞վ է, ե՛ս, թե՞ անտարբեր, վախկոտ, ողորմելի ու ստրկամիտ ծնողները, որոնց երեխաների համար իմ սիրտը ավելի է ցավում, քան իրենց։ Գերի զինծառայողների ծնողները միայն տեսախցիկների առջև են ոգևորվում, ռուս գեներալներն են մեր գերիներով ավելի շատ են մտահոգված, քան հայ անգլուխ գեներալներն ու գերիների ծնողները։ Ի՞նչ եք կարծում, այդ զոհված զինվորների հոգին խաղաղվելու՞ է, քանի դեռ իրենց ծնողները կրավորական անտարբերությամբ թամաշա են անում, փողոց են փակում, պառվաբոզի լաց դնում։ Վստա՛հ եմ, այդ զինվորները անգամ երկնքից նզովվելու են ո՛չ միայն իրենց գերեզման հասցրած Նիկոլ Փաշինյանին, այլև իրենց ծնողներին․․․ Հարգանքը միայն գերեզմանին մարմարե սալիկ դնելը չէ: Թարմ ծաղիկներով ու մոմավառությամբ չեք կարող զոհված խռովյալի հոգին խաղաղեցնել, այստեղ միայն արյուն է պետք ու շատ արյուն, անկախ դա կլինի գեներալի, թե՞ դատախազի՛, վարչապետի՛, թե՞ իր թուլեքի, միևնույն է, աստվածաշնչի մեջ ասում է․ «Ակն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման»։ Հիշում եմ Վարդան Ղուկասյանն էր ամոթանք տալիս գերի զինվորների ծնողներին, որոնք գումարի դիմաց նախընտրում են իրենց զավակների գերությունը, քան նիկոլի հրաժարականը։ Սրբապղծությունը հենց այստեղ է, հետո էլ համարձակություն ենք ունենում խոսել Թեհլերյանից ու ԱՍԱԼ-այից։ Ինչպես կասեր իմ բարեկամ գրող Վարդգես Օվյանը․ « Ստրուկների մէջ կարող է Սպարտակ ծնուել, ստրկամիտների մէջ՝ երբեք »։ Հիմա ուղղակի որպես հոգեբան ցանկանում եմ հարց տալ այդ սպանված զինվորների ծնողներին, գերի ընկած զինվորների, հաշմանդամ դարձած զինվորների ծնողներին․ «Այն ինչ անում եք՝ ձեր երեխեքի համա՞ր եք անում, թե ուղղակի․․․»։ Այստեղ են ասում, հիմա այդ զոհված զինվորների ծնողները պետք է․ «ռուս Վիտալի Կալոևի ոտքերը լվան ու ջուրը խմեն »։
Գեհենի Առաքել 30․12․2021
Գեհենի Առաքել 