Month: Январь 2021
ՎԱՀԱՆ ԲԱԴԱՍՅԱՆԸ ԴԱՎԱՃԱՆՆԵՐԻ ԿՈԿՈՐԴՆԵՐԻՆ ՄՆԱՑԱԾ ՈՍԿՈՐ Է
Заметка Posted on Updated on
« Ով փորձի ինձնից պատասխան պահանջի, թուրքից էլ փիսն ա, սապլյակ թուրք ա »: Մանվել Գրիգորյան 25 Փետրվար 2015
Ինչպես տեսնում եմ դատարանը բավարարեց Վահան Բադասյանի կալանավորումը։ Պետք է խոստովանեմ, որ ինձ համար դա նորություն չէր, առհասարակ այդպես էլ պետք է լիներ։ Իմ ընթերցասեր բարեկամներից շատերը ծանոթ են իմ գրքերին ու գրառումներին, կարծում եմ խելամիտ մարդիկ պետք է եզրակացություն անեին փաստերը։ Նախ այն, որ Վահան Բադասյանը ոչ միայն ազատամարտիկ է ու հայրենասեր, այլև գաղափարի մարտիկ` դա փաստ է և ինչպես ասել եմ նախորդում ազատամարտիկները ու գաղափարի մարտիկները բոլոր ժամանակներում եղել են ՀՀ իշխանությունների կոկորդում մնացած ոսկոր։ Դեռ 90-ականներից ՀՀ իշխանությունները՝ հանձինս Վազգեն Սարգսյանի, ոչ միայն հալածում էին ու խոշտանգում այդպիսի մարդկանց, այլև գնդակահարում էին մարտադաշտում դավադրաբար՝ թիկունքից։ Կարծում եմ կարիք չկա հիշեցնել Մոնթեի, Բեկորի ու մյուս հրամանատարների պատմությունը։ Հիշեք «Սասնա Ծռեր»-ի գործը` ամենաշատը խոշտանգվեցին Արայիկ Խանդոյանը ու Պավել Մանուկյանը։ ՀՀ իշխանությունները ազատամարտիկների հանդեպ կիրառում էին ամեն ինչ. նախ նրանց որակումներ էին տալիս, վարկաբեկում, արժեզրկում, ծաղրում, խոշտանգում, իսկ վերջում էլ ֆիզիկապես ոչնչացնում։ Այդպես հասարակության աչքից աննկատ են հեռացվում հայրենասեր ու ազնվազարմ մարդիկ: Ազատամարտիկի կերպարը ապականվեց հենց «ասֆալտի ֆիդայինների » ջոկատների միջոցով, որը ստեղծվեց Վազգեն Սարգսյանի կողմից։ Հասարակական արտաթորանքից, քրեական ճանապարհով անցած, ոջլոտ, անգրագետ, անտառաճանաչ խոտանը պետք է մարմնավորեր հայ ազատամարտիկի կերպարը ու դա հաջողվեց իրենց. երկրապահները ձեզ օրինակ։ Տեսեք, թե ձեր շրջապատում քանի՞ ազատամարտիկ է լավ ապրում, ինչպես են ապրում իրենց ընտանիքները` օրվա հացին կարոտ, հաշմանդամության ու հիվանդությունների մեջ, չհաշված առանց ատամնաշարի ու անօթևան։ Ահա Արցախյան պատերազմում հաղթած հայ հերոսի վիճակը և ինչպես կասեր Վազգեն Սարգսյանը «Հերոսները պետք է զոհվեն պատերազմի դաշտում, հակառակ դեպքում նրանք անտանելի են դառնում »: Անտանելի են դառնալու, որովհետև հայրենիքը թալանածներից պետք է հաշվետվություն պահանջեին, պետք է արդարություն ու պատիժ պահանջեին, իսկ ինչպես տեսանք եղավ հակառակը` ազատամարտիկների սպանդը շարունակվում է առ այսօր։ Եկեք չմոռանանք, որ Քոչարյանի, Սերժի ու նախկին իշխանական ոհմակի անդամների հանդեպ քրեական ոչ մի գործ չհարուցվեց, չնայած որ բոլորս լավ գիտենք, թե ինչ հանցանքներ ու ոճիրներ են իրականացրել նրանք։ Սակայն Վահան Բադասյանը այդ ոհմակի հետ կապ չուներ. այդ էր պատճառը, որ նա պետք է կալանվորվեր։ Հավատացեք, որ նրա հանդեպ կիրականացվի այն ամենը, ինչը տեսանք Արայիկ Խանդոյանի հանդեպ։ Եթե Վահան Բադասյանի ասած խոսքերը Եռաբլուրում ասեր օրինակի համար Արմեն Աշոտյանը կամ Շարմազանովը, Ծառուկյանը կամ թեկուզ Նեմեց Ռուբոն ու Ծաղիկ Ռուբոն, ապա հավատացեք որ ոչինչ էր չէր արվի։ Տեղին է հիշել դեկտեմբերի 24-ին Արմնուզին տված Ծաղիկ Ռուբոյի՝ Ռուբեն Գևորգյանի հարցազրույցը: Նա այդ հարցազրույցում հարյուր անգամ Նիկոլին թաղեց ու սատկացրեց։ («Նիկո՛լ, սրիկա՛ , քո դավաճանական հոգին արդեն ավանդել ես , խոզի նման խռխռում ես» Ռուբեն Գևորգյան) Սակայն ինչպես տեսնում ենք ոչինչ էլ չեղավ, անգամ Նիկոլը չհակադարձեց, որովհետև ինչպես ասում էր Արմեն Զավենի Սարգսյանը « Ընտանեկան, քավոր-խնամիական, ընկերական կապերը պետք է վեր դասել երկրի շահերից՝ պետության շահից »: Արմեն Զավենի Սարգսյան ( 28 մայիս 2014 թ) Առհասարակ հենց այդ անպատիժ ոհմակը, որը երեսուն տարի թալանում էր երկիրը ու խոշտանգում ժողովրդին, ԽԾԲ-ով սերտ շաղկապված են իրար ու հնարավոր չէ նրանց պատժել կամ քրեական մեղադրանք առաջադրել։ Այդ կապի մեջ է նաև Նիկոլ Փաշինյանը։ Այսօր ֆեյսբուքում նկատեցի ինչ-որ մարմնավաճառի գրառումներ Հայկ Թորոյան (Hayk Toroyan) անունով։ Ինչպես նկատեցի` նրա հետ համատեղ ունեմ հարյուրից ավելի ՖԲ ընկերներ։ Հույսով եմ այս գրառումս նրան նույնպես կհասնի։ Այդ մարմնավաճառի թուլեն Վահան Բադասյանին համեմատում է Նաիրի Հունանյանի հետ։ Նախ ասեմ, որ Վահան Բադասյանի անցած ճանապարհը ու հայրենասիրությունը տեսել ենք այս վերջին երկու տասնամյակներում` նրա մասին պատմող ֆիլմը դրա վառ ապացույցն է, ու ոչ մեկը իրավունք չունի կասկածի տակ դնել նրա ազնվությունը ու հայրենասիրությունը` չհաշված իհարկե մարմնավաճառների զավակներին, որոնք իրենց մայրիկների անբարոյականությունը դարձրել են իրենց համար դրոշակ, որ թքած ունեն մարդկային արժեքների վրա։ Առհասարակ Հայկ Թորոյաններ ու Արման Բաբաջանյանները շատ են մեր ժողովրդի մեջ. սրանք այն պատանի երկրապահներն են, որոնք Մանվելի հաջաթը ձեռքներին են մեծացել, սրանք այն սերունդն են, որոնք ազգադավ Վազգենի գերեզմանի առաջ են խոնարհվել ու երդվել, որ նրա գործը շարունակելու են։ Ես ասել եմ. «Քանի դեռ մեր ժողովուրդը չի կարողացել հասկանալ Հոկտեմբերի 27-ի խորհուրդը, չի կարողացել հասկանալ հերոսի ու ազգադավի տարբերությունը, միշտ կորցնելու ենք ոչ միայն տարածքներ, այլև հայրենիք »։
Գեհենի Առաքել 30․01․2021
Ինչպես գրում են համացանցում․ « Վահան Բադասյանը չի ընդունում մեղադրանքը »։ Միտքս եկավ Սողոմոն Թելհերհանի այս խոսքերը․ « Ես մարդ եմ սպանել, բայց մարդասպան չեմ․ »։ Հիմա մնում է, որ հայ ժողովուրդը հասկանա թե Նիկոլ Փաշինյանի ու Թալիաթի տարբերությունը որտեղ է, երկուսն էլ հազարավոր զոհերի պատճառ դարձան, Թալիաթը գտավ արժանի պատիժը, այս մեկը դեռ անգամ արժանի գնահատականը չստացավ։ Իսկ գիտեք ինչու՞․․․ Որովհետև մենք Հա՛յ ենք, Բեռլինի դատարանը կարողացավ ոճրագործին ու զոհին տարբերել, կարողացավ հանցանքը ոճիրից տարբերել, կարողացավ արդարն ու կեղծիքը իրարից զատել։ Իսկ մենք հայերս անընդունակ ենք տեսնել այն ինչ կա։ Անգամ հերոսին ու ոճրագործին իրարից չենք տարբերում։ Ցավալի է, որ դեռ Բադասյանի պես հայրենասերները պայքարում են այս բանականությունը կորցրած ժողովրդի համար։ 30․01․2021
ՀՈՂԱՏՈՒՆ ՈՒ ՈՌԱՏՈՒՆԵՐԸ
ՀՈՂԱՏՈՒՆ ՈՒ ՈՌԱՏՈՒՆԵՐԸ Ինձ համար անընդունելի է, երբ Նիկոլ Փաշինյանին անվանում են դավաճան, անընդունելի է երբ Քոչարյանին ու Սերժին որակում են հանցագործ ու դավաճան։ Ինչու՞ ենք չենք ցանկանում նայել ճշմարտությանը, չնայած ինքս բազմիցս գրել եմ Նիկոլի դավաճանության մասին, սակայն այդ ամենի հիմնական մեղավորը հայ ժողովուրդն է։ Եկեք ընդունենք, որ Հայ ժողովրդի ծոցից են դուրս եկել Նիկոլը, Լևոնը, Վազգենը, Վանոն, Քոչարյանը ու Սերժը։ Չէ որ այդ Հայ ժողավուրդը ժամանակին ծախեց Արևմտյան Հայաստանը՝ Անին ու Կարսն, Շահումյանն ու Արծվաշենը, հիմա էլ ծախեցին Շուշին ու Տիգրանակերտը, Արցախն ու ռազմագերիներին։ Հիմա ընկել ենք ու մեղավորներ ենք փնտրում, ի՞նչ եք կարծում այդ 17 կուսակցությունները դրանք ժողովրդինը չե՞ն, դասալիք սպաները ու գեներալները ու՞մն էին, թուրքերինը՞, թե՞ մերը․․․ Առաջնագծում խուճապ գցողները, մարտադաշտից փախնողները, ողորմելի մտավորականները, հանցագործ պատգամավորները, դավաճան կառավարության անդամները, ծախված դիվանագետները դրան գումարած պատերազմի օրերին գիշերային ակումբներում ու խաղատներում քեֆ ու ուրախություն անող անտարբերները։ Սուտ ու կեղծիք տարածողները, դավաճան տականքին սատարողները, սփյուռքից ուղարկված օգնություն թալանողները, հարկային ու մաքսային գիշատիչները, ոստիկանության ու ԱԱԾ ի գլխակերները։ Ահա այն ամենը, որի մասին չենք ցանկանում խոսել, սարսափելի է անգամ մտածելը։ Ամեն օր հեռուստատեսությամբ ու համացանցում ելույթ են ունենում ոչ միայն քաղաքական պոռնիկները այլև մտավորական կոչեցյալները, իրենք փիլիսոփայում են ելք ու լուծում առաջարկում։ Սակայն չենք ցանկանում հասկանալ, որ Հայաստանը երբեք էլ չի կարող ոտքի կանգնել, երբեք էլ չի կարողանալ պետություն ու երկիր դառնալ։ Հայ ազգը դատապարտել է ինքն իրեն, քանի դեռ չի կարողացել ճշմարտատությունը ընդունել որպես կանոն ու ապրելու միջոց։ Մովսես Խորենացին էր ողբում ժամանակին, հետո Նարեկացին ու Չարենցը, Թումանյանն ու Նժդեհը․․․ Տեսեք ինչքան աղբ կա մա մեր մեջ, ու չտեսնել դա նշանակում է շարունակել մնալ նույն մտավոր կույրը։ Գեհենի Առաքել 21․01․2021 « Թուրքը այսօր անկիրթ բարբարոս է, բայց քաղաքակրթվելուց հետո կդառնա կրթյալ ավազակ, և այն ժամանակ ավելի վտանգավոր կդառնա »։ Րաֆֆի « ՓՆԹԻ ՈՒ ԿԵՂՏՈՏ ԶԱՆԳՎԱԾԻ ՎՐԱ ԵՆ ՀՈՒՅՍՆԵՐԸ ԴՆՈՒՄ ՈՃՐԱԳՈՐԾ ՄՈԼԱԳԱՐՆԵՐԸ »։ ԳԵՀԵՆԻ ԱՌԱՔԵԼ « ՎԱԶԳԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ ՍՏԵՂԾԵՑ « ԱՍՖԱԼՏԻ ՖԻԴԱՅԻՆՆԵՐԻ » ՋՈԿԱՏՆԵՐԸ, ՆԻԿՈԼՆ ԷԼ « ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆԱԿՆԵՐԻ »։ ԳԵՀԵՆԻ ԱՌԱՔԵԼ
ՀԱՅԻ ՀՈԳԵԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
«Չի կարելի միաժամանակ վատ մարդ, բայց և այնպես լավ Հայ լինել »: Գարեգին Նժդեհ
«Չի կարելի միաժամանակ վատ մարդ, բայց և այնպես լավ Հայ լինել »: Գարեգին Նժդեհ
Միշտ ասել եմ և գրել, որ Հայաստանի Հանրապետություն կոչվածը խեղաթյուրանք էր` ավելի շատ դժոխք է, քան պետություն։ Երեսուն տարի ինքներս մեզ խաբել ենք, թե ունենք բանակ, ունենք զինանշան, դրոշ, նախագահ, մշակույթ ու լեզու։ Ինքներդ լավ գիտեք, որ անգամ երկիր կոչվածի ընդերքը մերը չէ. ռազմավարական ոլորտները վաճառեցինք, հետո ազգային արժանապատվությունը ու ինքնությունը։ Հայի դիմագիրը աղավաղված է, ինչպես երբևէ։ Ամեն երկրորդ փնթին կամ քաղաքական գործիչ է, կամ էլ մշակութային դեմք: Մտավորականներից սկսած, վերջացրած կիսաբաց լուսամուտներով, անգամ հոգևորականը՝ հոգևորական չէ։ Խորենացու ողբը կարդացեք ու կհամոզվեք։ Երբ ամբողջ համացանցում լատինատառ հայերենով բռնաբարում են մայրենի լեզուն, երբ ամեն երկրորդը կաշառակեր ու հանցագործ է՝ գեներալ ու գիտնական։ Տեսեք հոտի վերածված հայ ժողովուրդին՝ սփյուռքում ու հայրենիքում, որը վաղուց մերը չէ։ Խոսել ՀԱՅՈՒ գենի ու տեսակի մասին, հասկանում ես, որ թուրքերը ճիշտ էին: Ինչպես կասեր Գարեգին Նժդեհը « Մեր բարյացակամ չեզոքության դեպքում իսկ, թրքությունը պիտ վարվեր մեզ հետ ճիշտ այն ձևով, ինչպես որ վարվեց»: Անգամ հայերենն ու հայրենասիրական երգերն են մատուցվում լատինատառ վերնագրերով. այդքանից հետո իրավունք ունե՞ն հայերը երկիր ու հայրենիք ունենալու, երբ անընդունակ են իրենք իրենց մեջի տականք ինչնկատել, էլ պատժելուց չեմ խոսում։ Խոսում են ռուսների ու եվրոպացիների բարոյականությունից, օտարազգի կանանց փչացվածությունից… Սակայն մենք վաղուց գերազանցել ենք նրանց` հայ կանայք վենետիկյան կուրտիզանուհիներին չեն զիջել մրցակցությունը։ Ստամբուլի, Դուբայի ու Եվրոպայի հասարակաց տներում խարիսխ ձգածներից շատերը հայուհիներն են։ Անգամ ԱԱԾ-ն ու ԱԺ-ն են դարձել պոռնկանոցներ: Լուլուներ, քայլականներ ու այլն… Նիկոլ Փաշինյանի կնոջ՝ Աննա Հակոբյանի անմոռանալի արկածները Արցախի գեներալների ու թիկնազորի անդամների հետ, դրանք խոսակցություններ չեն, կան փաստեր ու նկարահանումներ։ Ի՞նչ է այդ բոլորը` պատահականություն է, թե՞ հայի կերպար… Հավատացեք, մարմնավաճառների ու քաղաքական պոռնիկների բանակից արդեն զզվում ես, ուզում ես գլուխդ առնես ու Աբու-Լալա Մահարու նման փախնես անապատներ։ Իսահակյանը այս ամենի վկան է եղել ժամանակին։ Շատ բանականություն ունեցող հայեր ամանչում են իրենց ազգությունից, ամաչում են հայ լինելուց։ Երբեմն ասում են, որ ազգությունը դա անփոխարինելի ԴԱՏԱՎՃԻՌ է և նրանից չես կարող ազատվել: Ո՛չ, ես համաձայն չեմ: Փաստը հակառակն է ցույց տալիս, որ Նիկոլի, Լևոնի ու մնացած տականքների պատճառով է, որ մեր հայրենակիցներից շատերը ոչ միայն հրաժարվեցին հայ լինելուց, այլև օտարացան ու կտրվեցին սեփական արմատներից։ Հավատացեք, գուցե դա օգտակար է որպեսզի մարդ մնաս, ոչ թե անասուն․․․ Սապատավորների ու սմբակավորների մեջ ապրելով` ինքդ նույնպես դառնում ես նրանց նման: Այս տարբերակում ճիշտը հրաժարվելն է. Մարդ մնալու համար արժե անգամ ազգությունը փոխել։ Ցավոք սրտի մենք չկարողացանք բանականությունը ընդունել որպես ազգային արժեք, մեզ մոտ անասունությունը դարձավ ապրելու չափանիշ։ Երբ Լիլի Մորտոնները ու Հրանտ Բագրատյաններն են գալիս փոխարինելու հայ մեծություններին, երբ ոճրագործ Վազգեներն ու Մանվելներն են համարվում ժողովրդի ու ազգային հերոս։ Հավատացեք այդ երկիրը ու ժողովուրդը ոչնչանալու ճանապարհին են, երբ ներկա մարդասպանների փոխարեն նախընտրում ենք նախկին ոճրագործներին։ Հայ ժողովուրդը դատապարտված է ու այդ դատավճիռը արդեն վաղուց իրենք են կայացրել. ո՛չ թուրքը, ո՛չ ռուսը կամ հրեանները չեն ծրագրավորել հայերի կործանումը, այլ հայերը իրենք, երբ այս վերջին աղետներից անգամ չկարողացանք հասկանալ ապրելու բանաձևը։ Ամեն օր Արամ Զավենի Սարգսյանի հարցազրույցներն են, Հրանտ Բագատյանի ու ՀՀՇ ոհմակների ոռնոցները։ Հասկանում ես, որ ուզբեկ ու տաջիկ լինելը ավելի պատվաբեր է քան հայ մնալը։ Պետք է խոստովանեմ, որ հայ ժողովուրդը իր պատմության ոչ մի դարաշրջանում չի կարողացել հասկանալ իր առաքելությունը այս արևի տակ: Միայն Խորհրդային Հայաստանում, երբ հայությունը ռուսների օգնությամբ սկսեց կրթվել ու դաստիարակվել, ստեղծեց պետություն ու հասարակություն, սակայն դա փլուզվեց փնթի ոջլոտ ու փրջոտ զանգվածների գալուց հետո։ Ու դրա մեկնարկը ցուրտ ու մութ տարիներն էին` խավար, տգիտություն ու կիսաբաց լուսամուտներ։ Հիմա համացանցում խոսում են Նիկոլի զոմբիներից, խոսում են Նիկոլի «Հեղափոխության պահպանակներից», սակայն շատերը չգիտեն, որ 90-ականներին մեկ ուրիշ շիզոֆրենիկ մոլագար Վազգեն Սարգսյանի ջանքերով ոջլոտ քրեականներից ու դասալիքներից ստեղծվեց « Ասֆալտի ֆիդայինների», ոհմակները` հանձինս Մանվելի, Սասուն Միքայելյանի ու մնացած անբանների ու փրջոտների, որոնք պետք է ապականեին ազատամարտիկի կերպարը ու նշանակությունը։ Նիկոլի զոմբիների բանակը 90-ականներին նույնպես կար` Շամիրամ կուսակցությունը դրանց հոգեզավակն էր։ Հինը, ինչպես ասում են, վերարտադրվեց նոր կերպարանքով։ Շատերը հարց են տալիս, թե կա փրկության ճանապարհ կամ ելք։ Չկա, քանի դեռ Եռաբլուրում՝ հերոսների կողքին է թաղված ոճրագործ Վազգենը, քանի դեռ Կոմիտասի անվան պանթեոնում է թաղված հարբեցող ու հանցագործ Անդրանիկ Մարգարյանը` այդ երկրում ոչինչ չի փոխվի, քանի դեռ անպատիժ են նախկին հանցագործները ու դավաճանները` այդ երկրում ոչինչ չի փոխվի, քանի դեռքաղաքական, բարոյական ու քրեական գնահատական չի տրվել հանցանքներին ու ոճրագործություններին` այդ երկրում ոչինչ չի փոխվի, քանի դեռ հանցագործները ազատության մեջ են և եթերներից ու ԱԺ ամբիոններից հոխորտում են` այդ ժողովուրդը նախիրի հոգեվիճակից չի կարող դուրս գալ։ Ուստի սա իմ վերջին գրառումն է, կարծում եմ` ավելորդ է սրանից հետո գրել, մտահոգվել, բացատրել ու անհանգստանալ։
Գեհենի Առաքել 26․01․2021
ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՀԵՐԹԱԿԱՆ ԱՊՏԱԿԸ
«Չափվում են, բախվում բանակները, բայց հաղթում կամ պարտվում են ազգերը, ցեղերը »: Գարեգին Նժդեհ
Երբեմն մարդիկ առանց հասկանալու վերցնում են ինչ-որ մեկի ասածը ու դարձնում աֆորիզմ կամ կարգախոս, անգամ փիլիսոփայություն, շատերն էլ պատեհ-անպատեհ գործածում են։ Մի խոսք կա, որը գործածական է դարձել որոշ դրոշակակիրների շարքերում. « Պետք չէ փորփրել անցյալը` պետք է ապրել ներկայով, պետք չէ ապրել անցյալով` պետք է ապրել ներկայով» կամ « պետք չէ պատմության խորքը նայել, երբ պետք է նայել առաջ» : Անցյալի վրա հայացք նետելն է անգամ դարձել անցանկալի ու անգամ պատժելի։ Նույնիսկ ներկայիս « պատմաբաններ» կոչվածները փորձում են չնայել անցյալի պատմությունը, չհաշված իրենց նեղ մասնագիտական ոլորտը, որոնք արհեստականորեն իրենք բաժանել են մասերի։ Պատկերացրեք` միջին դարերի պատմությունը ուսումնասիրող պատմաբանը չի ցանկանում անդրադառնալ այլ ժամանակաշրջանի դեպքերին ու ամեն դարաշրջանի պատմությունը ուսումնասիրող պատմաբանի տիտղոսը կրող երևույթը կոչվում է « պատմաբան»: Ես որպես հոգեբան դեմ եմ այդպիսի չակերտավոր մտածողներին կոչել պատմաբան։ Սակայն հարցը նրանց չի վերաբերվում, այլ ինչպես ասացի կարգախոսին ու մտքին։ Ես նույնիսկ կասեի, որ անցյալով ոչ միայն պետք ապրել, այլ պետք է գնահատական տալ, վերլուծել: Փորձեմ հասկանալի դարձնել միտքս։ Նախ այն, որ այս օրը վաղվա անցյալն է։ Պետք է պատմությունով ապրել` չկրկնելու ոչ միայն սխալները, այլև սովորել հաղթանակներից ու հաջողություններից։ Սովորել չի նշանակում թռուցիկ աչքի պոչով ընթերցել ու անցնել, հետո մոռանալ։ Անցյալը, ներկան ու ապառնին պետք է ներդաշնակ լինեն, չխանգարեն մեկը մյուսին, նույնիսկ` լրացնեն։ Բազմիցս գրել եմ « Ազգային գաղափարախոսության» կարևորության մասին: Շատերը չգիտեն, թե ինչ է իրենից ներկայացնում «ազգային գաղափարախոսությունը». Դա հենց այս ասած մտքի համադրումն է։ Ինչպես կասեր անգլիացի գրող Ջորջ Օուրելը․ «Ով վերահսկում է անցյալը` վերահսկում է ապագան, ով վերահսկում է ներկան` վերահսկում է անցյալը»: Եթե գնահատական չտվեցինք անցյալին, ապա ապագան լինելու է նույն կերպ՝ նույն ոճով, նույն սկզբունքով ու նույն դեմքերով։ Ժամանակին բարոյական ու քաղաքական գնահատական չտվեցինք Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հանցագործություններին, նրա գործած ոճիրներին, սպիտակ սպանդին, ցուրտ ու մութ կոչված ահաբեկություններին, թալանին ու կողոպուտին։ Ժամանակին գնահատական չտվեցինք Վազգեն Սարգսյանի դավաճանություններին, ազատամարտիկների սպանդին, երկրի թալանին ու կողապուտին, հաշվեհարդարին ու անարխիային, անպատժելիությանը ու լկտիությանը` արդյունքում ունեցանք այն, ինչ ունեցանք։ Գնահատական չտրվեց ՀՀՇ-ի ու կուսակցական մյուս ոհմակների հանցանքներին։ Այդ ամենի արդյունքը եղավ այս երեսուն տարիների ներկայիս փաստը, արդյունքում կրկնեցինք նույն սխալը, նույն գեղցի անկուշտը, նույն մոլագար շիզոֆրենիկը, նույն կարգախոսներն ու խոստումները, նույն ստախոսն ու խաբեբան: Վարչապետ Փաշինյանը մեր անցյալի իսկական գնահատականն էր, մեր գործած մեղքերի արժանի պատիժը։ Արցախյան պատերազմում գնահատական չտվեցինք հաղթանակներին ու պարտություններին, ինչպես կասեր Գարեգին Նժդեհը․ «Հաղթականը կուսումնասիրի իր հաղթանակի պատճառները` վաղը եւս հաղթանակելու համար, պարտվածը կանդրադառնա իր պարտության պատճառներին` վաղը նրանցից խուսափելու նպատակով։ Ճշմարտությունն ընդունողը առաքինություն պիտ ունենար զբաղվելու ինքնաուղղումով՝ վաղը իր աղետաբեր սխալներն ու պակասությունները չկրկնելու համար»: Կրկնում եմ, Արցախյան պատերազմում արժանի գնահատական չտվեցինք հաղթանակներ կերտած ազատամարտիկի սխրանքին ու, ինչու չէ, դավաճանի դավաճանությանը։ Գլխիվայր շուռ տվեցինք պատմությունը՝ դավաճանին հերոսացնելով, իսկ հերոսին էլ դարձնելով փալաս։ Կերտեցինք կեղծ հերոսներ, կուռքեր, գրեցինք լեգենդներ, կեղծ ու սուտ պատմություններ, երևակայական հերոսություններ ու արժեքներ։ Եթե անցյալին ճիշտ ու համարժեք գնահատական չի տրվում, ապա դրանք կրկնվում են նույնությամբ, անկախ նրանից, թե դա վերաբերվում է անձնական կյանքին, թե ժողովրդի պտմությանը։ Անցյալի սխալները կրնկակոխ հետևելու են, անկախ նրանից, թե դա դուք դա ուզում եք, թե ոչ։ Ինչպես ասացի` գնահատականը պետք է հնարավորություն տա չկրկնել այն սխալները, որոնք եղել են անցյալում։«Անցյալի պատմությունը մի լուսատու լապտեր է , որ ամեն մի ժողովուրդ ձեռքին պետք է ունենա իր ճամփեն անմոլոր գնալու համար»: Հովհաննես Թումանյան
Նույնը վերաբերվում է մշակույթին, կրթությանը, առողջապահությանը, քաղաքական ու ռազմական ոլորտներին։ Եթե ազգը ու ժողովուրդը չունի պատմություն, ապա նա ոչինչ է։ Առհասարակ պատմությունը գրի է առնվում ազնիվ մարդկանց կողմից. թալանչին ու անբարոյականը, ստախոսն ու խաբեբան չեն կարող պատմություն գրել, եթե գրում են, ապա նրանց գրածը ստացվելու է կեղծիք, որը դառնալու է աղետաբեր եկող սերունդների համար։«Կեղծել պատմությունը , ասել է՝ վտանգել նրա հոգեւոր առողջությունը, խեղել հոգին, ծռել նրա զարգացման ճամփան, անիրավել նրա մեծ մեռելներին , ովքեր ընկան, որ հայրենիքը սրբանա ու ապրի, շփոթի մատնել պատմության ենթակայի ներկան եւ խաբել գալոց սերունդներին »։Գարեգին Նժդեհ
Հայ ժողովրդի պատմությունը երբեք դաս չեղավ մեր ժողովրդի համար, դրա համար էլ ունեցանք Փաշինյանի պես ստախոս, կեղծարար, մոլագար շիզոֆրենիկ, հողատու ու դավաճան ղեկավար։ «Հայոց պատմությունը մեզ մի բան է սովորեցնում, այն, որ հայը իր պատմությունից բնավ չի սովորում»: Գարեգին Նժդեհ . Մտածել ապագայի մասին ու չնայել անցյալին, կնշանակի փորել սեփական գերեզմանը, կնշանակի կրկնել նույն սխալները` ինչ գործել են մեր պապերը, կնշանակի դավաճանել ոչ միայն հայրենիքը, այլև նահատակներին ու պատմությունը, մեր «Մեծերին»։ Հիմա բաժանվել ենք խմբերի ու թայֆաների ու իրար միս ենք ուտում, իրար կոկորդ պատռում, սև ու սպիտակի բաժանված գահավիժում ենք ներքև, փորձում ենք փրփուրներից կախվել, սակայն չենք փորձում գտնել այն լուծումը, որը տրված է, որի արդյունքը բավարար է ոչ միայն ապրելու համար, այլ հաղթանակներ կերտել համար։ Միշտ գրել եմ, որ երկիրներ կործանելու համար հարկավոր չեն բանակներ կամ միջուկային հրթիռներ, բավական է միայն Լևոնի, Վազգենի, Քոչարյանի, Սերժի ու Նիկոլի պես վիժվածքներին դնել պետության ղեկին ու երկիրը կկործանվի, կկործանվի ինչպես «Տրոյական ձիու պատմությունում»՝ ներսից։ Նիկոլը թշնամու կողմից այդ նույն Տրոյական ձին էր, որը պետք է ներսից ոչնչացներ մեր երկրի անվտանգությունը ու խաղաղությունը։ «Հայերը միշտ կռվել են թշնամու հետ ուս -ուսի սեփական ժողովրդի դեմ »: Րաֆֆի
Պետք է արժևորել ու գնահատել պատմության դերը մեր կյանքում, մեր ազգային արժեքները դարձնելով առագաստ անխոչ առաջ գնալու համար, դարձնել սլաքավար ու ուղեցույց։ Պատմությունը գնահատել, սովորել ամեն մի դրվագը, արձանագրել այդ հաջողությունները և անհաջողությունները։ Բավականին շատ եմ գրել արժեքներից, հողից, ջրից, բնությունից, մշակույթից ու հերոսներից։ Եթե չենք կարողանում գնահատել մեր արժեքները, ապա դա անում են օտարները, անգամ թշնամիները, ինչպես եղավ մեր հայրենիքի հետ՝ Արևմտյան Հայաստանի, Նախիջևանի, Շահումյանի ու Արծվաշենի հետ։ Եթե չենք գնահատում մեր հերոսներին, ապա նրանց օտարելու են մեր թշնամիները։ Եթե չենք գնահատում մեր մշակույթը ու պատմությունը, ապա դա անում են թուրքերը, մեր վանքերը ու սրբավայրերը, անգամ պատմությունը սեփականացնելով։ Պետք է արժեքավորել ամենակարևորը՝ մարդուն, հայրենասերին, զինվորին, գաղափարի մարտիկին, տաղանդին ու հանճարին, գիտնականին, մտածողին։ Այս առումով նույնպես անտարբեր ենք։ Պետք է նաև կարևորել ստախոսին, խաբեբային, հանցագործին ու դավաճանին։ Սրանք են, որ պետք է հիշվեն ու դառնան ոչ միայն պարսավանքի թեմա, այլ դառնան նոր սերունդների համար որպես չարի ու դավաճանության մարմնավորում: Սրանց գերդաստանները ու հարազատները պետք է դառնան թիրախ ոչ միայն անեծքի, այլև հաշվեհարդարի ու վրեժի համար։ Պետք է մերժվի չարը ու նրա ժառանգները, պետք է մերժվի չարը և իրենց իշխանությունը, պետք է հիշվի նրանց գործած ոճիրները ու սպանդները, նրանց դավաճանությունները։«Չկա ավելի մեծ պղծություն, քան հարազատ ժողովրդի պատմության չարամիտ աղավաղումը»: Գարեգին Նժդեհ
Պետք է արժեքավորել գիտությունը, գրականությունն ու լեզուն. Այս առումով նույնպես մենք տգետ ենք: Դիտեք ձեր շրջապատը, համացանցում վխտում են լատինատառ անգրագետները, որոնք կարծիք են ձևավորում։ Տեսեք փնթի լատինատառների ոհմակը, որոնք սոցիալական ցանցերում փիլիսոփայում են ու մեկնաբանություններ շաղ տալիս։ Սա՞ է մեր ազգային որակը: Ողջ համացանցում հայ երգիչների, հայկական երգերի վերնագրերը գրված են լատինատառ ու անգրագետ։ Ոսկեղնիկ հայերենը վաղուց մոռացված է, հայ ժողովուրդը դարձել է լատինատառ ոչ միայն գրող, այլև մտածող։ Հիմա ի՞նչ ենք փորձում ապացուցել աշխարհին. որ մենք ցեղասպանություն տեսած ժողովուրդ ենք, որ մենք Տիգրան Մեծ ունեցող ժողովուրդ ենք, որ մենք քրիստոնեությունը ընդունած ժողովուրդ ենք, մենք մշակույթ ու արվեստ սիրող ժողովուրդ ենք։ Ի՞նչ եք կարծում, արժե՞ արդյոք մեզ ազգ համարել, երբ անգամ հայերեն խոսքը լատինատառ ենք գրում, երբ կիսաբաց լուսամուտները երկրի համար առաջին հաղորդումն է։ Ինչպես ասում են ժամանակը կարևոր դատավոր է, ու մենք ստացանք այն, ինչի արժանի էինք, այն, ինչը իսկապես վաստակել էինք։ «Ազգերը անմահական չեն։ Եւ եթե մի ազգ մահանա պատճառը իր իսկ ներսից է »: Հովհաննես Քաջազունի
Տարիներ, մի քանի տասնամյակ առաջ (25 ապրիլի, 1994թ.) Լևոն Տեր-Պետրոսյանն հայտարարել էր, որ «Ազգային գաղափարախոսություն հասկացությունը կեղծ քաղաքական կատեգորիա է»: Նա չէր սխալվում, հայերի համար ամեն ինչն էր կեղծ կատեգորիա` հայրենասիրությունը, հայրենիքը, ազնվությունն ու ազնիվ գաղափարները ու անգամ քաղաքավարությունը։ Անատամ ու փնթի պառվաբոզեր, լատինատառ վնգստացող հանրային աստղեր․․․ Ու այդքանից հետո էլ ուզում են, որ մեզ չծաղրե՞ն, այդքանից հետո մեկը կփորձի հարգե՞լ հային: Մեր հայրենակիցներից շատերը հնարավորության դեպքում փոխում են իրենց քաղաքացիությունը ու անգամ ազգությունը. դրա մեղավորը կարծում եմ ինքներդ կգուշակեք․․․ Մեր ժողովուրդը երբեք էլ չհասկացավ իր դերը պատմության ու այս արևի տակ, մենք պետք է դառնայինք վախկոտության, տգիտության ու անգամ ստրկության խորհրդանիշ բոլոր ազգերի մոտ, անգամ` ադրբեջանի թաթարների։
<p value="<amp-fit-text layout="fixed-height" min-font-size="6" max-font-size="72" height="80">Գեհենի Առաքել 10․01․2021Գեհենի Առաքել 10․01․2021«Դա մի սարսափելի եղեռնագործություն է, սպանել պատմությունը։ Դա ամենամեծն է բոլոր հանցանքներից։ Նրանք կամենում են ոչնչացնել մեր նախնյաց գործերը և հավիտենական մոռացության մե՞ջ թողնել մեր հայրենիքի հիշատակները, որպեսզի իրանց վատ գործերն ևս նրանց հետ ծածկվեն, մոռացվեն և ապագայի համար ամոթի ու նախատինքի առարկա չդառնան»: Րաֆֆի
Գեհենի Առաքել 